ЭIЄ

ΜΟΡΙΑ Η ΙΕΡΗ ΕΛΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
(Η πρωτογενής ελιά του πλανήτη γη)
Ἔρευνα καὶ συγγραφή: Ἰωάννης Γ. Βαφίνης 
-

   Εἰς τὴν πρωιμότερη περίοδο τῆς ἱστορίας τῶν Ἑλλήνων καὶ δὴ τῶν Ἀθηναίων ἀπαντῶνται μυθιστορικὰ γεγονότα μὲ θαυμαστὴ πλοκὴ καὶ οὐσιαστικὸ περιεχόμενο. 

 Ἕνεκα τωόντι, τῆς ἔριδος μεταξὺ τοῦ Ποσειδῶνα καὶ τῆς Ἀθηνᾶς, ἡ πανάρχαια πόλη τῶν Ἀθηνῶν ἀπέκτησε ἕνα θεῖο δῶρο τὸ ὁποῖον ἔμελλε νὰ γίνει ὁ θησαυρὸς τῆς πόλεως - ἀνατρέφοντας γενεὲς γενεῶν γηγενῶν ἀνθρώπων Ἀθηνῶν τε καὶ περιχώρων. 

 Ἡ θεοδώρητη ἐλιὰ ἦταν τὸ λαμπρὸ ἀειθαλὴς δένδρον, ὅπου ἐχάρισε ἡ Ἀθηνᾶ στοὺς αὐτόχθονες Ἀθηναίους γιὰ νὰ ἐπιτύχει την ἀπολαβεὶ τῆς προστασίας τοῦ ἱεροῦ πολίσματος τῆς ἔριδος. 

Ἡ ἐλιά του Πεισιστράτου εἶναι μία ἀπὸ τὶς τρεῖς ἀρχαιότερες ἐλιὲς στὸν κόσμο κι ἔχει ἡλικία 2.500 χιλιάδων χρόνων. Ἡ ἱστορία συνιστᾶ τὴν φύτευση της ἀπὸ τὸν ἴδιο τόν ἄρχοντα τῶν Ἀθηνῶν μαζὶ μὲ ἄλλα δένδρα δημιουργῶντας ἕναν ἐλαιῶνα ποὺ κατὰ τὴν πορεία τοῦ χρόνου ὀνομάστηκε ἐλαιῶνας του Πεισιστράτου. Πολὺ πιθανὸν ἡ ἐλιὰ αὐτὴ νὰ ἔχει τὸ γονίδιο ἀπὸ τὶς μόριες ἐλαῖες τῆς Παρθένου Ἀθηνᾶς! 

 Πόθεν ὅμως ἦλθε τὸ ἐν λόγῳ θεῖο δημιούργημα; Οὐδεὶς γνωρίζει ἐπακριβῶς. Καθὼς ἐξυφαίνεται μυθολογικῶς, ἡ ἔλευσις τῆς ἐλαίας καταλήγουμε χρονολογικὰ πρὸ τῆς ἐμφανίσεως τῆς Σελήνης γύρω ἀπὸ τὴν τροχία τῆς Γῆς. 

 Ἡ ἄφιξης διενεργήθηκε ἀπὸ οὐράνιο βιολογικὸ ἐργαστήριο. Μεταφυτεύθηκε μὲ φροντίδα, διὰ πρώτη φορά, ἀπὸ τὴν θεὰ τῆς σοφίας, τὴν Ἀθηνᾶ, στὴν δυτικὴ πλευρά του Ἐρεχθείου. 

 Ἐκεῖ, στὸ ἀνάκτορο τοῦ βασιλέα Κέκροπα συντελέσθηκε ὁ διαξιφισμὸς καὶ παρέμειναν τὰ δῶρα ποὺ πρόσφεραν ἀμφότεροι οἱ δύο θεοί...το πηγάδι μὲ τὸ θαλασσινὸ νερὸ καὶ ἡ ἐλιὰ Μόρια! 

  Μετὰ ὀλίγων χρόνων ἀπὸ τὴν Ἀκρόπολη τῶν Ἀθηνῶν ἔκοψαν, ἐκ τοῦ κορμοῦ τῆς ἱερῆς ἐλιᾶς, κλαδιὰ καὶ τὰ φύτεψαν στὴν περιοχὴ τῆς Ἀκαδημίας. Ὠσαύτως καὶ τοῦτες οἱ ἐλιές, ποὺ καλλιεργήθηκαν στὴν Ἀκαδημία, ὀνομάστηκαν Μόριες. Ἡ ὀνομασία αὐτὴ φαίνεται νὰ διατηρήθηκε ἀπὸ τὸ πρῶτο δέντρο ὅπου βρίσκονταν δίπλα ἀπὸ τὸ Ἐρεχθεῖο. Ἡ ἐλιά του Ἐρεχθείου ἔλαβε τὸ ὄνομα Μόρια ἀπὸ τὴν λέξη μόρος, δηλαδὴ θάνατος, οὕτως ἐπῆλθε εἰς τὸν υἱὸ τοῦ Ποσειδῶνος Ἀλιρρόθιο ὅταν αὐτὸς προσπάθησε νὰ κόψει τὸν κορμὸ τῆς ἱερῆς ἐλιᾶς. 

 Τὸ γεγονὸς τῆς μετεμφύτευσης τῶν νέων κλώνων ἐλαίας, σὲ διάφορες περιοχὲς τῆς Ἀθήνας, πραγματοποιήθηκε μὲ τὴν ἀποκοπὴ τμημάτων τῆς ἱερῆς ἐλιᾶς. Ἐκ τῶν τμημάτων αὐτῶν δημιουργήθηκαν κατ' ἀρχὰς οἱ δώδεκα Μόριες τῆς Ἀκαδημίας. 

Γιὰ τοὺς φιλοσόφους καὶ παλαιοὺς νομοθέτες τῶν Ἀθηνῶν ὁ ἀριθμὸς τῆς δωδεκάδος συμπορεύονταν μὲ τὸ ἱερὸ γεωμετρικὸ σχῆμα του δωδεκάεδρου. Διὰ τοῦτο τὸν λόγον, οἱ πύλες τῶν τειχῶν τῆς ἀρχαίας Ἀθήνας ἦταν δώδεκα, δηλαδή, ὅσα ἦταν καὶ τὰ πολίσματα τῆς Ἀττικῆς τα συνενωθέντα ἀπὸ τὸν ἥρωα Θησέα γενόμενα δῆμοι. 

 Συνελλόντι, κόπτοντας τεμάχια βλαστῶν ἀπὸ τὶς δώδεκα ἱερὲς ἐλιὲς τῆς Ἀκαδημίας δημιουργήθηκε κατὰ τὴν πορεία κι ὁ ἀρχαῖος ἐλαιῶνας τῶν Ἀθηνῶν. Παράλληλα, κάθε ἱερὸ τῆς πόλεως πλαισιώνονταν ἀπὸ ἱερὲς ἐλιὲς Μόριες.   Σταδιακὰ τὸ δένδρο τῆς ἐλιᾶς διαδόθηκε σὲ ὅλη τὴν Ἑλλάδα κι κατόπιν - μὲ τοὺς ἐπαναληπτικοὺς ἀποικισμούς - σὲ ὅλη τὴν Μεσόγειο. 

Ὅταν οἱ Πέρσες ἐκστράτευσαν γιὰ δεύτερη φορὰ ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων κατάφεραν νὰ κυριεύσουν μέχρι καὶ τὴν Ἀκρόπολη τῶν Ἀθηνῶν. Οἱ Ἀθηναῖοι εἶχαν φύγει ἀπὸ τὴν πόλη ἀφήνοντας πίσω κάποιους ὀλίγους 

ὑπερασπιστὲς τῆς πόλεως. Δυστυχῶς, παρὰ τὴν ἡρωικὴ ἀντίσταση τοὺς ἡ ἀνατολικὴ σπηλαιώδης εἴσοδος τῆς Ἀκρόπολης ὁδήγησε τοὺς Πέρσες μέσα ἀπὸ τὰ τείχη. Οἱ καταστροφές τῶν βαρβαρικῶν ὀρδῶν ἦταν ἀνυπολόγιστες. Μέσα σ' αὐτές καὶ τὸ κάψιμο τῆς ἱερῆς ἐλιᾶς τῆς Ἀθηνᾶς. Ἐν τούτοις, μετὰ τὴν ἀποχώρηση τῶν Περσῶν καὶ δεχόμενοι τὴν ἧττα ποὺ ἐπέστησαν στὴν ναυμαχία τῆς Σαλαμίνας, οἱ Ἀθηναῖοι ἐπέστρεψαν ὡς νικητὲς στὴν πόλη τους ἀντικρίζοντας ἕνα μεγάλο θαῦμα. Ἡ Ἐλαία Μόρια τῆς θεᾶς Ἀθηνᾶς εἶχε πετάξει ἕνα καινούργιο κλωνάρι ἔνδειξη ἑνὸς εὐοίωνου μέλλοντος γιὰ τὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν ὑπὸ τὴν συνεχῆ προστασία τῆς ἐνδόξου πολιούχου της - Πολιάδος Ἀθηνᾶς. 

   Οἱ Μόριες, ὡς δένδρα εὔκαρπα καὶ ἱερά, ὑπῆρξαν πάντοτε ὑπὸ τὴν προστασία του Ζηνὸς καὶ διὰ αὐτὸν τὸν λόγο ἔφεραν καὶ τὸ προσωνύμιο Ζεὺς Μόριος. Μάλιστα, εἰς τὰ χρόνια ἐκεῖνα, εἶχε τοποθετηθεῖ στὴν Ἀκρόπολη ἄγαλμα τοῦ Μορίου Ζεύς. Τόσο ὁ Σοφοκλῆς ὅσο κι ὁ Ἀριστοφάνης ἐπισημαίνουν τὸ αὐτό. 

 Δηλονότι, ἡ λέξης δύναται νὰ ἐννοήσει τὴν προέλευση τῆς ἐλιᾶς ἀπὸ τὰ ζωτικὰ μόρια τῆς ὑπέρτατης θεότητος τῆς κορυφή του δωδεκάεδρου κατὰ τὴν θεολογία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, οὕτως ἐξηγεῖται καὶ ἡ οὐράνια καταγωγὴ τοῦ δένδρου. 

 Ἡ ἀρχέγονη ἱερότητα τῆς ἐλιᾶς διατηροῦνταν ἐν μέσῳ μιᾶς διαχρονικῆς πεποιθήσεως τῶν πολιτῶν τῆς ἀρχαϊκῆς καὶ κλασσικῆς Ἀθήνας. Διὰ τοῦτο, κι ὁ παραγόμενος ἐξ αὐτῆς καρπὸς ὅστις ἀπὸ τῆς συνθλίψεως ἐξέβαλον πυκνὸν ὑγρὸ μὲ ἐξαιρετικῆς ἀξίας οὐσία ποὺ ὀνομάζονταν ἔλαιον, δίδονταν ὡς ἔπαθλον εἰς τοὺς νικηφόρους ἀθλητὲς τῶν Παναθηναϊκῶν ἀγωνισμάτων. 

 Ὡστόσο, μία ἑτέρα μυθολογικὴν παράδοση ἐρίζει περὶ τῆς προσπάθειας τοῦ Ἀλιρρόθιου νὰ κόψει μὲ ἕναν πέλεκυ τὴν ἱερὴ ἐλιὰ τῆς Ἀθηνᾶς, ἀλλά, ἀντ' αὐτοῦ, εὔθυς, ἔπεσε νεκρός. 

 Μετὰ τῆς πράξεως αὐτῆς ἢ ἐλιὰ ἔλαβε τὸ ὄνομα Μορία, ἐκ τοῦ μόρου τοῦ ὁποίου καὶ ἡ ἔννοια συνάδει μὲ τὴν λέξη θάνατος. 

 Ἐν κατακλεῖδι, ἡ ἔρευνα τῆς πρωτογένεσης τοῦ ἐλαιόδενδρου εἰς τὸν πλανήτη Γαῖα - Τηθύς, μέσα ἀπὸ τὰ σχόλια τῆς μυθιστορίας τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων ὅπου διατηροῦνταν ἄσβεστα ἕως καὶ τὰ χρόνια τῆς χρυσῆς ἐποχῆς τοῦ Περικλέους, μᾶς ὁδηγεῖ στὴν προϊστορικὴ ἐποχὴ τῆς Ἀθήνας, ὅπου, ἑδράζεται ἡ προέλευση τοῦ ἱεροῦ δένδρου, στὸ ὁποῖον, ἀκόμα καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἔριξε ὄμβρους δακρύων εἰς τὶς ρίζες του... 

ΧΑΙΡΕΤΕ!

Σήμερα, δίπλα ἀπὸ τὸ Ἐρεχθεῖο ἔχει φυτευθεῖ μιὰ ἐλιὰ γιὰ νὰ θυμίζει τὸ σημεῖο ὅπου ἡ Ἀθηνᾶ φύτεψε τὸ πρῶτο δένδρο ἐλιᾶς στὸν πλανήτη. Τὴν Μόρια Ἐλαία...! 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•Henry George Liddell & Robert Scott, ΕΠΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΕΞΙΚΟΥ, (An Intermediate Greek-English Lexicon, 1889)   

•ΝΕΟΤΕΡΟ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

•Βιβλιοθήκη του Ἀπολλοδώρου