ЭIЄ

Ο ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΘΕΟΣΕΒΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΕΡΗ ΣΑΛΑΜΙΝΙΑ ΝΑΥΣ ΩΣ ΚΗΡΥΞ ΤΟΥ ΕΝΟΣ ΘΕΟΥ

Ἔρευνα καὶ συγγραφή: Ἰωάννης Βαφίνης 

  Τὸν καιρὸ ἐκεῖνο, τῆς ἔνδοξης ἐποχῆς τῶν Ἑλλήνων, ἐγεννήθησαν οἱ πιὸ μεγάλες προσωπικότητες μὲ λαμπρὸ καὶ ἐνάρετο βίο. Ἂς τὰ πάρουμε ὅμως τὰ πράγματα ἀπὸ τὴν ἀρχή.

   Ἡ συμμετοχὴ κάθε ἐνήλικου ἀνὴρ στὰ κοινὰ θεωροῦνταν ὑποχρεωτικὴ καὶ ἐπικύρωνε τὸ νομοθετικὸ κανόνα τῆς ἐλευθερίας τοῦ πολίτη, σύμφωνα μὲ τὰ πολιτειακὰ δεδομένα τῆς δημοκρατικῆς Ἀθήνας.  

Τὸ ἄγαλμα του  Θεμιστοκλῆ στό λιμάνι τοῦ Πειραιᾶ

 στεκόμενος ἔμπροσθέν του μὲ δέος καὶ ὑπερηφάνια.

   Πολιτικοὶ καὶ φιλόσοφοι τῆς πόλης τῶν Ἀθηνῶν εἶχαν θεολογικὴ κατάρτιση καὶ ἀναφέρονταν συχνὰ μὲ θεολογικη ἐπιχειρηματολογία στοὺς ρητορικούς τους λόγους μὲ στόχο τὴν πειθὼ τοῦ ἀκροατηρίου. 

  Ἐπὶ παραδείγματι, ἕνα ἱστορικὸ γεγονός, μὲ πρωταγωνιστὴ τὸν πολιτικό - στρατηγὸ τῆς Ἀθήνας, Θεμιστοκλῆ, ἀνασύρω μέσα ἀπὸ τὴν χρονοκάψουλα τῆς κλασσικῆς ἀρχαιότητος! 

   Σύμφωνα, μὲ τὶς ἱστορικὲς καταγραφὲς ὁ Θεμιστοκλῆς, σὲ μιὰ κρίσιμη στιγμὴ ποὺ ἔπρεπε νὰ πείσει τοὺς συμπατριῶτες του ἀθηναίους, ἀλλὰ καὶ νὰ τοὺς ἀναπτερώσει τὸ ἠθικό, ἔβαλε σὲ χρήση τὸ θεολογικὸν θεώρημα εἰς τὴν ρητορικὴν του ἐπιχειρηματολογία. 

  Τὸ θέμα ἀφοροῦσε τὴν ἀσφαλῆ μετακίνηση τῆς ἱερὰς τριήρης τῶν Ἀθηνῶν Σαλαμινία. Ὁ Θεμιστοκλῆς, λοιπόν, γιὰ νὰ κερδίσει τὴν ἐμπιστοσύνη τῶν συμπολιτῶν του κάνει λόγῳ γιὰ τὴν προστασία τῆς ἱερὰς τριήρης ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Θεὸ προσδίδοντας μιὰ θεολογικὴ διάσταση ποὺ στηρίζεται κυριολεκτικά στὸ ὑπερβατικὸ στοιχεῖο.

 

  Τὸ ἱστορικὸν τοῦ γεγονότος διεσώθει στὰ σχόλια τοῦ μικροῦ λεξικοῦ τοῦ Ἕλληνος γραμματικοῦ Αἴλιου Ἠρωδιανοῦ μὲ τὸν τίτλο "Φιλέταιρος". Ἰδοὺ καὶ τὸ ἀρχαῖο κείμενο ποὺ ἐπιβεβαιώνει περίτρανα τὴν θεοσέβια τοῦ στρατιωτικοῦ ναυάρχου καὶ πολιτικοῦ Θεμιστοκλῆ εἰς τὸν Θεὸ καὶ οὐχὶ εἰς τοὺς θεούς, σύμφωνα μὲ τὰ γραφθέντα: «᾿Αθηναίοις ὁ θεὸς ἔχρησεν, ῏Ω Σαλαμἰς, ἀπολεῖς δὲ σὺ τέκνα γυναικῶν. Θεμιστοκλῆς, ᾿Αθηναίων τὀ λόγιον δεδιότων, κατά γε (L. τά γε, nempe τέκνα) τῶν πολεμίων ἔφη. οὐ γὰρ ἂν θείην τὴν Σαλαμῖνα ὁ θεὸς ἀνηγόρευσεν, εἰ ἔμελλεν ἀπολλύειν τὰ τέκνα τῶν ῾Ελλήνων. τοῦτο λεχθἐν θάρσος ᾿Αθηναίοις ἔδωκεν. καὶ ἡνίκα τἠν ἐξήγησιν ἐπιστώσατο, τοῦ θεοῦ χρήσαντος, Τεῖχος Τριτογενεῖ ξύλινον διδοῖ  εὐρυόπα Ζεύς· οἱ μὲν ἄλλοι κ.τ.λ.» μετάφραση: [ὀ θεὸς ἔδωσε χρησμόν στoύς ᾿Αθηναίους, ὦ τριήρης Σαλαμινία, ὅτι ἐσύ σκοτώνεις τὰ παιδιὰ τῶν μανάδων. ῾Ο Θεμιστοκλῆς, θέλοντας νὰ ἀντιστρέψει τὸ λόγιο δωθὲν στοὺς ᾿Αθηναίους, εἶπε ἐναντίον τῶν ἀντιπάλων του.  ῎Αν ὁ θεὸς κατὁνόμασε τἠν Σαλαμινία θείαν καταγωγή ἕχει τότε πώς εἶναι δυνατὀν νἀ σκοτώνει τὰ παιδιὰ τῶν ῾Ελλήνων; λέγοντας αὐτὸ (ὁ Θεμιστοκλῆς) ἕδωσε θάρρος στούς ᾿Αθηναὶους. καὶ ἐπειδή τἠν ἐξήγηση τἠν ἐπαλήθευσαι ὡς δοθείσα άπὀ τὸν θεὸ, εἶπε ὅτι καὶ τὸ τριτογενεῖς ξύλινο τεῖχος (δηλαδή οἱ τριήρεις) δόθηκε ἀπό τόν ἴδιο τόν Μεγαλόφθαλμον Ζεύς (τόν παντεπόπτη θεό)].

   

῾Η Σαλαμίς ἥ Σαλαμινία ὑπήρξε τὀ ὐπερόπλο τοῦ ᾿Αθηναϊκοῦ 

κράτους κατὰ τὴν κλασσικὴ περίοδο τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ κόσμου.

῾Ο Θεμιστοκλῆς ὕποστήριζε ὅτι ἡ ἔμπνευσὴ της ἦταν δωρεὰ τοῦ

 θεοῦ Ζεύς. Η Σαλαμινία ήταν, κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. μια ιερά τριήρης 

που της είχε ανατεθεί η μεταφορά μηνυμάτων προς του Δελφούς 

και την επαναφορά των χρησμών του θεού.  

 

 Παραδόξως, ἡ θεοσέβεια, τοῦ ἀδιάλλακτου καὶ σκληροῦ χαρακτῆρος, στρατηγοῦ - πολιτικοῦ - ναυάρχου Θεμιστοκλῆ, μᾶς ὁδηγεῖ στὴν ὑπόθεση μιᾶς διαφορετικῆς πίστης τοῦ ἀναφερομένου ἀπὸ τοὺς ὑπόλοιπους Ἀθηναίους. Μιὰ πίστη πιὸ βαθιὰ καὶ πιὸ οὐσιαστική, μιὰ πίστη ποὺ ταιριάζει μὲ μύηση σὲ πανίερα μυστήρια. Παρὰ ταῦτα, χωρὶς νὰ θεωρηθεῖ ἐκφραστὴς καινῶν δαιμονίων πείθει του Ἀθηναίους πολῖτες καὶ τοὺς ἀναπτερώνει τὸ ἠθικὸ σὲ μιὰ κρίσιμη καμπὴ τῆς ἱστορίας. 

  Ἐν τούτοις, ἡ ἀναφορά του εἰς τὸν Μεγαλόφθαλμον Ζεὺς (εὐρυόπα Ζεὺς) προκαλεῖ ἐντὺπωση, καθότι, δίδεται σαφέστατα ἡ ἔννοια τῆς ἀναφορᾶς του σὲ μία θεότητα ποὺ ἐποπτεύει τὰ πάντα, ὁμοιάζον μ' ἕνα ἄλλο πιὸ μονοθεϊστικὸ θεώρημα. 

  Μὲ τὸ θεώρημα τοῦτο, τῆς ὕπαρξης ἑνὸς θεοῦ, καταπιάνονταν συνήθως οἱ φιλόσοφοι καὶ οἱ μύστες τῶν ἐλευσινίων μυστηρίων προβάλλοντας ἀνοιχτὰ τὴν θεωρία τοῦ ἐνοθεϊσμοῦ - μονοθεϊσμοῦ. Αὐτὰ ὅμως ἦταν γιὰ τοὺς λίγους, ὅπως, ἄλλωστε καὶ σήμερα λίγοι εἶναι οἱ μυημένοι στὴν γνώση καὶ στὴν πίστη χριστιανοί.

 'Ἀλλωστε, ἡ θεωρία τοῦ μονοθεϊσμοῦ δὲν ἀπεῖχε πολὺ μακρὰν ἀπὸ τὰ λεγόμενα τοῦ ραψωδοῦ Ὁμήρου, ποὺ διδάσκονταν κατὰ τὴν νεαρὰν ἡλικίαν ἅπαντες οἱ Ἀθηναῖοι. Κοντολογίς, στὴν ὁμηρικὴν Ὀδύσσεια ὑπάρχει ἕνας στίχος ποὺ ἀναφέρεται στὴν παντοδυναμία τοῦ θεοῦ Ζεὺς λέγοντας: «Ζεὺς δύναται ἅπαντα (ἐνν. ποιεῖν)» [Ὀδυσ. δ΄ 237]. Αὐτὸ προτάσσει τὴν ἔννοια τοῦ θεοῦ του ζῶντος, ὅπως ἀργότερα υἱοθέτησε, πολὺ σωστά, κι ὁ χριστιανισμός. 

Βέβαια, οἱ ἔννοιες ποὺ ἔδιδαν οἱ ἀρχαῖοι μας πρόγονοι, στὰ θεολογούμενα τους, ἦταν οἱ πιὸ ἐμπεριστατωμένες ἀπὸ ἄλλους λαούς, ὡστόσο, καὶ ἐκεῖνοι παρέμεναν στὴν σφαῖρα τοῦ ὑποθετικοῦ, καθότι, ὅλη ἡ ἀνθρωπότης εἶχε ἄγνοια Θεοῦ. Ἐν τέλει, ὅμως, σὲ ὁρισμένες περιπτώσεις, οἱ Ἕλληνες δὲν δίστασαν νὰ τὸν προσεγγίσουν πιὸ ἐγγύτερα διὰ μέσῳ τῆς διανοητικότητας. 

   Αὐτὸ ἀκριβῶς διέκρινε καὶ τὸν Θεμιστοκλῆ, τὸ πνεῦμα τῆς διανόησης ποὺ τὸν ὁδήγησε νὰ ἐκφράση τὴν ἀλήθεια τοῦ θεϊκοῦ χρησμοῦ ποὺ ὁ Ἀγαθὸς Τριαδικὸς Θεὸς ὑποστηρικτὴς τοῦ θείου καὶ οὐράνιου Ἀθηναϊκοῦ γένους καὶ τῶν λοιπῶν Ἑλλήνων δὲν ἐπέτρεψε νὰ γενοκτονηθεῖ ἀπὸ τοὺς ἀναίσχυντους βαρβάρους τῆς ἀνατολῆς. 

 Συνελλόντι εἰπεῖν, ἡ παρουσία τοῦ Ἑνὸς Θεοῦ, στὰ χρονικὰ τοῦ ἀρχαίου κόσμου, γίνεται ἐμφανὴς μέσα ἀπὸ τὰ καλὰ χαρίσματα ποὺ παρέχει στὴν Ἑλλάδα μετὰ τῆς θείας ἐμπνεύσεως εἰς τὴν δημιουργία τοῦ τριτογενοὺς ξύλινου τείχους, ὅπου μεταφράζεται μὲ τὴν κατασκευὴ τῶν θρυλικῶν τριήρεων. Ὁ ἀριθμὸς τρία, ἀρχῆς γενομένης ἀπὸ τῆς Τριτογένειας Ἀθηνᾶς, τῶν τριγωνικὼν ἀετωμάτων τῶν ναῶν κι ἄλλα πολλὰ δεδομένα τοῦ ἱεροῦ ἀριθμοῦ τρία ὁδηγεῖ στὴν προσπάθεια μοναδικῆς προσέγγισης τῶν προχριστιανῶν Ἑλλήνων εἰς τὴν τριαδικὴ ἀριθμητικὴ ὀντότητα τοῦ ἀληθινοῦ θεοῦ, τοῦ ἀγνώστου πρὸς ἐκείνους! 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Αἰλίου Ἡρωδιανοῦ Φιλέταιρος Aelii Herodiani Philetaerus..., Λέιντεν, Petrus vander Eyk & Cornelius de Pecker, 1759.

-Ὁμήρου, Ὀδύσσεια 

-Ἡρόδοτος, ἱστορικά 

-Νεότερο ἐγκυκλοπαιδικὸ λεξικὸ τοῦ Ἡλίου 

-LIDDELL & SCOTT Λεξικὸ τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς Γλώσσας.