ЭIЄ

 ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΟΡΗΣ ΤΟΥ ΙΑΕΙΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΟΣ ΤΗΣ ΘΡΗΝΩΔΟΥΣ ΑΥΛΩΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΠΕΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

Έρευνα & συγγραφή: Ιωάννης Βαφίνης

ΜΕΡΟΣ Α'

 Τον καιρό εκείνο, της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, όπου, περιόδευε μετά των μαθητών Του ο ενανθρωπίσας Θεός και Κύριος ημών Ιησούς Χριστός εις τα μέρη της Παλαιστίνης, η τοπική κοινωνία διαβιούσε με έναν εθιμοτυπικό τρόπο κοινότυπο στους λαούς της Μεσογείου.

  Η Παλαιστίνη, υπήρξε τόπος επαγγελίας και σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ο Θεός του Ισραήλ τον είχε υποσχεθεί στον λαόν Του. Πέραν τούτου, όμως, η ιστορική καταγραφή, σε συνάρτηση με την αρχαιολογική  έρευνα, αποδίδει τον τόπο της Εδέμ σε παλαιότερους επικοιστές, τους επονομαζόμενους Φιλισταίους, αλλά, και τους Χαναναίους συγγενείς με τους Χετταίους.

  Η καταγωγή των Φιλισταίων ήτοι και Παλαισάτι, τους οποίους συναντάμε και ως Κερετίμ(Κρήτες ονομαζόμενοι Καφθόριμ εκ των αλλοφύλλων Εβραίων), θεωρείτε, κατά μία εκδοχήν, συνυφασμένη με τους λαούς της θάλασσας, ενώ ετέρα άποψη, θεωρεί την γενεαλογία τους εκ του ήρωος Παλαιστίνου, υιού του Ποσειδώνα. Ο Παλαιστίνος, μετέβει εξ Ελλάδος εις την δυτικήν παράλια χώρα της Μέσης Ανατολής και έχτισε πόλεις δημιουργώντας το κράτος της συνομοσπονδίας των Φιλισταϊκών πόλεων.

   Σ' αυτόν τον τόπο επέλεξε ο Θεός να γεννηθεί να διδάξει να κάνει θαύματα να σταυρωθεί και να αναστηθεί για να σώσει τον άνθρωπο από τον θάνατο. Η θεία παρουσία Του κοσμήθηκε από θαυμαστές πράξεις φιλανθρωπίας. Μία εξ αυτών ήταν η ανάσταση της κόρης του άρχοντα Ιάειρου. Ιδού και η καταγραφή εκ του ευγγελιστή Λουκά:

«καὶ ἰδοὺ ἦλθεν ἀνὴρ ᾧ ὄνομα ᾿Ιάειρος, καὶ αὐτὸς ἄρχων τῆς συναγωγῆς ὑπῆρχε· καὶ πεσὼν παρὰ τοὺς πόδας τοῦ ᾿Ιησοῦ παρεκάλει αὐτὸν εἰσελθεῖν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ, ὅτι θυγάτηρ μονογενὴς ἦν αὐτῷ ὡς ἐτῶν δώδεκα, καὶ αὕτη ἀπέθνησκεν. ᾿Εν δὲ τῷ ὑπάγειν αὐτὸν οἱ ὄχλοι συνέπνιγον αὐτόν. καὶ γυνὴ οὖσα ἐν ρύσει αἵματος ἀπὸ ἐτῶν δώδεκα, ἥτις ἰατροῖς προσαναλώσασα ὅλον τὸν βίον οὐκ ἴσχυσεν ὑπ᾿ οὐδενὸς θεραπευθῆναι, προσελθοῦσα ὄπισθεν ἥψατο τοῦ κρασπέδου τοῦ ἱματίου αὐτοῦ, καὶ παραχρῆμα ἔστη ἡ ρύσις τοῦ αἵματος αὐτῆς. καὶ εἶπεν ὁ ᾿Ιησοῦς· τίς ὁ ἁψάμενός μου; ἀρνουμένων δὲ πάντων εἶπεν ὁ Πέτρος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ· ἐπιστάτα, οἱ ὄχλοι συνέχουσί σε καὶ ἀποθλίβουσι, καὶ λέγεις τίς ὁ ἁψάμενός μου; ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν· ἥψατό μού τις· ἐγὼ γὰρ ἔγνων δύναμιν ἐξελθοῦσαν ἀπ᾿ ἐμοῦ. ἰδοῦσα δὲ ἡ γυνὴ ὅτι οὐκ ἔλαθε, τρέμουσα ἦλθε καὶ προσπεσοῦσα αὐτῷ δι᾿ ἣν αἰτίαν ἥψατο αὐτοῦ ἀπήγγειλεν αὐτῷ ἐνώπιον παντὸς τοῦ λαοῦ, καὶ ὡς ἰάθη παραχρῆμα. ὁ δὲ εἶπεν αὐτῇ· θάρσει, θύγατερ, ἡ πίστις σου σέσωκέ σε· πορεύου εἰς εἰρήνην. ῎Ετι αὐτοῦ λαλοῦντος ἔρχεταί τις παρὰ τοῦ ἀρχισυναγώγου λέγων αὐτῷ ὅτι τέθνηκεν ἡ θυγάτηρ σου· μὴ σκύλλε τὸν διδάσκαλον. ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς ἀκούσας ἀπεκρίθη αὐτῷ λέγων· μὴ φοβοῦ· μόνον πίστευε, καὶ σωθήσεται. ἐλθὼν δὲ εἰς τὴν οἰκίαν οὐκ ἀφῆκεν εἰσελθεῖν οὐδένα εἰ μὴ Πέτρον καὶ ᾿Ιωάννην καὶ ᾿Ιάκωβον καὶ τὸν πατέρα τῆς παιδὸς καὶ τὴν μητέρα ἔκλαιον δὲ πάντες καὶ ἐκόπτοντο αὐτήν. ὁ δὲ εἶπε· μὴ κλαίετε· οὐκ ἀπέθανεν, ἀλλὰ καθεύδει. καὶ κατεγέλων αὐτοῦ, εἰδότες ὅτι ἀπέθανεν. αὐτὸς δὲ ἐκβαλὼν ἔξω πάντας καὶ κρατήσας τῆς χειρὸς αὐτῆς ἐφώνησε λέγων· ἡ παῖς, ἐγείρου. καὶ ἐπέστρεψε τὸ πνεῦμα αὐτῆς, καὶ ἀνέστη παραχρῆμα, καὶ διέταξεν αὐτῇ δοθῆναι φαγεῖν. καὶ ἐξέστησαν οἱ γονεῖς αὐτοῖς. ὁ δὲ παρήγγειλεν αὐτοῖς μηδενὶ εἰπεῖν τὸ γεγονός» (Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον Η' 41-56).

 Στο ευαγγέλιο του Λουκά, όπου γίνεται η δευτέρα αναφορά του γεγονότος μετά του ευαγγελίου του Ματθαίου, προκύπτει το αισιόδοξο μήνυμα του Χριστού εκ του οποίου προοικονομούνται τα επερχόμενα συμβάντα της  σταύρωσης και ανάστασης Του εκ νεκρών που χάρισαν στο ανθρώπινο γένος την αιωνίαν ζωήν.

  Στην συγκεκριμένη στιγμή βλέπουμε τον Κύριο  Ιησούν Χριστό να αργοπορεί. Είναι βέβαιος για την διάσωσης της δωδεκάχρονης κόρης από τον θάνατο εφόσον Εκείνος είναι ο δίδων τη ζωή, ο δημιουργός των πάντων. Ωστόσο, η απογοήτευση του Θεανθρώπου Χριστού για την εμμονή του ανθρώπου στην αμαρτωλότητα γίνεται εμφανείς την στιγμή αυτήν, αργοπορώντας εδώ  χαρακτηριστικά ενώ σε άλλα συμβάντα σπεύδει προθυμότερα.

 Προκειμένου να μας διδάξει ο Χριστός την  δυσκολία να αποδεχθεί ως Θεός την επιλογή του κοσμικού ανθρώπου της επαναπαύσης στην πτωτική του φύση δίχως γτάνει εις μετάνοια, επιλέγει, επί παραδείγματι, ως τρόπον διαπαιδαγώγησης, την αργοπορία της απόδοσης του αιτήματος του άρχοντα Ιάειρου, ούτως ώστε, να φανερωθεί άμεσα η ανικανότητα του ανθρώπου να πετύχει την ανάκληση του θανάτου, ιδιαίτερα, ενός αγαπημένου του προσώπου και να οδηγηθεί στην εν τέλη στην μεταστροφήν του δια την λύτρωση του από την πνευματική πτώση που τον οδήγησε στην μοίρα του θανάτου. 

 Έτσι, ο άνθρωπος θρηνεί για τον θάνατο ενός αγάπημενου προσώπου ή συγγενή και φτάνει στο τραγικό σημείο, όπως λέει και η ευγγελική περικοπή του αποστόλου Λουκά, όπου ἔκλαιον δὲ πάντες καὶ ἐκόπτοντο...θυμίζοντας εμφανώς αρχαία ελληνική τραγωδία!

 Εις την βαθύτερην διύλιση της ευαγγελικής τοιαύτης περικοπής λαμβάνουμε ευθαρσώς ως γνώμονα, την νουθεσία του Aγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς συλλέγοντας τους καρπούς της πνευματικής του καταθέσεως: «Και δύσκολος είναι ο δρόμος Του. Γι’ αυτό βαδίζει αργά. Μέσα από τις λακκούβες αίματος, μέσα από το σκοτάδι των αμαρτιών, και μέσα από τα αγκάθια των ληστών Εκείνος πορεύεται. Είναι στενός ο δρόμος Του και πολλοί πεσμένοι αμαρτωλοί βρίσκονται στον γκρεμό και στις δυο πλευρές του δρόμου Του. Εκείνος πρέπει να σκύβει και στις δυο πλευρές, να τους σηκώνει και να τους τραβά πίσω Του και να περπατά προς τα μπρος. Γι’ αυτό βαδίζει αργά».

Ο Ιησούς Χριστός ανασταίνει την κόρη 

του άρχοντα Ιάειρου

 

  Ωστόσο, ας δούμε, και την εξιστόρηση του θαύματος της εκ του Ιησού Χριστού αναστάσεως της κόρης του Ιαείρου, από τον Ευαγγελιστή Ματθαίο: «18 Ταῦτα αὐτοῦ λαλοῦντος αὐτοῖς ἰδοὺ ἄρχων εἷς προσελθὼν προσεκύνει αὐτῷ λέγων ὅτι ἡ θυγάτηρ μου ἄρτι ἐτελεύτησεν· ἀλλὰ ἐλθὼν ἐπίθες τὴν χεῖρά σου ἐπ’ αὐτὴν καὶ ζήσεται. 19 καὶ ἐγερθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἠκολούθησεν αὐτῷ καὶ οἱ μαθηταί αὐτοῦ...23 Καὶ ἐλθὼν ὁ Ἰησοῦς εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ ἄρχοντος καὶ ἰδὼν τοὺς αὐλητὰς καὶ τὸν ὄχλον θορυβούμενον, λέγει αὐτοῖς· 24 ἀναχωρεῖτε· οὐ γὰρ ἀπέθανε τὸ κοράσιον, ἀλλὰ καθεύδει, καὶ κατεγέλων αὐτοῦ· 25 ὅτε δὲ ἐξεβλήθη ὁ ὄχλος, εἰσελθὼν ἐκράτησε τῆς χειρὸς αὐτῆς, καὶ ἠγέρθη τὸ κοράσιον. 26 καὶ ἐξῆλθεν ἡ φήμη αὕτη εἰς ὅλην τὴν γῆν ἐκείνην.» (Κατά Ματθαίον ευαγγέλιον Θ' 18-26).

Μετάφραση: [18 Ενώ δε έλεγεν αυτά ο Ιησούς, ιδού ένας άρχων της συναγωγής ήλθε προς αυτόν, έσκυψεν έως το έδαφος, τον προσκύνησε με βαθύτατον σεβασμόν και του είπεν ότι η κόρη μου προ ολίγου απέθανεν, αλλά έλα, βάλε το χέρι σου επάνω εις αυτήν και θα ζήση. 19 Εσηκώθη ο Ιησούς και τον ηκολούθησε, καθώς και οι μαθηταί του... 23 Όταν δε ήλθε ο Ιησούς στο σπίτι του άρχοντος και είδε αυτούς, που με τους αυλούς των έπαιζαν πένθιμα και νεκρικά τραγούδια(μοιρολόγια), και τον όχλον να θρηνή και να ολοφύρεται και να δημιουργή θόρυβον, είπε προς αυτούς. 24 Πηγαίνετε· διότι η μικρή κόρη δεν απέθανε, αλλά κοιμάται. Και εκείνοι τον περιγελούσαν, διότι ήξευραν πολύ καλά ότι η κόρη είχεν πεθάνει. 25 Οταν δε εδιώχθη ο όχλος έξω από την αίθουσαν, που ευρίσκετο η νεκρά, εισήλθεν ο Ιησούς, επιασε το χέρι της και αμέσως εκείνη ανεστήθη. 26 Και διεδόθη η φήμη περί της αναστάσεως της νεκράς κόρης εις όλην την χώραν εκείνην.] 

 

    ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΟΣ ΤΗΣ ΘΡΗΝΩΔΟΥΣ ΑΥΛΩΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΠΕΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ-ΙΣΡΑΗΛ

ΜΕΡΟΣ Β'

 Στην υπογεγραμμένη φράση, του ευαγγελίου, καὶ ἰδὼν τοὺς αὐλητὰς, αλλά και ἔκλαιον δὲ πάντες καὶ ἐκόπτοντο αὐτήν γίνεται ξεκάθαρη αναφορά στον εθιμοτυπικό βίο της περιοχής των αστικών και περιαστικών κέντρων της Παλαιστίνης. Πρόκειται για μία καταγραφή της αρχαίας θρηνητικής αυλήσεως εν είδη ελεγειακής ορχήσεως και του θρηνητικού κοπετού. 

 Αυτό το δρώμενο της αυλητικής θρηνωδίας και του κοπετού το διατηρούσαν οι κάτοικοι της περιοχής, εκ του πάλαι εποικισμού της Μέσης Ανατολής, από τα επερχόμενα ελληνικά φύλλα.

  Η παρουσία του εθίμου σε απεικονίσεις αρχαίων ελληνικών μελανόμορφων αγγείων, αθηναϊκού τύπου, επιβεβαιώνει την μακραίωνη προέλευση του ελληνότροπου έθους. Εξ αυτού διαπιστώνεται ότι, στην χώρα της Παλαιστίνης και νυν Ισραήλ κατοικούσαν χιλιάδες ελληνικές ψυχές.

Αρχαίο μελανόμορφο αγγείο που απεικονίζει κηδεία νεκρού

 επί του δίφρου με τον αυλητή θρηνωδό

 να ακολουθεί στα μετόπισθεν. Η εικόνα είναι από

την εγκυκλοπαίδεια του Ηλίου στο λείμα "θρήνος".

  Παράλληλα, μια ετέραν περίπτωση θρήνου, γενομένη εις την περιοχή της Παλαιστίνης, εξιστορείται στις Πράξεις των Αποστόλων, όπου, κατά την διάρκεια ενός σφοδρού διωγμού των χριστιανών, από τους Εβραίους της συναγωγής με πρωτοστάτη τον Σαύλο - τον μετανομασθέντα εκ Κυρίου σε Παύλο, το πρωταγωνιστικό ρόλο των γεγονότων αναλαμβάνει ο ελληνιστής χριστιανός και Πρωτομάρτυρας Στέφανος. 

 Μετά τον ειδεχθή θάνατον του Αγίου Στεφάνου, δια λιθοβολισμού, οι στενοί του φίλοι θρηνωδούν επί του νεκρού του σώματος μετά κοπετού εώς και εκείνην την στιγμήν του ενταφιασμού του. Ιδού και η λαμπράν μαρτυρία της Αγίας Γραφής εκ του αποσπάσματος της Πράξεως των Αποστόλων: «...συνεκόμισαν δὲ τὸν Στέφανον ἄνδρες εὐλαβεῑς καὶ ἐποίησαν κοπετὸν μέγαν ἐπ' αὐτῷ...»(Πράξεις Αποστόλων Η' 1-2).

 Η ταύτη θρηνητική πράξη, με την φερωνυμία του κοπετού, φέρεται εκ του πάλαι, ως μίαν ιδιαίτερα διαδεδομένη συνήθεια στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, από την ήδη εποχή του Ομήρου. 

 Στην Ιλιάδα του ραψωδού Ομήρου, ο κοπετός, συναντάτε με την έννοια, του οδυρμού (ενικ. αριθμ. ο οδυρμός). Στην επικού τρόπου περιγραφή του θρήνου της Βρισηίδος έμπροσθεν του νεκρού Πατρόκλου, εξελίσσεται μια βίαιη σκηνή θρηνητικού παροξυσμού και δράματος. 

 Ο Πάτροκλος, συγγενής εξ αίματος του ήρωος Αχιλλέως καλοδέχτηκε εξ αρχής την σκλάβα Βρισηΐδα και εξ αυτού του συσχετισμού και της καλής προαιρέσεως, της υπεσχέθει, με δική του μεσολάβηση, να την στέψει νόμιμη σύζυγος του εξαδέρφου του και μέλλοντα βασιλέα της Φθίας. Τούτο το δραματικό ιστορικό, το παρέχει η Ιλιάς, στο εξής ραψωδικό μέτρο:

«Βρισηῒς δ’ ἄρ’ ἔπειτ’, ἰκέλη χρυσέῃ Ἀφροδίτῃ,

ὡς ἴδε Πάτροκλον δεδαϊγμένον ὀξέϊ χαλκῷ,
ἀμφ’ αὐτῷ χυμένη λίγ’ ἐκώκυε, χερσὶ δ’ ἄμυσσε
στήθεά τ’ ἠδ’ ἁπαλὴν δειρὴν ἰδὲ καλὰ πρόσωπα.
εἶπε δ’ ἄρα κλαίουσα γυνὴ ἐϊκυῖα θεῇσι·» (Ραψωδία Τ', στίχοι 282-286).

Μετάφραση: [Η Βρισηΐς έπειτα, όμοια με την χρυσή Αφροδίτη 

ως είδε τον Πάτροκλο σφαγμένο με οξύ χαλκό

πάνω του χύθηκε κλαίγοντας με ξεφωνητά και με τα χέρια ξέσχιζε

το στήθος και το απαλό δέρμα και το ωραίο πρόσωπο] (Μετάφρ. Κώστας Δούκας).

  Φανερόν γίνεται εκ των συμφραζομένων ότι, η θρηνητική μανία του κομματιάσματος της σάρκας του οιονδήποτε θρηνητή οδήγησε, αργότερα, τον γλωσσοπλάστη ποιητή και ομιλούντα την αρχαϊκήν  ελληνικήν γλώτταν στην δημιουργία της λέξεως κοπετός. Η λέξις προήλθε προφανώς από το ρήμα κόπτω, κομματιάζω, πράγμα το οποίον συνέβαινε στον ολοφυρόμενο θρηνητή. 

   Στην αρχαία αθηναϊκή τραγωδία η έννοια του άγριου θρήνου συναντάτε με την ονομασία κομμός, όπου συντελούνταν ομοίως και οι θεατρικές θρηνητικές ορχήσεις.

  Ωστόσο, η φερωνυμία του κοπετού ανάγεται κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. εις χρήσιν εκ του Αθηναίου κωμωδού Εύπολις στο έργο του "Κόλακες". Εκεί, εμφανίζεται, η διασωζόμενη φράση: «ὅσος  δέ ὁ βρυγμὸς καὶ κοπετὸς ἐν τῇ στέγῃ» (THE FRAGMENTS OF ATTIC COMEDY...By JOHN MAXWELL EDMONDS, VOLUME 1, LEIDEN E. J. BRILL 1957).

 

Ο ενταφιασμός του Πρωτομάρτυρα Αγίου Στεφάνου 

μετά μεγάλου κοπετού θρήνου

[Jaime Serra (14ος αιώνας) και βοηθοί του, 

Βαρκελώνη - Μουσείο Κταλανικής τέχνης(ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΒΙΒΛΟΣ, εκδ. Κ. Κουμουνδουρέα)].

 Εν κατακλείδι, τόσο η περίπτωση των αυλωδών θρηνωδών, της ελεγειακής αρμονίας, και του κοπετού παρά του νεκροκρέββατου της κόρης του Ιαείρου, όσο και ο μέγας θρηνητικός κοπετός, στον ενταφιασμό του λιθοβολημένου πρωτομάρτυρα Στεφάνου, μέσα σε μια μικρή χρονική απόσταση, αναδεικνύουν την ελληνότροπη διαβίωση των εγχωρίων κατοίκων της Παλαιστίνης ήτοι και χώρας Ισραήλ. 

 Οι συγκεκριμένες παραπομπές, πρέπει να τεθούν ως σοβαρά κριτήρια, στις σύγχρονες ιστορικές μελέτες, για να αποφανθούν οι ειδικοί περί της υπεροχής του ελληνικού στοιχείου  στην Μέση Ανατολή και δη στην Αγία γη της Παλαιστίνης κατά την εποχήν της ενσαρκώσεως του Θεανθρώπου και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. 

  Τούτο δε καταρρίπτει την ανυπόστατη θεωρία των ιστορικών περί "εξ Ανατολών το φως", καθότι, τα ελληνικά φύλλα αποίκησαν την Μέση Ανατολή ερχόμενα από την κοιτίδα τους και μητέρα πατρίς, Ελλανία γη. Αντ' αυτού καμιά θεωρία περί ερχομού των Ελλήνων, στην Ελλάδα, εξ ανατολών δεν ευσταθεί κι ούτε πρόκειται να επιβεβαιωθεί επιστημονικά.  

 Ο πολιτισμός των Ελλήνων υπήρξε πρότυπος και υποδειγματικός. Διεδώθει δε, ως στα πέρατα του πλανήτη δια μέσου της αποικιακής μεταναστεύσεως των ελληνικών και ελληνοπελασγικών φυλών εκ θεού εντεταλμένη και ουχί δια της εξαναγκαστικής διασποράς εκ θεού "διεσπαρμένοι" όπως συνέβη με τις φυλές Ισραήλ...

 Ας εννοήσουμε, επιτέλους ιστορικώς, ότι, το Ισραήλ ήταν πάντα ένα κομμάτι της Μεγάλης Ελλάδος, στην Ασία, με εκατοντάδες χιλιάδες ελληνικό πληθυσμό. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ

-ΙΛΙΑΔΑ, ΟΜΗΡΟΥ

-THE FRAGMENTS OF ATTIC COMEDY...By JOHN MAXWELL EDMONDS, VOLUME 1, LEIDEN E. J. BRILL 1957

-ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ, Ιωάννου Πασσά εκδ. ΗΛΙΟΥ, λήμμα Κοπετός

-ΕΠΙΤΟΜΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ LIDDEL & SCOTT, τόμος 3  Η-Κ

ЭIЄ

Ο ΚΙΘΑΡΩΔΟΣ ΕΡΕΧΘΕΥΣ 

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΓΟΝΟΙ

ΕΡΕΥΝΑ & ΣΥΓΓΡΑΦΗ: ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΒΑΦΙΝΗΣ

  Ὁ Ἐρεχθεύς, ὑπῆρξε ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐνδοξότερους βασιλεῖς τῆς Ἀθήνας καὶ τοῦ προϊστορικοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου. Ἡ γέννηση τοῦ ὑπῆρξε ὑπερβατικὴ ἀπὸ τὸ σπέρμα τοῦ Ἡφαίστου καὶ τὴν ἐπιστημονικὴ παρέμβαση τῆς Ἀθηνᾶς, ὥστε, ἐν τέλει τὸ θεϊκὸ σπέρμα νὰ ριχθεῖ στὴν γήινη μήτρα, ἤτοι καὶ Γαῖα ἐπονομαζόμενη, καὶ νὰ γεννήσει ἕναν ἄνδρα εὐγενῆ καὶ λαμπρὸν εἰς τὸ παράστημα. 

  Ἐκτός, βέβαια, τῶν ἡρωικῶν καὶ λαμπρῶν κατορθωμάτων του, εἰς τὰ πολεμικὰ καὶ πολιτειακὰ ζητήματα, παράλληλα, ὑπῆρξε κι ὁ πρωταίτιος τῆς μουσικοποιητικῆς, ἀλλὰ, κυρίως τῆς κιθαρωδικῆς τέχνης, τοῦ βασιλικοῦ εἰς τὸ γενεαλογικὸν δένδρο τοῦ βασιλικοῦ οἴκου τῶν Ἀθηνῶν. 

Οἱ ἀρχαιολόγοι - ἱστορικοὶ Salvatore Settis καὶ Vinzenz Brinkmann, 

κατέληξαν στὸ συμπέρασμα ὅτι, εἷς ἐκ τῶν δύο πολεμιστῶν ποὺ βρέθηκαν 

στὸ Ρήγιον(Ριάτσε) τῆς Κ. Ἰταλίας ἤτοι καὶ Μεγάλης Ἑλλάδος ἀπεικονίζει 

τὸν Ἀθηναῖο ἄνακτα Ἐρεχθέα. Μάλιστα, το διάδημα ποὺ φέρει στὴν κεφαλὶ τοῦ 

ἔχει τὸν συμβολισμὸ τοῦ νικητῆ ἢ ὅτι προέρχεται ἀπὸ βασιλικὴ γενιά. Ἐπίσης, 

οἱ ἀρχαιολόγοι παρατήρησαν μιὰ διαφορετικὴ συμμετρία στὰ χαρακτηριστικά της διάπλασης τοῦ ἀπὸ ἐκείνη τοῦ κοινοῦ ἀνθρώπου. Ἴσως ὁ ἀγαλματοποιός, 

μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ θέλησε νὰ περιγράψει τὴν θεϊκὴ καταγωγή του Ἐρεχθέως. 

  Μοναδικὲς πληροφορίες γιὰ τὸν ψαλτωδό - βασιλέα - ἄνακτα κιθαρωδὸ διασώζονται στὰ Διονυσιακὰ τοῦ Νόννου. Στὸ κεφάλαιο ἰθ' ὁ Νόννος περιγράφει τὴν νεκρώσιμη γιορτὴ πρὸς τιμὴν τοῦ ἀποθανόντα Στάφυλου, στὴν ὁποία διοργανώθηκε μουσικὸς διαγωνισμός, μὲ συμμετέχοντες σπουδαίους ἄνακτες βασιλεῖς τῆς προϊστορικῆς ἐποχῆς στὴν Ἑλλάδα. 

Σὲ αὐτὸ τὸ κεφάλαιο, ὁ ποιητής, ἐξιστορεῖ λεπτομεριακὰ τὶς σκηνὲς τοῦ διαγωνισμοῦ καὶ μᾶς πληροφορεῖ ὅτι τελικά, πρῶτος εἰς τὸν κιθαρωδικὸ διαγωνισμὸ ἀνακηρύχθηκε ὁ Οἴαγρος βασιλιᾶς τῆς Θράκης[1] καὶ δεύτερος ὁ Ἐρεχθεὺς βασιλιᾶς τῆς Ἀθήνας. 

  Παρεμπιπτόντως, ἡ κύρια φράση, ποὺ ἀποκαλύπτει τὴν καλλιτεχνικὴ ἰδιότητα τοῦ ἥρωα ἄνακτα Ἐρεχθέως, ἀνεβρίσκεται εἰς τὸν ἑξῆς σημαίνοντα στίχο: «Κεκροπίης ναέτης κιθάρην ἐλέλιζεν Ἐρεχθεὺς» μετάφραση: [ὁ κατοικῶν στὴν Κεκροπία (ἐδῶ ἐννοεῖ τὴν Ἀθήνα πρὶν λάβει τὸ ὄνομα τῆς Ἀθηνᾶς) Ἐρεχθεύς, μὲ τὴν κιθάρα του ὑμνωδοῦσε μὲ λαρυγγισμοὺς ἤτοι φωνητικοὺς καλλωπισμούς].   

 Εἰς τὶς πολυδαίδαλες λεμπτομερεὶς περιγραφές του Νόννου ἀνευρίσκονται σχόλια γιὰ τὴν κιθαρωδικὴν τέχνη τοῦ Ἐρεχθέως. Συγκεκριμένα, στὴν φράση «Ἀττὶκὸν ἐνθάδε κῶμον ἐγείρομεν» σηματοδοτεῖτε τὸ εἶδος τῆς ἀσματικῆς ἁρμονίας ποὺ ἐκτελοῦσε ὁ Ἐρεχθεύς, ὅπου ἐπρόκειτο διὰ τὴν μελωδικὴ ὠδικὴν γραμμὴ τοῦ ἀρχαίου κώμου. 

 Ὁ κῶμος, θεωρεῖται, κατὰ τὶς ἐγκυκλοπαιδικὲς ἐνδείξεις, ἕνα προστάδιο τῆς ὑμνωδικῆς - θὰ λέγαμε καντάδας - ποὺ ἄνθισε πάλι κατὰ τὴν περίοδο τῆς μουσικῆς προόδου τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, κατὰ τὴν μεταοθωμανικὴ περίοδο, δηλαδή, τὸν 19ο καὶ 20ο αἰῶνα μ.Χ. δηλαδὴ, κάτι τὸ παρόμοιο μὲ τὴν ὑπαίθρια παραδοσιακὴ πατινάδα. 

 Ἰδοὺ καὶ τὸ ἀπόσπασμα, κατὰ τὸ ὁποῖον περιγράφεται ἡ στιγμὴ τοῦ διαγωνισαμένου Ἄνακτα τῶν Ἀθηνῶν Ἐρεχθέα μετὰ τῶν ὑπολοίπων μετεχόντων: 

Νόνος Διονυσιακά ιθ'

Ἀττικὸν ἐνθάδε κῶμον ἐγείρομεν·

 ἀθλοφόρῳ γὰρ
ἀνέρι νικήσαντι λιπόχροα ταῦρον ὀπάσσω,
ἀνδρὶ δὲ νικηθέντι δασὺν τράγον ἐγγυαλίξω.’
ὣς φαμένου Βρομίοιο λυροκτύπος ἄνθορεν ἀνήρ,
70 Βιστονίης Οἴαγρος ἀθαλπέος ἀστὸς ἀρούρης,
πλῆκτρον ἔχων φόρμιγγι παρήορον· αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτῷ
Ἀτθίδος ὑμνοπόλου ναέτης ἀνόρουσεν Ἐρεχθεύς.
ἄμφω δ᾽ εἰς μέσον ἦλθον ἀεθλητῆρες ἀγῶνος [p. 96]
φορμίγγων ἐλατῆρες· ἐμιτρώσαντο δέ χαίτην
75 δαφναίοις πετάλοισιν· ἀνεζώννυντο δέ πέπλους.
ἀρχόμενοι δ᾽ ἐλέλιζον ἐθήμονι δάκτυλα παλμῷ
ἐκταδίης θλίβοντες ἀμοιβαίην στίχα νευρῆς
ἄκρα περισφίγγοντες, ὅπως μήτ᾽ ὄρθιος εἴη,
μή ποτε θηλύνειε παρειμένος ἄρσενα μολπήν.
80 καὶ πρότερος κλήροιο τυχὼν τεχνήμονι ῥυθμῷ
Κεκροπίης ναέτης κιθάρην ἐλέλιζεν Ἐρεχθεύς,
μέλπων πάτριον ὕμνον, ὅτι ‘ζαθέαις ἐν Ἀθήναις
καὶ Κελεὸς ξείνισσε Βίου παμμήτορα Δηὼ
Τριπτολέμῳ σὺν παιδὶ καὶ ἀρχαίῃ Μετανείρῃ,
   85 καί σφισι καρπὸν ὄπασσεν, ὅτε χθονὸς αὔλακα νίφων
Τριπτόλεμος σπόρον εὗρε φερεσταχύων ἐπὶ δίφρων,
καὶ Κελεοῦ φθιμένοιο νεοδμήτῳ παρὰ τύμβῳ
ὄμμασιν ἀκλαύτοισι θαλυσιὰς ἔστενε Δηώ,
ἀλλὰ παρηγορέουσα πάλιν θελξίφρονι μύθῳ
   90 Τριπτολέμου Βαρὺ πένθος ἀπέσβεσε καὶ Μεταιείρης·
οὕτω καὶ Διόνυσον ἑῷ ξείνισσε μελάθρῳ
Ἀσσυρίων σκηπτοῦχος· ἄναξ δέ οἱ ἀντὶ τραπέζης
ὤπασεν Εὔια δῶρα καὶ ἀμπελόεσσαν ὀπώρην,
καὶ Σταφύλου φθιμένοιο, φιλακρήτου βασιλῆος,
95 υἱέα Βότρυν ἔπαυσε φιλοθρήνοιο μερίμνης,
καὶ κινυρῆς ἀλόχοιο Μέθης εὔνησεν ἀνίην.’

τοῖα σοφὸς φόρμιζε λυροκτύπος· ἀμφὶ δὲ ῥυθμῷ
πάντες ὁμοῦ θέλγοντο· σὺν εὐθύρσῳ δὲ Λυαίῳ
ἅρμενον ἱμερόφωνον ἐθάμβεον Ἀτθίδα μολπήν.

  Πέραν τούτου, ὅμως, γνωρίζουμε ὅτι, οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἐρεχθέως, ἄνακτες καὶ ἐκεῖνοι ὁμοίως, ἔγιναν ἄξιοι συνεχιστὲς τῆς καλλιτεχνικῆς κληρονομιᾶς τοῦ βασιλικοῦ οἴκου τῶν Ἀθηνῶν ἐξελίσσοντας ἀνοδικὰ τὴν Ἀττικὴ ὠδικὴ τέχνη. 

  Πρῶτος κληρονόμος τοῦ μουσικοῦ γονιδίου ἀναγράφεται, ὁ γιὸς ἢ ἐγγονός του Ἐρεχθέα, ὁ ἐπονομαζόμενος Εὐπάλαμος. Ἡ γενιά του εὐπάλαμου, προερχόμενη ἐκ τῆς Ἐρεχθηίδος φυλῆς, ἀνέπτυξε τὴν ὑμνωδικὴν τέχνη φτάνοντας τὴν στὰ ὑψηλότερα ἐπίπεδα ἐντεχνότητος. Οἱ εὐπαλάμου ὕμνοι, ἐγκαθίστατο δημοφιλὴς στὸ πανελλήνιο καὶ ἀργότερα ἀποκόμισαν τὴν διαχρονικότητα. 

  Ὁ Ἀριστοφάνης, ὅπως ἔχω σημειώσει σὲ παλιότερη ἀνάρτηση, ἀναφέρετε στὴν σπουδαιότητα τῶν εὐπαλάμων ὕμνων στοὺς "Ἱππεῖς", τὴν ἑξῆς πρόταση: «τέκτονες εὐπαλάμων ὕμνων» μετάφραση: (καλοσχηματισμένοι ὕμνοι του Εὐπαλάμου). 

   Ἡ φράση αὐτή, ξεκάθαρα, ἐπισημαίνει τὴν ὑψηλὴ δεξιοτεχνία τῶν ὕμνων τοῦ Εὐπάλαμου, ὅπου, ἡ ἐξαίρετως φήμη τούτων διατηροῦνταν ἕως καὶ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἀριστοφάνη, δηλαδή, τοὐλάχιστον τρεῖς χιλιάδες χρόνια. 

  Συνεχιστὴς τοῦ Εὐπαλάμου καὶ τοῦ Ἐρεχθέως ὑπῆρξε ὁ Δαίδαλος, ἐκ τοῦ βασιλικοῦ οἴκου τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου, ἐξορίστηκε εἰς τὴν μεγαλόνησον Κρήτη καὶ ἐκεῖ δίδαξε τὴν ἱερὴ ὄρχηση τοῦ βασιλικοῦ ἱερατικοῦ - οἴκου τῶν Ἀθηνῶν, στὴν ἁγνὴ παρθένο, κόρη τοῦ Μίνωα, Ἀριάδνη ἢ Ἀριάγνη. 

  Ὁ Ὅμηρος διασώζει στὴν Ἰλιάδα (ραψωδία Σ 590-592) τοῦτο τὸ συμβὰν καὶ μάλιστα λέγει ὅτι, τὸ χορόδραμα, αὐτούσιο, ἀποθανατίστηκε ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο στὴν ἀσπίδα τοῦ Ἀχιλλέως. Ἰδοὺ καὶ τὰ συμφραζόμενα: 

 Ἐν δὲ χορὸν ποίκιλλε περικλυτὸς ἀμφιγυήεις,

τῷ ἴκελον οἷόν ποτ᾽ ἐνὶ Κνωσῷ εὐρείῃ

Δαίδαλος ἤσκησεν καλλιπλοκάμῳ Ἀριάδνῃ.

 Ἔπειτα ἀπὸ μερικὲς γενιὲς στὸ κατάλογο τοῦ βασιλικοῦ οἴκου, καταχωρεῖτε, ἕνας ἀπὸ τοὺς σπουδαιότερους ἄνακτες τῆς Ἀθήνας μὰ καὶ τοῦ Πανελληνίου, ὁ ἡλιακὸς ἥρωας Θησέας. Οὗτος ὁ μέγιστος ἔκγονος τῆς ἐρεχθηίδος φυλῆς, παρουσιάζεται εἰς τὴν ὁμηρικὴν ποίηση παρόμοιος μὲ θεό: «Θησέα τ’ Αἰγεΐδην, ἐπιείκελον ἀθανάτοισι·» μετάφραση: [Θησέας ὁ γιὸς τοῦ Αἰγέα παρόμοιος μὲ τοὺς ἀθανάτους θεούς]. 

 Ὁ Ἀθηναῖος ἥρωας Θησεύς, εἰς στὴν μικρὴ βιωτή του, χρίστηκε βασιλέας Ἀθηνῶν ἀλλὰ καὶ βασιλέας τῆς Κρήτης μετὰ τὴν νίκη τοῦ ἐπὶ τοῦ μινωταυρικοῦ θηρίου(δες λεξικό της Σούδας). Ἐν ὀλίγοις, ὁ ἥρως μεταβαίνοντας εἰς τὴν μεγαλόνησο, μὲ τὴν ἐπτάχορδη λύρα τοῦ Ἀπόλλωνος, πείθει τὴν Ἀριάδνη νὰ τὸν μυήσει στὰ ὀρχηστρικὰ μυστήρια τοῦ δαιδάλειου λαβυρίνθου, ἀφοῦ πρῶτα μὲ τὸ ἐρεχθηιδικὸ παράστημα τοῦ καὶ τὶς ἐρωτικὲς ὠδές του σαγηνεύει ἐρωτικά την κρητικιὰ βασιλοπούλα. 

  Ἔτσι ὁ ἔρωτας τῆς Ἀριάδνης γιὰ τὸν ἥρωα Θησέα συνδέεται μὲ τὶς ἐρωτικὲς ὠδὲς τῶν Ἀθηνῶν, τὶς συνταυτιζόμενες μὲ τὴν ὀρφικὴ ὑμνωδικὴ φράση «εὐπάλαμος ἔρως», συναινόντας στὴν ἐξήγηση ποὺ θέλει νὰ προέρχεται ἐκ τῆς δεξιοτεχνίας τοῦ λυρικοῦ ὑμνωδοῦ Εὐπαλάμου. 

  Ἡ τοιαύτη ἐτυμολόγηση συμφωνεῖ μὲ τὶς συνώνυμες λέξεις: ἐπιδέξιος, ἱκανός, ἐπιτήδειος, πολυμήχανος, ἐπινοητικός, ἐφευρετικός. Αὐτό, ὅμως, χρειάζεται γιὰ νὰ προκληθεῖ ὁ θεὸς Ἔρως καὶ νὰ ἀνταποκριθεῖ ἄμεσα τὸ ἐνδιαφερόμενο πρόσωπο. 

  Ἔπειτα, ἀπὸ τὴν νίκη ἐπὶ τοῦ μινωταυρικοῦ θηρίου, ὁ Θησέας, ἱκανοποιημένος, φεύγει μὲ τοὺς 14 ἡμιθέους διασωθέντες Ἀθηναίους, νέους καὶ κόρες, γιὰ τὴν Δῆλο γιὰ νὰ εὐχαριστήσει τὸν θεὸ τοῦ φωτός, Ἥλιο - Ἀπόλλωνα. Παρὰ τῷ πλευρόν του βρίσκεται συνέχεια ἡ ἐρωτοχτυπημένη Ἀριάδνη. 

  Εὑρισκόμενος ἐκεῖ, στὸν ἱερὸ χῶρο τῆς Δήλου, συνθέτει χορικὸ ἆσμα μὲ χορογραφία ποὺ ἐκτελεῖται κυκλικὰ γύρω ἀπὸ τὸ βωμὸ τοῦ Θεοῦ. Πρῶτος ἐκεῖνος μὲ τὴν κιθάρα ἢ τὴν λύρα του καὶ ἀκολούθως ἡ Ἀριάδνη, ἐνῷ πίσω ἀκολουθοῦν οἱ ὑπόλοιποι διασωθέντες ἀπὸ τοῦ μινωταύρου παῖδες καὶ κόρες ἐξ Ἀθηνῶν! 

Ἀναπαράσταση τῆς ἱστορικῆς 

μονομαχίας δύο βασιλέων 

μὲ καλλιτεχνικὴ ὑπόσταση. 

Ὁ Ἐρεχθέας κιθαρωδὸς(δεξιά μὲ τὰ γένια) 

καὶ ὁ Εὔμολπος ἀοιδός(αριστερά). 

Οἱ βασιλεῖς, τότε, ἔπρεπε νὰ ἔχουν 

μουσικὴ παιδεία. Ἡ μουσικότητα

 θεωροῦνταν ἐπιστήμη. 

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΥ ΦΩΤΗ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ 

  Ἐν κατακλεῖδι, ἡ ὑμνωδικὴ γενιά των Ἐρεχθειδῶν, μὲ πρωτοστάτη τον Ἐρεχθέα, ἔδρασε ἐπὶ τοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου γιὰ πολλὰ χρόνια χαρακτηρίζοντας μιὰ χρυσῆ ἐποχὴ τῆς προϊστορικῆς μουσικῆς μνήμης. 

   Ἡ κληρονομικὴ συνέχεια ἴσως νὰ χάθηκε ἀπὸ τὸν βασιλικὸ οἶκο τῶν Ἀθηνῶν, μετὰ τὸν Θησέα, ὡστόσο, εἶναι πιθανόν, τὸ μουσικὸ γονίδιο νὰ ἄφησε ἀνεξίτηλα τὰ ἴχνη τοῦ εἰς τὶς ἐπερχόμενες γενιές, ὅπως τοῦ προομηρικοῦ μεγάλου Ἀθηναίου κιθαρωδοῦ Πάμφου ποὺ δὲν ἀνῆκε, ὡστόσο, σὲ βασιλικὴ γενιά. 

  Ἔτσι, λοιπόν, ἡ μουσικὴ τέχνη καὶ ἡ ἑρμηνεία της, λίγο πρὶν νὰ ἔρθει ὁ μυκηναϊκὸς κόσμος φεύγει λίγο - λίγο ἀπ' τὰ χέρια τῶν Ἑλλήνων βασιλέων τῶν πόλεων κρατῶν, ὅπερ καὶ ἐπέρχεται διακοπὴ τῆς βασιλικῆς κληρονομικότητας καὶ υἱοθετεῖτε πλέον ἡ καλλιτεχνικότητα ἀπὸ τὰ χαμηλότερα κοινωνικὰ στρώματα ποὺ ἔχουν τὴν βάση τους στὸν λαό. 

 Ὡστόσο, ἡ ἱερότητα αὐτῆς τῆς νέας συντεχνείας ἀοιδῶν τῆς ἐποχῆς τοῦ μυκηναϊκοῦ κόσμου, ποὺ διαβιοῦσε στὶς αὐλὲς τῶν ἀρχόντων, διατηρήθηκε καὶ τὸ εὐγενὲς ἀκροατήριον σέβονταν ἀπόλυτα τὴν παρουσία τους καὶ τοὺς παρακολουθοῦσε σιωπηρὸ (δὲς περὶ Δημόδοκου καὶ Φήμιου στὰ ἔπη τοῦ Ὁμήρου). 

 Ἐν τέλει, εἶναι πιθανὸν ἡ μουσικὴ κληρονομιὰ τοῦ βασιλικοῦ οἴκου τῶν Ἀθηνῶν νὰ μετέβει εἰς στὸν Ἱππόλυτο, ποὺ ναὶ μὲν ἔλαβε ἄριστη ἐκπαίδευση, ὅμως, δυστυχῶς, βρέθηκε πρόωρα ἀντιμέτωπος μὲ τὴν κακιά του μοῖρα μὴ δυνάμενος νὰ προβάλλει τὰ καλὰ στοιχεῖα της ἀριστείας του. 

   Οἱ ὑπόλοιποι γιοὶ τοῦ Θησέα, ὁ Ἀκάμας, ὁ Δημοφὼν καὶ ὁ Μελάνιππος (παραταύτα οὗτος δὲν ἔζησε εἰς τὴν Ἀθήνα) ἴσως νὰ ἔκαναν κάτι ἁπλούστερο, νὰ μετέφεραν τὸ μουσικὸ γονίδιο τῶν Ἐρεχθειδῶν στοὺς πολῖτες τῶν Ἀθηνῶν, ὡς γενάρχες, κληροδοτῶντας ἔτσι, γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὴν μουσικὴ τέχνη τῶν Εὐπαλάμων ὕμνων... 

    Συνελλόντι εἰπεῖν, ὁ κύκλος τῶν μουσικῶν - κιθαρωδὼν τῆς βασιλικῆς οἰκογένειας τοῦ Ἐρεχθέως, ἔκλεισε μὲ τὴν παρουσία τοῦ τελευταίου ἐνδόξου βασιλέα τῶν Ἀθηνῶν καὶ προφητάνακτα Θησέα ἀφήνοντας ξοπίσω του μόνο τὶς μνῆμες τῶν μεγάλων ὑμνωδικῶν στιγμῶν, ἀνεξίτηλες σὲ κάθε γωνιὰ καὶ κάθε ἱερὸ μνημεῖο τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν.     Δυστυχῶς, δὲν εὐρέθει κάποια μουσικὴ γραφὴ ἤτοι σημειογραφία, οὕτως ὥστε νὰ ἔχουμε μιὰ ἀκουστικὴ ἀντίληψη γιὰ τὴν μελωδική τους ἀξία! 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Πρόκειται γιὰ τὸν πατέρα τοῦ Ὀρφέα τοῦ γνωστοῦ κιθαρωδοῦ καὶ ὑμνολόγου - θεολόγου τῆς Θράκης. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Νόννου Διονυσιακά 

-Ἀριστοφάνης Ἱππεῖς 

-Ὀρφικοὶ ὕμνοι 

-Ὁμήρου Ἰλιάς 

     ЭIЄ

ΟΙ "ΚΑΡΥΑΤΙΔΕΣ" ΤΟΥ ΕΡΕΧΘΕΙΟΥ ΕΙΝΑΙ 

ΟΙ ΥΑΚΙΝΘΙΔΕΣ ΚΟΡΕΣ ΤΟΥ ΕΡΕΧΘΕΑ

    Ἔρευνα & συγγραφή: Ἰωάννης Γ. Βαφίνης 

                                                                              

  Σὲ τούτη τὴν ἱστορική μας περιπλάνηση, ἔχουμε τὴν διάθεση νὰ ταξιδέψουμε σὲ χρόνους ἀμύθητους. Οἱ ἥρωες ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ζοῦσαν κάτω ἀπὸ ἄλλες συνθῆκες, οἱ ὁποῖες, σήμερα εἶναι ἀνεξερεύνητες. Τὸ ἐπίπεδο τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς προϊστορικῆς Ἑλλάδος, ἐνῷ δεικνύει τὴν ὑψηλότητα του, οὐδεὶς τὸ ἐπιβεβαιώνει ἐπιστημονικά. Ἔτσι, λοιπόν, ἡ ἐπιστήμη τῆς ἀρχαιολογίας, κωφεύει εἰς τὴν ἀναγνώριση τῶν δεδομένων καὶ κρατᾶ κλειστὰ τὰ χαρτιά της. Ἕνα ἁπλὸ παράδειγμα, εἶναι καὶ οἱ "Καρυάτιδες" τῆς νότιας πρόστασης τοῦ Ἐρεχθείου στὸν ἱερὸ βράχο τῆς Ἀκροπόλεως τῶν Ἀθηνῶν. 

  Τὸ Ἐρεχθεῖο, θεωρεῖται ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικὰ κτίρια τῆς Ἀκροπόλεως καὶ εἶναι βέβαιο ὅτι, οἰκοδομήθηκε ὡς βασιλικὸς οἶκος του Ἄνακτα τῶν Ἀθηνῶν Ἐρεχθέα. Ὀνομάστηκε ἀπὸ τοὺς μεταγενεστέρους καταγραφεῖς, ὡς Παλάτι του Ἐρεχθέως. Ὁ Ἐρεχθέας, κατὰ τὸν Ὅμηρο ἦταν γιὸς τοῦ Ἡφαίστου καὶ τῆς Γαίας, ἀλλά, οἱ ἱστορικοὶ συγγραφεῖς τὸν θεωροῦν τέκνο του Πανδίων καὶ τῆς Ζευξίππης. 

Ὁ Ἐρεχθέας παντρεύτηκε τὴν Πραξιθέα καὶ ἀπέκτησε μαζί της τρία ἀγόρια, τὸν Κέκροπα τὸν νεότερο, τὸν Πάνδωρο καὶ τὸν Μητίονα, καὶ τέσσερα κορίτσια, τὴν Πρόκριδα, τὴν Κρέουσα, τὴν Χθονία καὶ τὴν Ὠρείθυια. Ὡστόσο, ἕτερες πηγές, αὐξάνουν τὸν ἀριθμὸ τῶν κοριτσιῶν - κορῶν του Ἐρεχθέως καὶ τῆς Πραξιθέας σὲ ἕξι ἢ ἑπτά. Δηλαδή, πρόσθεταν τὴν Μερόπη, τὴν Πανδώρα καὶ τὴν Πρωτογένεια (κατὰ τὴν παράδοση ἡ Πρωτογένεια καὶ ἡ Πανδώρα ταυτίζονταν, ὁπότε οἱ Ἐρεχθίδες Κόρες ἦταν ἕξι). 

Αἱ κόραι του Ἐρεχθείου 

  Μυθολογεῖτε λοιπὸν μιὰ ὑπόθεση ὅτι, οἱ ἕξι κόρες του Ἐρεχθέως θυσιάστηκαν γιὰ τὴν Ἀθήνα[1], ἔπειτα ἀπὸ σχετικὸ χρησμό, προκειμένου νὰ σωθεῖ ἡ πόλη ἀπὸ τὴν πεῖνα καὶ τὸ λοιμὸ ποὺ προκλήθηκε ἀπὸ τὴν πολιορκία των Ἐλευσίνιων μὲ τὴν παρότρυνση τοῦ βασιλιᾶ τῆς Θράκης Εὔμολπου. 

  Ὡστόσο, στὴν σημερινὴ ἐποχή, οἱ θηλυκὲς μορφὲς τῆς νότιας πρόστασης τοῦ Ἐρεχθείου φαίνεται νὰ παραμένουν ὡς ἕνα ἄλυτο μυστήριο. Οἱ ἀρχαιολόγοι καὶ οἱ ἱστορικοὶ ἀδυνατοῦν νὰ δώσουν μιὰ σαφῆ ἀπάντηση, οὕτως ὥστε νὰ ταυτοποιηθοῦν οἱ ἕξι μορφὲς μὲ τὴν πραγματική τους ὑπόσταση. 

  Ἡ ἐκτίμηση ὅτι πρόκειται γιὰ Καρυάτιδες, ἀπὸ τὶς Καρυές της Λακωνίας, παρουσιάζει πολλὰ κενά. Ἐν ὀλίγοις, ἠδύνατο, στὸ κεντρικὸ σημεῖο τοῦ ἱεροῦ βράχου τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου οἰκοδομήθηκε τὸ παλάτι τοῦ γηγενῆ βασιλέα τῆς Ἀθήνας νὰ καλλιτεχνήθηκαν μορφὲς μὲ σπαρτιακὴ προέλευση; Ἡ Σπάρτη, ἦταν ὁ κατ' ἐξοχὴν ἀντίπαλος τῆς Ἀθήνας καὶ τῶν Ἀθηναίων. Ἄρα, αὐτὴ ἡ τοποθέτηση πρέπει νὰ ἀναιρεθεῖ. 

 Ἡ πληροφορία, προερχόμενη ἀπὸ παλιὲς ἐγκυκλοπαίδειες, ποὺ ἀναφέρει ὅτι, πρότερον οἱ "Καρυάτιδες" ὀνομάζονταν κόρες, μᾶς ὁδηγεῖ σ' ἕνα ἐπισφαλὲς συμπέρασμα. Ἔτσι, λοιπόν, στὸ "Νεότερο ἐγκυκλοπαιδικὸ λεξικὸ τοῦ ΗΛΙΟΥ", καταγράφετε ὅτι: «Ἐπὶ τῆς νότιας πλευρᾶς του Προστομιαίου ὑπῆρχεν ἄλλην μικρὴν πρόστασις, ἡ καλούμενη τῶν Κορῶν (ἢ τῶν Καρυάτιδων)...(λήμμα Ἐρεχθεῖον)». Μετὰ τούτου, ἐὰν ὁδηγηθοῦμε στὴν λέξη κλειδί, ποὺ εἶναι οἱ Κόρες ἢ ἡ Κόρη, καὶ ψάξουμε στὴν ἴδια ἐγκυκλοπαίδεια τὸ λῆμμα της φερωνυμίας, ἀνακαλύπτουμε τὰ ἑξῆς σχόλια: «ΚΟΡΗ. Αἱ κόραι του Ἐρεχθείου, νεανίς, κορίτσι κοπέλλα. Εἰδικώτερον, παρθένος, ἄγαμος γυνή...Εις τὴν ἀρχαιολογίαν: ἄγαλμα γυναικός: «Αἱ κόραι του Ἐρεχθείου» ἄλλως Καρυάτιδες. Ὡς κύριον ὄνομα Κόρη = Περσεφόνη» [2]. 

  Ἑτέραν μαρτυρία, ἔρχεται νὰ συνδεθεῖ ἀπόλυτα μὲ τὰ γεγονότα καὶ νὰ ἀποκαλυφθεῖ τὸ πρόσωπο τῶν Παρθένων Κορῶν του Ἐρεχθείου. Στὸ "Λεξικὸν Ἱστορίας καὶ Γεωγραφίας", στὸ λῆμμα ΥΑΚΙΝΘΟΣ, διαβάζουμε τὰ ἑξῆς: «Λακεδαιμόνιος, μεταβὰς εἰς Ἀθήνας, περὶ οὐ ἐλέγετο ὅτι, ἑπόμενος χρησμῷ, ἐθυσίασε τὰς θυγατέρας του ἐπὶ τοῦ τάφου τοῦ Κύκλωπος Γεραιστοῦ πρὸς λύτρωσιν τῆς πόλεως ἀπὸ τοῦ λιμοῦ, ὑφ' οὐ ἐμαστίζετο κατὰ τὸν μετά του Μίνωος πόλεμον. Αἱ εἰς τὴν Ἀθήνα ἡ τὴν Περσεφόνην θυσιασθεῖσαι θυγατέρες αὐτοῦ ἦσαν γνωσταὶ ὑπὸ τὸ ὄνομα Ὑακινθίδες. Κατὰ τινας ἦσαν θυγατέρες του Ἐρεχθέως, ὠνομάσθησαν δὲ Ὑακινθίδες ἀπὸ τοῦ χωρίου Ὑακίνθου, ὅπου ἐθυσιάσθησαν, ὅτε αἱ Ἀθῆναι προσεβλήθησαν ὑπό των Ἐλευσινίων καὶ Θρακῶν ἢ Θηβαίων. Διαφόρως ἐκτίθεται 0 ἀριθμὸς καὶ τὰ ὀνόματα αὐτῶν. Κατὰ τὸν Ἀπολλόδωρον ὅμως ἦσαν 4 καὶ ἔγγαμοι, ἐνῷ ἐθυσιάσθησαν ὡς κόραι, ὑφ' ὦ καὶ ἐκαλοῦντο ἐνίοτε παρθένοι». 

Δὲν εἶναι τυχαῖο, λοιπόν, ὅτι, οἱ Παρθένες Κόρες τοῦ βασιλέως Ἐρεχθέα θυσιάστηκαν πρὸς τιμὴν τῆς Περσεφόνης, τῆς ἐπονομαζόμενης καὶ Κόρης, διὰ τὴν σωτηρία τῆς πατρίδος τους. 

 Ἐπιπλέον, στὴν ἐγκυκλοπαίδεια, ὁ "ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΣ", ἀναφέρεται στὸ λῆμμα "Καρυάτιδες" ὅτι: «Δὲν εἶναι βέβαιο, ἂν τὸ ὄνομα δόθηκε ἀπὸ τὶς Καρυάτιδες τῆς Πελοποννήσου ἢ ἀπὸ τὶς κανηφόρες κόρες τῶν Παναθηναίων». 

 Ἄρα, οἱ Παρθένες Νύμφες ἱέρειες τῶν μυστηρίων πρὸς τιμὴν τῆς Ἀθηνᾶς Παρθένου, ποὺ ἀπεικονίζονται στὰ γυναικεῖα ἀγάλματα τῆς πρόστασης τοῦ Ἐρεχθείου δὲν δύναται νὰ εἶναι ἄλλες ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἕξι Κόρες του Ἐρεχθέα.          Πολλοὺς αἰῶνες μετέπειτα, οἱ Κόρες του Ἐρεχθέα, οἱ ὁποῖες θυσιάστηκαν γιὰ νὰ ἀποφευχθεῖ ἡ ὑποδούλωση τῆς Πόλεως τῶν Ἀθηνῶν ἀπὸ τοὺς Ἐλευσίνιους, τιμήθηκαν δεόντος ἀπὸ τὴν πολιτεία τῶν Ἀθηνῶν. 

 Οἱ Ἀθηναῖοι ἀνάθεσαν στὸν γλύπτη - ἀρχιτέκτονα Καλλίμαχο νὰ τὶς ἀποθανατίσει κοιτάζοντας πρὸς τὴν μεριὰ ποὺ βρίσκεται ὁ τάφος τοῦ πατέρα τους Ἐρεχθέα, ὁ ὁποῖος μονομάχησε μὲ τὸν Εὔμολπο καὶ νίκησε στὴν πρώτη γνωστὴ μονομαχία στὴν ἱστορία τοῦ ἀνθρώπου. Κάτωθι, τῆς προστάσεως τῶν Κορῶν τοῦ ἥρωα βασιλιᾶ Ἐρεχθέα ἐχτίσθει τὸ κενοτάφιο τοῦ προγόνου του καὶ πατριάρχου τῶν Ἀθηναίων Κέκροπα. 

  Συμφώνως μὲ τὴν παλαιοτέρα ἀναφορὰ ἀπὸ τὸ "Λεξικὸ Σουϊδας", ἡ ὁποία ἀφορᾶ την ἐτυμολόγηση της λέξως Παρθένος, ἐπισημαίνεται ἡ συνταύτιση τῶν κορῶν του Ἐρεχθέως ὡς Παρθένων ποὺ ἔλαβαν κατὰ παρεξήγηση καὶ τὴν προσωνυμία Ὑακινθίδες. Ἔτσι διαβάζουμε ἐπιγραμματικά τα λεγόμενα: «Παρθένοι. Τὰς Ἐρεχθέως θυγατέρας οὕτως ἔλεγον καὶ ἐτίμων. Ἦσὰν δὲ ἀριθμὸν ἕξ. Πρεσβυτάτη μὲν Πρωτογένεια· δευτέρα δὲ Πανδωρα· τρίτη Πρόκρις· τετάρτη Κρέουσα· πέμπτη Ὠρείθυια· ἕκτη Χθονία. Τούτων λέγεται Πρωτογένεια καὶ Πανδώρα δοῦναι ἑαὺτὰς σφαφῆναι ὑπὲρ τῆς χώρας, στρατιᾶς ἐλθούσης ἐκ Βοιωτίς. Ἐσφαγιάσθησαν δὲ ἐν τῷ Ὑακὶνθῳ καλουμὲνῳ πὰγῳ ὑπὲρ τῶν Σφενδονίων. Διὸ καὶ οὕτως καλοῦνται παρθένοι Ὑακινθίδες, καθάπερ μαρτυρεῖ Φανόδημος ἐν τῇ πέμπτῃ Ἀτθίδι, μεμνημένος τῆς τιμῆς αὐτῶν.». 

Συνελόντι εἰπεῖν, οἱ ἕξι γυναικεῖες μορφές, ποὺ σμιλεύτηκαν ἀπὸ Πεντελικὸ μάρμαρο, εἶναι ἐκεῖνες τῶν Παρθένων κορῶν του Ἐρεχθέα. Οἱ Κόρες, λαμβάνοντας μιὰ διττὴ ὑπόσταση τόσο τῆς Ἀθηνᾶς ὅσο καὶ τῆς Ἄρτεμης, χρησίμευσαν ὡς κορυφαῖα πρόσωπα καὶ στυλοβάτες τοῦ νότιου οἰκοδομήματος τοῦ ἀνακτορικοῦ συγκροτήματος. Τὰ κάνιστρα εἰς τὴν κεφαλή τους συσχετίζονται μὲ τὰ Ἀθήναια τὰ μετέπειτα Παναθήναια, ἀλλά, καὶ τὰ Σκιροφόρια - Ἀρρηφόρια πρὸς τιμὴν τῆς Ἀθηνᾶς Πολιάδος του Πολιέως Διός. 

   Στὰ κάνιστρα, οἱ Παρθένες Κόρες, μετέφεραν τοὺς ἱεροὺς λίθους ποὺ ἔκρυβαν τὸ μυστικὸ τοῦ Ἀθανάτου πυρός. Τὴν ἰδέα τῶν φλεγόμενων λίθων τῆς ἑλληνικῆς μυθολογίας, ἔκλεψε ὁ Στῆβεν Σπίλμπεργκ καὶ τὴν τοποθέτησε στὴν ταινία του Ἰντιάνα Τζόουνς: "Ὁ Ἰντιάνα Τζόουνς καὶ ὁ Ναὸς τοῦ Χαμένου Θησαυροῦ". Ἡ ταινία ἀσχολεῖται μὲ τὸν πολιτισμὸ τῆς Ἰνδίας, ὅπου οἱ ἱερὲς πέτρες ποὺ ἐν καιρῷ πυρακτώνονται ὀνομάζονται Σιβαλίνγκα. 

  Γιὰ νὰ μὴν θεωρηθοῦν τὰ γραφόμενα φανταστικὲς μυθοπλασίες, σημειώνω παράλληλα καὶ τὶς πεποιθήσεις τῶν Ἑλλήνων καλλιτεχνῶν τῆς κλασσικῆς περιόδου ποὺ βρίσκονταν χρονικὰ στὸ ἐνδιάμεσο τῆς μεγάλης χρονικῆς ἀποστάσεως ποὺ μᾶς χωρίζει ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς μυθολογικοὺς προγόνους μας. 

 Ἔτσι, ἰχνηλατῶντας τοὺς κατασκευαστὲς τῶν μνημείων τοῦ ἱεροῦ βράχου τῆς Ἀκρόπολης τῶν Ἀθηνῶν, μιὰ μυστηριακὴ σχέση ἀποτυπώνεται, ἀπὸ τὸν γλύπτη Καλλίμαχο, τὸν Ἀθηναῖο, στὰ κάνιστρα τῶν πεπλοφόρων τῆς θεᾶς Ἀθηνᾶς, ὅπου ἐδῶ τὰ φέρουν οἱ Νύμφες Κόρες του Ἐρεχθέα στὴν κεφαλή τους.    Φαίνεται, ξεκάθαρα ἡ ἀνύποπτη φανέρωση τοῦ μυστηριακοῦ χαρακτῆρα τῶν Παρθένων Ἐρεχθίδων ποὺ φέρουν στὰ κάνιστρα τοὺς ἱεροὺς λίθους τῆς ζωῆς ἢ φωτεινοὺς λίθους ποὺ χάρισε ἡ Ἀθηνᾶ στὴν πόλη της. 

 Αυτοί οι λίθοι είναι συνδεδεμένοι με τα ιερά μεγαλιθικά οικοδομήματα και τις δυνάμεις των ηλεκτρομαγνητικών πόλων, των οποίων η θέσις έδινε το δικαίωμα στα ηλιακά άρματα των θεών και των ηρώων να ταξιδεύουν εις τους ουρανούς.   

 Τὸ πρῶτο πλοῖο, κατασκευάσθηκε ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν Παλλάδα Ἀθηνᾶ. Ἡ ναῦς ὀνομάστηκε Ἀργῶ καὶ φυσικὰ πρώτη Ἀργοναύτης χρίστηκε ἡ ἴδια ἡ Ἀθηνᾶ. Ἐν εὐθέτῳ χρόνο, ἐπακολούθησαν καὶ οἱ Παρθένες Κόρες του Ἐρεχθέα, οἱ ὁποῖες πολὺ πιθανὸν νὰ χρησιμοποιοῦσαν τὴν ἱπτάμενη ὑπερτεχνολογία, ἐφόσον, ὁ πατέρας τους Ἐρεχθέας θεωρεῖτε ὁ πρῶτος ποὺ ἔζευξε τὸ ἅρμα, κατὰ τὴν μυθολογία... 

  Οἱ Παρθένες κόρες, μὲ τὸ ἅρμα τους - ὅπως ἡ Ἀθηνᾶ, ἀλλά, ὁμοίως καὶ ἡ Παναγία Παρθένος μὲ τὸ ἅρμα της[3] ποὺ τὸ ὁδηγοῦν τὰ Σεραφεὶμ καὶ τὰ Χερουβείμ - στέκουν αἰῶνες τώρα, ἀγέρωχες κι ἀκούραστες, ὑποβαστάζοντας τὸν θριγκό της πρόστασης τοῦ Ἐρεχθείου, ὅπου κάτωθεν αὐτῶν ὑπάρχει τὸ κενοτάφιο τοῦ Πατριάρχη τῶν Ἑλλήνων Ἀθηναίων, Κέκροπα τοῦ πρώτου, κι ἀπέναντι ἡ κιβωτὸς τῆς ἰονισμένης βιολογικῆς λήκυθου τοῦ Ἐρεχθέα. 

  Τοῦτο τὸ θέαμα ἀτενίζουν οἱ Κόρες του, τὸ θαῦμα τοῦ Ἀθανάτου Πυρὸς εἰς τὴν κρύπτην κάτωθι τοῦ ναοῦ ποὺ ἐνταφιάσθηκε ὁ Ἐρεχθέας - Ἐριχθόνιος, κατὰ τὴν ἀνατολὴ τοῦ ἄστρου τῆς Αὐγῆς ἢ ἄστρου τοῦ Κυνὸς ἤτοι τὸν Σείριο. 

   Ὁμοίως, λοιπόν, διαβάζουμε στὴν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου τὰ ἑξῆς λόγια τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ τοῦ Ζῶντος: «Ἐγὼ Ἰησοῦς ἔπεμψα τὸν ἄγγελόν μου μαρτυρῆσαι ὑμῖν ταῦτα ἐπὶ ταῖς ἐκκλησίαις. ἐγὼ εἰμι ἡ ρίζα καὶ τὸ γένος Δαύΐδ, ὁ ἀστὴρ ὁ λὰμπρὸς ὁ πρωϊνός» (᾿Ἀποκ. κβ´ 16). 

Ἁγιογράφια τοῦ μικροῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὡς Ἐμμανουήλ 

(ἐκ τοῦ ἑλληνικοῦ: μεθ' ἡμῶν (μὲ ἐμᾶς) ὁ ἥλιος(ο Θεὸς)) μὲ τὴν συνοδεία Σεραφεὶμ καὶ Χερουβεὶμ ποὺ ὁδηγοῦν τὸ ἡλιακὸ ἅρμα. 

Ὁ μικρὸς Ἰησοῦς βρίσκεται μέσα στὸ κοίλωμα ἑνὸς ἐξάκτινου ἀστέρος. 

Οἱ ἀκτῖνες του εἶναι ὅσες καὶ οἱ 6 Κόρες του Ἐρεχθείου, 

ὅπως τὸ ἀστέρι τοῦ Δαυίδ, ἐκ τοῦ Πυθαγόρειου ἀστέρα, 

ἀντιγραφὴ τῆς ὄψεως τοῦ ἐξάκτινου 

ἀστέρα Σείριου Α΄ ἢ Ὑπερίωνα Ἀπόλλων

   Ὁ ἀείμνηστος Θεόδωρος Ἀξιώτης, στὸ βιβλίο του "Ἀργῶ", ἀναλύει διεξοδικὰ τὴν περίπτωση τοῦ Ἐριχθονίου - Ἐρεχθέα γράφοντας: «Ὁ Ἐριχθόνιος εἶναι πολὺ κοντὰ στὸ παραμύθι τοῦ μαγικοῦ λυχναριοῦ του Ἀλαντίν. Ὅπως τὸ τζίνι μποροῦσε νὰ μπεῖ στὸ μαγικό του λυχνάρι, τὸ ἴδιο καὶ ὁ Ἐριχθόνιος, στὰ πρῶτα στάδια τῆς γέννησής του. μποροῦσε νὰ χωρέσει στὴ μαγικὴ θήκη τῆς Ἀθηνᾶς. Φυσικὰ ὄχι σὰν Ἐριχθόνιος, ἀλλὰ ἴσως σὰ μιὰ μαγικὴ πέτρα ποὺ ἐκπέμπει ἀκτινοβολίες ἀπὸ τὸ «Ἀθάνατο πῦρ».» (ΑΡΓΩ - Ἡ ΠΡΩΤΗ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΣΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ). 

  Ἐν κατακλεῖδι, οἱ ἱερὲς πέτρες μὲ ἀθάνατο πῦρ εἶναι οἱ ἴδιες μὲ ἐκεῖνες ποὺ πετοῦσαν πίσω τους ὁ Δευκαλίων καὶ ἡ Πύρρα καὶ δημιουργήθηκε ὁ ἑλληνικὸς λαὸς ἐκ τοῦ λάς = λίθος/πέτρα. Τὸ ἀθάνατο πῦρ συμβολίζει τὸ θεῖο πνεῦμα ποὺ ἔλαβε ὁ ἄνθρωπος τῆς Ἐλλανίας γῆς. 

 Τὸ πνεῦμα τοῦ λαοῦ τῶν Ἑλλήνων, ὅπου ἀνέπτυξε τὸν πολιτισμό, τὴν φιλοπατρία καὶ τὴν ἠθικὴ τάξη τοῦ ἀνθρώπου, ἀντανακλᾶται στὴν καλλιτεχνικὴ ἀπεικόνιση τῶν Παρθένων Κορῶν του Ἐρεχθείου. 

  Ἴσως,  τελικά, οἱ ἀφηρωισμένες Κόρες του Ἐρεχθείου νὰ συμβολίζουν τὴν ἀγάπη γιὰ τὸν ἄνθρωπο (πολιτισμός), τὴν θυσία γιὰ τὴν πατρίδα (φιλοπατρία), τὸ ἦθος (Παρθενία πρὸ τοῦ γάμου) καὶ τὴν εὐπρέπεια τοῦ ἀνθρώπινου βίου (σεμνὴ ἔνδυση, σώφρων καὶ εὐγενικὴ συμπεριφορὰ πρὸς τὸν συνάνθρωπο)! 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Κατ’ ἄλλη ἐκδοχή, θυσιάστηκαν οἱ 4 κόρες τοῦ Ὑάκινθου, Σπαρτιάτη, ποὺ βρισκόταν στὴν Ἀθήνα τὴν ἐποχὴ ποὺ τὴν πόλη πολιορκοῦσε ὁ Μίνωας. Ὁ μῦθος λέει πὼς ὅλες ἢ μερικὲς ἀπὸ τὶς Ὑακινθίδες θυσιάστηκαν γιὰ τὴν Ἀθήνα, ἔπειτα ἀπὸ σχετικὸ χρησμὸ τοῦ μαντείου τῶν Δελφῶν. Ὡστόσο, μιὰ παραλλαγὴ τοῦ μύθου, οἱ ἐπονομαζόμενες Ὑακινθίδες ἦταν οἱ 6 θυγατέρες του Ἐρεχθέως, οἱ ὁποῖες, ἔπειτα ἀπὸ κάποιο χρησμὸ θυσιάστηκαν στὸν «Λόφο τοῦ Ὑακίνθου» γιὰ νὰ σωθεῖ ἡ πόλη τῶν Ἀθηνῶν ἀπὸ τὴν πολιορκεία των Βοιωτών. 

[2]Ἡ Καρυάτιδα ἢ Κόρη, σωστότερα, τὴν ὁποία ἔκλεψε ὁ Ἔλγιν, ἦταν μεταξὺ τῶν ὑπολοίπων ἡ ὡραιότερη, ἴσως γιατί ἦταν ἡ πιὸ καλοδιατηρημένη. Ἕνας λαϊκὸς μῦθος λέει ὅτι, ὅταν οἱ ἐργάτες ποὺ πῆραν τὴν ἐντολὴ νὰ μεταφέρουν τὸ ἄγαλμα στὸν Πειραιᾶ, παραδόξως, ἄκουσαν θρήνους μέσα στὸ κιβώτιό ποὺ τὴν εἶχαν τοποθετήση. Ἡ Κόρη ἔμοιαζε νὰ κλαίει σπαραχτικὰ διὰ τὴν παραμονή της στὸ κυτίο. Μετὰ φόβου καὶ τρόμου οἱ ἐργάτες ἄρχισαν νὰ ἀρνοῦνται πεισματικὰ νὰ ἀγγίξουν τὸ φορτίο. Ἡ ἐνθύμηση τῆς θρηνητικῆς αὐδὴς ποὺ ἀκούσανε μέσα ἀπὸ τὸ κιβώτιο ἦταν τόσο ζωντανή, ἔτσι ὥστε, νὰ μετουσιωθεῖ γιὰ πάρα πολλὰ χρόνια σὰν παραμύθι, ὅπου καὶ παραδόθηκε στόμα μὲ στόμα στοὺς ἀπογόνους τῶν αὐτήκοων μαρτύρων. Κατὰ τὸν γνωστὸ ἱστοριοδίφη καὶ Ἀθηναιογράφο Δημήτριο Καμπούρογλου φαίνεται προφανῶς ὅτι, ὁ ἐν λόγῳ θρῦλος, παραδόθηκε ἀπὸ τὴν Μαριάννα Μπουζίκη, ποὺ εἶχε γεννηθεῖ τὴ χρονιὰ τῆς κλοπῆς τῆς Κόρης - Καρυάτιδας ποὺ τῆς τὸν εἶχε διηγηθεῖ ἡ μητέρα της, Εὐφροσύνη Τυρναβίτου, ὡς ἑξῆς: «Ἔκλαιγε ἡ ἁρπαγμένη βασιλοπούλα καὶ ζητοῦσε ἱκετευτικὰ βοήθεια ἀπὸ τὶς ἀδερφές της, ποὺ ἀπόμειναν στὸ Κάστρο. Ἔκλαιγαν καὶ φώναζαν κι ἐκεῖνες. Μά, τί μποροῦσαν νὰ κάνουν σὰν ἦταν ἔτσι μαρμαρωμένες; Πρῶτα ἀκούστηκε μιὰ βουὴ κι ἔπειτα, ἕνα μοιρολόϊ, ποὺ τὰ λυπημένα λόγια του ἔκαναν τοὺς ἀνθρώπους νὰ ξεσποῦν σὲ κλάματα καὶ σὲ λυγμούς. Ἔμοιαζε μὲ τραγούδι ἀργό, ἀπὸ φωνὲς ἀργόσυρτες καὶ τραβηχτές, ποὺ σοῦ προξενοῦσε ἀνατριχίλα...». 

[3] Λέτε νὰ εἶναι τυχαῖο ποὺ ὅλοι οἱ ἀρχαῖοι ναοὶ στὴν Ἀκρόπολη τῶν Ἀθηνῶν μετὰ τὴν ἀποδοχὴ τῆς χριστιανικῆς πίστεως ἀφιερώθηκαν στὴν Θεομήτωρ; Πρῶτος ἀπ' ὅλους ὁ Παρθενῶνας, ὅπου μάλιστα, ἕνας ἐμβριθὴς πανεπιστημιακὸς μελετητής, πρόσφατα, συνέγραψε ἕνα βιβλίο "Ὁ Βυζαντινὸς Παρθενὼν" ποὺ ἀποδεικνύει μὲ ἱστορικὲς καὶ ἀρχαιολογικὲς μαρτυρίες τὴν ἀνοικοδόμηση τοῦ Παρθενῶνα πρὸς τιμὴν τῆς Παρθένου Μαρίας Μήτηρ τοῦ Θεοῦ, βάση μιᾶς προφητείας τῆς Δελφικῆς Σίβυλλας. Παράλληλα, τὸ Ἐρέχθειο ἀφιερώθηκε, κατὰ τοὺς πρωτοχριστιανικοὺς χρόνους στὴν Παναγία, ἀλλά, μετέπειτα στὴν Ἁγία Τριάδα. Ἄλλωστε, στοὺς χαιρετισμοὺς τῆς Παναγίας Θεοτόκου Μητέρας τοῦ φωτὸς σημειώνονται οἱ ἑξῆς δύο συμβολικοὶ στίχοι: «Χαῖρε, καλὴ κουροτρόφε παρθένων» & «Τεῖχος εἶ τῶν παρθένων (στάση Δ')

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Νεότερο ἐγκυκλοπαιδικὸ λεξικὸ τοῦ ΗΛΙΟΥ 

-Λεξικὸν Ἱστορίας καὶ Γεωγραφίας, τυπογραφεῖον ὁ "ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ", Ἐν Ἀθήναις 1890 

-ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΣ μεγάλη παιδικὴ καὶ σχολικὴ ἐγκυκλοπαίδεια, Χαρ.Θ. Μηχιώτη 

-Θεόδωρος Ἀξιώτης, ΑΡΓΩ - Ἡ ΠΡΩΤΗ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΣΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ, ἐκδ. Σμυρνιωτάκης, Ἀθῆναι 1983 

 

ЭIЄ

ΜΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΜΕ ΤΟ ΛΕΙΨΑΝΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Έρευνα & συγγραφή: Ιωάννης Βαφίνης

  Στην χαλεπή εποχή της έξαρσης του υλισμού και της νοσηρής φαντασίας, η οποία μεταφράζεται κατ' ευφημισμό σε πνευματισμό,  συμβαίνουν θαυμαστά γεγονότα υπερβατικής φύσεως. Οι πρωταγωνιστές, δεν είναι οι ήρωες των πλαστών κινηματογραφικών ταινιών του Χόλιγουντ, αλλά, οι Άγιοι υπέρμαχοι της πίστεως του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Ένας εξ αυτών δηλούται κι ο μεγαλομάρτυρας Άγιος Δημήτριος.

 Η μεσολάβηση του Αγίου Δημητρίου, εις τους ουρανούς, ενώπιον της Αγίας Τριάδος, δια την προστασία του χριστεπώνυμου πληρώματος της ελληνορθόδοξης εκκλησίας είναι τεράστιου ώφελους. Δια τούτο, κάθε χριστιανός, ιδιαιτέρως νεαρής ηλικίας, δύναται να επικαλείται συχνά την χάρη του Αγίου Δημητρίου. Φερειπείν, όπως είπε κάποιος μοναχός από το όρος Χολομώντα: 

"Μέ­γας, α­λη­θώς, εί­ναι ο Άγιος Δη­μή­τριος."

 

Τοιχογραφία του Αγίου Δημητρίου στο Πρωτάτο των Καρυών

                                                      (Μανουήλ Πανσέληνος, 1290-1310).

 Υπεισερχόμενος στο κεντρικό θέμα του άρθρου, οφείλω να εξιστορήσω ένα προσωπικό μου βίωμα με το λείψανο του Αγίου Δημητρίου, στη Θεσσαλονίκη. Ενθυμούμαι, λοιπόν, για πρώτη φορά, κατά το έτος 2002, την παρουσία μου εις το ναό του Αγίου Δημητρίου, του αθλήσαντος της χριστιανικής πίστεως. Εισερχόμενος, μαζί με την τότε σύντροφο μου, στο ναό, είδαμε τον νεωκόρο και μια ηλικιωμένη κυρία που προσκηνούσε τις εικόνες πέριξ του ναού. Ο ναός ούτος οικοδομήθηκε σε σχέδιο βασιλικής αρχιτεκτονικής ελληνιστικού τύπου κατά την αναστήλωση του 1948.

  Όπως βλέπετε και στις εικόνες του ιερού ναού, αριστερά είναι το Κιβώριο με την λάρνακα του λειψάνου του Αγίου Δημητρίου. Καθώς εισήλθαμε από την κυρία είσοδο, οδηγούμενοι προς το σημείο αυτό, δίχως να έχουμε γνώση περί τούτου, αισθανθήκαμε μια άρρητη ευωδία. Εννοήσαμε άμεσα ότι, το φαινόμενο αυτό προέρχονταν από την αριστερή πλευρά του ναού. Όντας εμείς Αθηναίοι και μη γνωρίζοντες λεπτομέρειες του χώρου, απευθυνθήκαμε στο νεωκόρο. 

-Που βρίσκεται το λείψανο του Αγίου Δημητρίου παρακαλώ; και μας απαντά...

-Όπως είστε αριστερά, στο Κιβώριο...

Το κιβώριο του ιερού ναού Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκηςπου φτιάχτηκε για να τοποθετηθεί η λάρνακα με τολείψανο του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτου.Στην πρώτη εικόνα η λάρνακα βρίσκεται μέσα στο κιβώριο, όπως όταν την επισκέφθην

ενώ στη δεύτερη είναι έξωθεν του κιβωρίου

πιθανόν δια να προσκυνάνε με τάξη ή προσερχόμενοι.

 Κοιτώντας προς το σημείο της αριστερής κιονοστοιχίας του ναού αντικρίσαμε ένα εξάστυλο εκ μαρμάρου Κιβώριο όπου μέσα ευρίσκετο η λάρναξ μετά του λειψάνου. Η άρρητος ευωδία, όπου είχαμε αισθανθεί κατά την έλευση μας στον ναό, είχε πλέον ενταθεί, αλλά, με το πάτημα των ποδιών μας εις το Κιβώριο άρχισε να γίνεται τόσο έντονη, όπου, έφτασε στο αποκορύφωμα της κυρίως μετά την προσκύνηση μας επί του λειψάνου. Παράλληλα, άρχισε να μας τυλίγει ένα λεπτότατο ομιχλώδης νέφος ροδίου χρώματος. Άρχισα πρώτος να διερωτώμαι μεγαλοφώνως και να επικαλούμαι τον νεωκόρο μήπως και ως εδύνατο να μας εξηγήσει. 

-Τι συμβαίνει; μου απευθύνθηκε κοιτώντας με μετά απορίας...

Του λέω τότε...

-Το λείψανο μυροβλύζει...

 Εκείνος, δεν έδωσε απάντηση και απομακρύνθηκε, προφανώς, δεν μας πίστεψε. Το γεγονός έληξε εκεί.  

  Δεν θέλαμε να φύγουμε, ήταν τόσο όμορφα, μια θεία νεφέλη μας είχε περιτυλίξει και αισθανόμασταν την αγάπη του Αγίου την αγάπη Του Τριαδικού Θεού που χαριτώνει τους Αγίους Του. 

 Ωστόσο, το φαινόμενο άρχισε να ελαττώνεται σταδιακά, έπειτα από ένα δεκάλεπτο άχρονης και ασυναίσθητης κατάστασης.

 Τότε μια εσωτερική παρότρυνση μας οδήγησε στην αποκόλληση της βαθιάς κατανύξεως που είχε επέλθει με το γεγονός της Θείας παρουσίας. Αποχωρήσαμε από τον ναό κάνοντας για μια ακόμη φορά ευλαβικά τον σταυρό μας και γυρίσαμε πίσω στις κοσμικές μας συνήθειες...

   Μετά από καιρό διαβάζοντας το ιστορικό του ναού και τον βίο του Αγίου Δημητρίου έμαθα ότι, το λείψανο του Αγίου είχε σταματήσει να μυροβλύζει εδώ και πολλά, πολλά χρόνια.

 Το "φαινόμενο" μας είχε κάνει τρομερή εντύπωση, αλλά, διστάζαμε να το μοιραστούμε με φίλους και γνωστούς μας για την αποφυγή παρερμηνείας.    

 Εντέλει, την επόμενη φορά που ανέβηκε στην Θεσσαλονίκη η φίλη μου και τότε σύντροφος μου, της είπα να πάει πάλι στο ναό να ανάψει ένα κεράκι και να προσκυνήσει το λείψανο του Αγίου, μήπως αισθανθεί το ίδιο "φαινόμενο". Πράγματι, πήγε, αλλά, αυτή τη φορά όλα ήταν φυσιολογικά, κατά το σύνηθες...

 Κατά το πέρας της δεκαετίας από του προαναφερθέντος γεγονότος καθήμενος έμπροσθεν της τηλεοράσεως παρακολουθούσα, ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου, μια εκπομπή όπου μιλούσε κάποιος μητροπολίτης της Βορείου Ελλάδος. 

 Καθώς περιέγραφε τον βίο του Αγίου επικεντρώθηκε στο θαυμαστό λείψανο του, το οποίο, εις τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, μυρόβλυζε έντονα μέχρι που διακόπηκε ξάφνου εντελώς. Όμως, υπογράμμισε, τα τελευταία έτη υπάρχουν κάποιες μαρτυρίες προσκυνητών που γεύτηκαν για λίγο το άρωμα της θείας μυρόβλυσης του Αγίου. Δεν ξέρουμε γιατί, ο Άγιος, έκανε αυτές τις ελάχιστες εξαιρέσεις...

  Ακούγοντας τα λόγια του Αρχιερέως δάκρυα συγκίνησης με κατέλαβαν και δέος για την μεγαλοσύνη του στρατιώτη του Χριστού Δημητρίου του μυροβλύτου. Σήμερον, εν έτη 2020 & 2021, πληροφορούμαι την επαναφορά της μυρόβλυσης του ιερού του λειψάνου με έντονο τρόπο θέλοντας, με αυτό τον τρόπο να μας πει κάτι δια την αποστασία μας.

  Ίσως, να θέλει να μας πει ότι, πρέπει να σοβαρευτούμε απέναντι σε αυτό το κρίσιμο σημείον της εσχατολογικής εποχής μας!

Χαίρετε κι αγαλιάσθε!!