ЭIЄ

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ  ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΕΛΛΗΝ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟ

Ἔρευνα & συγγραφή: Ἰωάννης Γ. Βαφίνης

  Τὴν ἀρχαϊκὴ καὶ κλασσικὴ ἐποχή, ὅταν ὅλη ἡ Ἑλλάδα βρίσκονταν στὸ ἐπίκεντρο τῆς ἱστορίας, γεννιοῦνται στὶς πόλεις κράτη μέγιστες καὶ ἰσχυρὲς προσωπικότητες. 

Ἡ Ἀθήνα εἶχε τὸ προνόμιο τῆς γέννησης ἐνάρετο καὶ ἰσχυρῶν ἀνδρῶν οἱ ὁποῖοι ἄφησαν τὴν σφραγῖδα τῶν ἔργων ἀνεξίτηλη εἰς παγκόσμια ἱστορία ὅλων τῶν αἰώνων. 

  Ἄλλοι λαοί, ἄλλα ἔθνοι, στὸ διάβα τῶν χιλιετηρίδων διαβάζοντας γιὰ τὰ κατορθώματα τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων ἡρώων θέλησαν πολλάκις νὰ τοὺς μιμηθοῦν καὶ νὰ ἀντιγράψουν τὶς πράξεις καὶ τὰ ἔργα τους. 

 Μέσα στὰ τόσα ὀνόματα στὶς τόσες φυσιογνωμίες - οἱ περισσότερες ἐξ Ἀθηνῶν - ὁ ἱστορικὸς τῆς ρωμαϊκῆς περιόδου Πλούταρχος ὁ Χαιρωνεὺς ξεχώρισε ὡς μέγιστο τῶν Ἑλλήνων τὸν ἀθηναῖο ἐπώνυμο ἄρχοντα καὶ στρατηγὸ Ἀριστείδη Λυσιμάχου.

 Στην σύγκριση του βίου του Αθηναίου Αριστείδου, με τον αντίστοιχο του ρωμαίου Κάτων, διαβάζουμε το εξής χαρακτηριστικό απόσπασμα: «τῆς δ' Ἀριστείδου τοῦ πρωτεύσαντος Ἑλλήνων γενεᾶς ἡ πολλὴ καὶ ἄπορος πενία τοὺς μὲν εἰς ἀγυρτικοὺς κατέβαλε πίνακας, τοὺς δὲ δημοσίῳ τὰς χεῖρας ἐράνῳ δι' ἔνδειαν ὑπέχειν ἠνάγκασεν, οὐδενὶ δὲ λαμπρὸν οὐδὲν οὐδ' ἄξιον ἐκείνου τοῦ ἀνδρὸς φρονῆσαι παρέσχεν.»

  Ὁ Ἀριστείδης ὑπῆρξε μιὰ προσωπικότητα μοναδική, ἡ ὁποία, δὲν ἦταν μόνο ἐξαιρετικὴ ἐκ τῆς γεννέσεως του, ἀλλά, ἀπὸ τῆς καλλιέργειας τῆς σπουδῆς τῶν ἀθηναϊκῶν τελεστηρίων καὶ σπουδαστηρίων. 

  Ὁ Πλούταρχος παραθέτει στὴν βιογραφία τοῦ λεπτομέρειες περὶ ἑνὸς ἀτόμου μὲ γνήσιο ἐνάρετο βίο, παρ' ὅτι, οἱ διαφωνίες του στὸ τεταμένα πολιτικὸ σκηνικὸ τῆς Ἀθήνας, ἤτανε ἔντονες καὶ οἱ διαξιφισμοὶ τοῦ, μὲ τὸν πολιτικό του ἀντίπαλο Θεμιστοκλῆ, κάθε ἄλλο παρὰ ὑποτονικές ὑπῆρξαν. 

  Ὡστόσο, ἡ στάση του, ἀπέναντι στοὺς πολιτικούς του ἀντιπάλους ἦταν τόσο δίκαια, οὕτως ὥστε καὶ οἱ ἐχθροί του ἀκόμη νὰ τοῦ προσάπτουν τὸ προσωνύμιο Ἀριστείδης ὁ Δίκαιος. 

 Ἡ μυστηριακὴ ζωή του, ὡς μύστη τῶν μικρῶν Ἐλευσινίων μυστηρίων, ἐνεφάνιζε στοιχεῖα τοῦ ταπεινοῦ φρονήματος καὶ τῆς πλήρης αὐταπάρνησης εἰς τὸ καθημερινόν του βίο. Ἀξίζει νὰ διαβάσει κανεὶς γιὰ τὴν πραότητα τῆς ψυχῆς καὶ τὸν ἥμερο νοητικὸ στοχασμό του. 

 Οἱ συμπολῖτες του Ἀθηναῖοι ὁμιλοῦσαν μὲ τὰ καλύτερα λόγια ἐκφράζοντας τὸν σεβασμὸ καὶ τὴν ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη τους γιὰ ἀκεραιότητα τοῦ. Ὑπῆρξε λοιπὸν ἐνας ἄξιος Ἕλλην Ἀθηναῖος πολίτης ποὺ ἀντανακλοῦσε ἐμπιστοσύνη καὶ σεβασμό. 

  Οὗτος δὲ ἐπέσυρε τὸν φθόνο εἰς μερικοὺς στενοκέφαλους κι ἀδαὴς ἀνθρώπους ποὺ θέλησαν, χωρὶς νὰ ἔχουν βλαφθεῖ ἀπὸ ἐκεῖνον, ἀλλὰ ἀπὸ μόνη την μισόκαλη προδιάθεση τῆς ψυχῆς τους νὰ ψηφίσουν τὸν ἐξοστρακισμὸ του, ἐκ τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν, λόγῳ τῆς ὑψηλῆς πολιτικῆς φήμης του. 

  Γνωστή, ἐκ τοῦ Πλουτάρχου, ἡ ἱστορία μὲ τὸν μεσόκοπο Ἀθηναῖο γέροντα ψηφοφόρο ποὺ μὴ γνωρίζοντας τον Ἀριστείδη τοῦ ζήτησε ἐν μέσῳ τῆς ἀγορᾶς νὰ τοῦ χαράξει τὸ ὄνομα "Ἀριστείδες" ἐπάνω στὸ ὄστρακο γιατί λόγο γήρατος ἦταν ἀνήμπορος νὰ τὸ πράξει.

 Ὅταν κατάλαβε, ὁ Ἀριστείδης, περὶ τούτου, τὸν ρώτησε τὸν λόγο αὐτῆς τῆς ἀντιθετικότητας ἀπέναντι στὸ συγκεκριμένο πρόσωπο κι ἐκεῖνος, μὴ ἔχοντας ὑγιεῖς τοὺς ὀφθαλμούς, ὥστε, νὰ διακρίνει σὲ ποιόν ὁμιλεῖ, τοῦ ἀπάντησε μὲ ὕφος ἀπαξιωτικὸ λέγοντας ὅτι, χωρὶς κὰν νὰ τὸν ξέρει, εἶχε κουραστεῖ στὸ ἄκουσμα καὶ μόνον τῆς προσωνυμίας τοῦ δικαίου ποὺ εἶχαν προσάψει οἱ συνδημότες του σὲ αὐτὸν τὸν Ἀριστείδη...

  Ὁ Ἀριστείδης κατάλαβε τὶς περίπλοκες ἀντιδράσεις ποὺ προκαλεῖ ἡ μεγάλη φήμη ἑνὸς πολιτικοῦ προσώπου στοὺς πολῖτες ἑνὸς κράτους καὶ ἄνευ ἀντιδράσεως χάραξε τὸ ὄνομα τοῦ στὸ ὄστρακο. 

 Εἰλικρινά, δὲν φαίνεται νὰ ἔχει ξανασυμβεῖ ἕνα τέτοιο γεγονὸς στὴν παγκόσμια ἱστορία, ἀλλά, κι ἂν ἔχει συμβεῖ ὁ Ἀριστείδης ὑπῆρξε τὸ πρωτότυπο ὁποιασδήποτε περαιτέρω μιμήσεως. 

 Ἐπιπλέον, ἡ ἀπέριττη καὶ ἀσκητικὴ ζωὴ τοῦ Ἀριστείδους τὸν κατέστησε, ἐν τέλει, πένητα παρὰ τὴν ὑψηλὴ θέση τῆς δημοσίας ζωῆς τῶν Ἀθηνῶν φτάνοντας στὸ σημεῖο, οἱ θυγατέρες του νὰ μὴν διαθέτουν τὴν προῖκα γιὰ νὰ παντρευτοῦν σύμφωνα μὲ τὰ ἐθιμοτυπικά δρώμενα τῆς Ἀθήνας. 

 Ἔτσι, ὁ θρυλικὸς στρατηγὸς Ἀριστείδης - ποὺ τὸν ἔτρεμε ὁ ἐβραιοπέρσης Μαρδόνιος ἢ Μαρδοχαῖος κι ἄλλαζε κατὰ τὴν μάχη τῶν Πλαταιῶν τὴν θέση του στατεύματος τοῦ γιὰ νὰ μὴν πέσει πάνω του καὶ παρὰ τὴν θρυλική σφαγὴ τῶν εὐγενῶν βαρβάρων Περσῶν πολεμιστῶν πάνω στὴ νῆσο Ψυττάλεια - πέθανε πένητας καὶ ξεχασμένος, ὡς σύνηθες φαινόμενο τὰ ἑλληνικὰ ἱστορικὰ δεδομένα (ἀνάλογη περίπτωση - μετὰ ἀπὸ πολλοὺς αἰῶνες - ὁ τουρκοφάγος Νικηταράς).

  Ἐν κατακλεῖδι, ὁ Ἀριστείδης πρέπει σήμερα νὰ ἀναδειχθεῖ ὡς κύριο σύμβολο τῆς πολιτικῆς ἀκεραιότητας ὅλων τῶν σύγχρονων πολιτικῶν ποὺ ἐπαγγέλονται μὲ καθαρὰ προσωπικὰ κριτήρια στὴν ὅποια παγκόσμια πολιτικὴ σκηνή. 

 Ἔναντι, τῆς μεγάλης διαφθορᾶς τῶν πολιτικῶν, ὁ Ἀριστείδης, ἁρμόζει νὰ χαρακτηριστεῖ ὡς κορυφαῖο μέγεθος προσέγγισης τοῦ ἀγαθοῦ κι ἐνάρετου πολιτικοῦ καὶ στρατιωτικοῦ βίου! 

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Ο ΔΙΚΑΙΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι - σύγκριση Ἀριστείδους καὶ Κάτων 

-Νεότερο ἐγκυκλοπαιδικὸ λεξικὸ τοῦ Ἡλίου 

-Ἡροδότου Ἱστορία, περσικοὶ πόλεμοι