ЭIЄ
ΑΡΓΩ: ΤΟ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΟ ΠΛΟΙΟ ΤΗΣ ΠΕΠΛΟΦΟΡΟΥ ΑΘΗΝΑΣ
ΣΤΗΝ ΠΟΜΠΗ ΤΩΝ ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΩΝ
Έρευνα & συγγραφή Ιωάννης Βαφίνης
-
Εκ του πάλαι, εις την ιστορία της ανθρωπότητας, υπήρξαν ρωμαλαίοι άνδρες, οι ονομαστοί ως ήρωες, οι οποίοι όργωναν γνωστές κι άγνωστες θάλασσες με τα πολύκωπα σκαριά τους. Οι πρώτες μυθικοϊστορικές αναφορές αφορούν τους Αργοναύτες. Οι διάσημοι εκστρατευτές της Ελλάδος, που έπλευσαν στα μήκη και στα πλάτη της υφηλίου, ήταν οι καλύτεροι και επιφανέστεροι ήρωες της εποχής τους. Οι εκλεγμένοι Αργοναύτες, εκ των καλυτέρων γόνων της ελληνίδας φυλής, ενώθηκαν εις ή και πολλάκις δια να επιτελέσουν μυστική κρατική υπηρεσία, γνωστή με το κωδικό όνομα Χρυσόμαλλον Δέρας.
Το πλοίο της εκστρατείας είχε κι αυτό ένδοξο παρελθόν. Τούτο συνάγεται από του λεχθέντος, ότι, το αρχιτεκτονικόν σχέδιον του πλοίου δωρήθηκε στον κατασκευαστή από την θεά της σοφίας, Αθηνά Εργάνη. Το όνομα του πλοίου έφερε το κωδικό όνομα Αργώ.
Σύμφωνα, με το Μέγα ετυμολογικό λεξικό, στο λήμμα Αργώ, διευκρινίζετε η ετυμολογία της ονομασίας του ξακουστού πλοίου των Αργοναυτών. Η αξιόπλοος ναυς έλαβε την ονομασία της λόγω της ταχύτητας που ανέπτυσσε στην θάλασσα. Η λέξη αργός, στα αρχαία ελληνικά, σημαίνει ταχύς, καθότι, το σκαρί του πλοίου έτρεχε με ταχύτητα πέραν της συνηθισμένης. Λέγει λοιπόν το λεξικό: «Αργώ: Η ναυς. αφ' ου και οι Αργοναύται. Εΐρηται ότι Άργος αυτήν κατασκεύασεν. ή ότι εν Άργει τη πόλει κατασκευάθη, ως Ηγή[σιππος] ιστορεί. Ή ότι ταχεία ην. αργόν γαρ και το ταχύ. ένθεν και ΛΗΘΑΡΓΟΣ, ο της λήθης ταχύς. Πρώτην δ' αυτήν ναυπηγηθήναι φασίν.»
Αναπαράσταση της Αργούς όπως την φαντάζονται οι σύγχρονοι
ερευνητές. Ωστόσο, το πραγματικό σχήμα της Αργούς
δεν έχει ακόμη διαπιστωθεί με αρχαιολογικά ευρήματα.
Ο Θεόδωρος Αξιώτης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι,
το πλοίο της Αργούς είχε δόλιχον σχήμα, κοινώς μακρόστενο
όπως οι αυτοκινητάμαξες (οτομοτρίς)
Έως τη σήμερον παραμένει άγνωστος ο αριθμός των εκστρατευτικών αποστολών της Αργούς. Τα βασικά μέλη του εκστρατευτικού πληρώματος, εξαιρουμένου του αρχηγού αυτής Ιάσων, ήταν δύο. Ο Ηρακλής και ο Θησέας, οι επιφανέστεροι πανελλήνιοι ήρωες. Μάλιστα, δια τον ήρωα και βασιλέα των Αθηνών υπήρχε μια παροιμία που διέσωσε ο Πλούταρχος. «οὐκ ἄνευ Θησέως·» [απόδοση: τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς την συμμετοχή του Θησέως] (Βίοι παράλληλοι-Θησεύς 29.3).
Το γεγονός τούτο, της αναγκαίας συμμετοχής του Θησέα δια την επιτυχία της αποστολής, μπορεί να οδηγήσε την κατάθεση της Αργούς, ως αφιέρωμα στον ναό της Αθηνάς στην Ακρόπολη των Αθηνών. Άλλωστε, η εμπνευστής της Αργούς ήταν η Αθηνά, η οποία συνάμα είχε την Αθήνα υπό την προστασία της ή κατά την μυθολογία εκείνη την είχε ιδρύση πριν από χιλιάδες χρόνια.
Όταν, λοιπόν, εν τέλει, η αποστολή των πεζοναυτών - Αργοναυτών αποπερατώθηκε, το ιερό πλοίο με τα υπερσύγχρονα εξαρτήματα του τέθηκαν προς φύλαξιν σε κάποιον ιερό τόπο. Οι απόψεις συγκλίνουν προς την πόλη των Αθηνών, όπου, πολιούχος ήταν η θεά της Σοφίας που κατασκεύασε, όπως είπαμε, τα σχέδια της υπερσύγχρονης ναυς.
Οι πληροφορίες, για την ιδιαίτερη τεχνολογία της Αργούς, λιγοστές μεν αλλά υπαρκτές δε. Μία εξ αυτών, των σπάνιων ιστορικών αναφορών, διασώθηκε σε μια εγκυκλοπαίδεια του 19ου αιώνα. Είναι εκείνη του Νικόλαου Λωρέντη στο "Λεξικόν των αρχαίων μυθολογικών και ιστορικών και γεωγραφικών κυρίων ονομάτων".
Στο λήμμα "Παναθήναια" τα λεχθέντα της εγκυκλοπαίδειας είναι ως εξής: «Αρχαία και επίσημος εορτή εν Αθήναις πανηγυριζομένη προς τιμήν της θεάς Αθηνάς, συσταθείσα το πρώτον ως λέγεται υπό του Ορφέως ή κατ' άλλους υπό του βασιλέως Εριχθονίου, και κατ' αρχάς μεν Αθήναια καλουμένη, ύστερον δε ανανεωθείσα υπό του Θησέως ωνομάσθη Παναθήναια προς ανάμνησιν της υπ' αυτού γενομένης συνοικήσεως των Αθηναίων εις μίαν και την αυτήν πόλιν τας Αθήνας, οίτινες πρότερον ευρίσκοντο εσπαρμένοι εφ' όλης της Αττικής κατά κώμας και χωρία. Διέφερον δε τα ιδίως λεγόμενα μεγάλα Παναθήναια από τα μικρά Παναθήναια. τα μεν πρώτα επανηγυρίζοντο ανά πάσαν τετραετίαν κατά την 28 ημέραν του Εκατομβαιώνος μηνός με πολλήν πομπήν και μεγαλοπρέπειαν, διαρκούντα πολλές ημέρας καθ' ας ετελούντο και διάφορα είδη αγώνων, ότε εφέρετο και ο πέπλος της θεάς Αθηνάς εφ' ενός πλοίου κινουμένου δια μηχανών και τεχνικών κωπίων δια μέσου της πόλεως· τα δε μικρά Παναθήναια εορτάζοντο ανά παν έτος ή κατά τινάς ανά πάσαν τριετίαν κατά την 20 ημέραν του Θαργηλιώνος μηνός.»
Η εν λόγω αναφορά του παλαιού λεξικού του Λωρέντη ομιλεί ξεκάθαρα για ένα πλοίο διαφορετικό από τα άλλα της εποχής του. Διακρίνουμε, λοιπόν, στην περιγραφή, μια μηχανοκίνητη λέμβο με τεχνικούς ερετμούς (κωπιά). Πρόκειται για ένα υπερσύγχρονο, για την εποχή του, κατασκεύασμα που μετά την ανέλκηση του από την θάλασσα φυλάσσονταν στην Ακρόπολη των Αθηνών. Η περιφορά του γίν0νταν κάθε τετραετία στα μεγάλα Παναθήναια που διαμόρφωσε ο Θησέας εκ της παλαιοτέρας πανήγυρις των Αθήναιων του Εριχθονίου - Ερεχθέως.
Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να ξεδιαλύνουμε την περίπτωση της λέμβου που φυλάσσονταν στην Ακρόπολη των Αθηνών. Το πλοίο αυτό ήταν μια τριακόντορος, όπως γράφει ο Πλούταρχος στον βίο του Θησέα (παραγρ. 23), και το συντηρούσαν οι Αθηναίοι μέχρι και τα ελληνιστικά χρόνια επί εποχής, Δημητρίου Φαληρέα. Ήταν όμως ένα μοντέλο κι αυτό της Αργούς, ένα πλοίο της Αθηνάς με το οποίο ταξίδεψε ο Θησέας στην αποστολή του για να εξοντώσει τον Μινώταυρο της Μινωικής Κρήτης;
Το πλοίο του Θησέα, όπως λέγει ο Πλούταρχος στον βίο του ήρωα βασιλέα, μετά την επιστροφή του Αγηίδη ήρωος από την Κρήτη, καθώς είχε εξοντώσει πρώτα τον Μινώταυρο, ανασύρθηκε εκ της θαλάσσης και αφιερώθηκε στον ναό της Αθηνάς στην Ακρόπολη (πιθανόν στο εκατόμπεδο που βρίσκεται μεταξύ Παρθενών και Ερεχθείου).
Ωστόσο, την ταυτοποίηση του Παρθενώνα με την Αργώ επισήμανε και ο ερευνητής συγγραφέας Θεόδωρος Αξιώτης, όπου υιοθετώντας τις μελέτες του μαθηματικού Θεοφάνη Μανιά, έγραψε τα εξής σχόλια: «Ο αριθμός 144 είναι ο αριθμός πάνω στον οποίο χτίστηκε ο Παρθενώνας, ο ναός της Αθηνάς. Η ίδια η θεά είναι η δημιουργός της Αργούς και η Αργώ έχει ναυπηγηθεί πάνω στον αριθμό 72(144). Ο 144, λοιπόν, είναι το κλειδί του Παρθενώνα και της Αργούς.»
Επιπλέον απο μία ετέρα πληροφορία, από μία παλαιοτέρα ιστορική πηγή, ανασύρω πλείονα στοιχεία περί του πλοίου της πομπής των Παναθηναίων που αφορούν την υπερεξελιγμένη τεχνολογική κατασκευαστική του δομή. Συγκεκριμένα, στην "Χρονολογία ιστορική" του Κυριάκου Μελίρρυτου συναντάμε μια εξαιρετικά αναλυτική περιγραφή της Αργούς ή της ναυς του Θησέως, όπου γράφει τα εξής: «...πολλά παρ' ημίν απίθανα οι αρχαίοι εγίνωσκον· αλλ' ούτις την γνώσιν αφήρηται τούτου κατηγορεί προχειρότατα· πολλά αρχαία ως μύθοι εξελήφθησαν· αλλ' η νυν ανεύρεσις αποδεικνύει αυτά αληθέστατα· ο Ίκαρος εστί μύθος, αλλ' ο Μογκολφιέρης[1] επαλήθευσεν· η ναυς, ήτις εν τοις Παναθηναίοις έφερε τον πέπλον εκινείτο εξ ενδόθεν αοράτων μηχανών φερομένη δια των οδών αυτοκίνητος· αι σημεριναί των Άγγλων αυτοκίνητοι Άμαξαι εισί ταυτοδύναμοι· αλλ' η ναυς ίσως άνευ τροχών εντεχνεστέρα.».
Σύμφωνα με τις παλαιότατες φιλολογικές πηγές του Κ. Μελίρρυτου, το πλοίο της πομπής των Παναθηναίων δεν ήταν ένα σύνηθες πλεούμενο, καθότι, κινούνταν με εσωτερικές αόρατες μηχανές και μετακινούνταν στις οδούς της πομπής αυτοκινούμενη χωρίς καμία ανθρώπινη παρεμβολή. Λέγει δε, ότι, οι σημερινές αυτοκινούμενες άμαξες ήτοι και αυτοκινητάμαξες (δες και οτομοτρίς) στην Αγγλία είχαν την ίδια δυναμική στην ταχύτητα μετακίνησης, αλλά, η αρχαία ναυς των Παναθηναίων, πιθανόν η Αργώ, ήταν πιο εξελιγμένη τεχνολογικά και δεν είχε ρόδες. Είναι βέβαιο ότι, ο Μονγκολφιέρης περιγράφει ένα ιπτάμενο πλοίο που προσθαλασσώνεται ενώ παράλληλα μπορεί και ίπταται.
Αυτοκινητάμαξα σειράς 621 ΟΣΕ στην Αττική που
κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα το 2004-2006.
μέλλοντος οι οποίες ονομάζονται Lunar Maglev & Maglev
Trainz κατά το σχέδιο της Αργούς. Είναι πιθανόν
η Αργώ να είχε παρόμοιο σχήμα και κατασκευαστική δομή.
Ο Μονγκολφιέρης, ως ερευνητής, γνώστης και κατασκευαστής αεροναυτικών μέσων, πιθανόν να είχε διεισδύσει σε κρυφές βιβλιοθήκες της Δύσης ανακαλύπτοντας σημαντικές λεπτομέρειες για την υψηλή τεχνολογία του προϊστορικού πολιτισμού των αρχαίων Ελλήνων. Κυρίως, δε για την υπερτεχνολογία της ιπτάμενης Αργούς, καθότι πολλοί μελετήτες, όπως είδαμε, επισημαίνουν ότι, η Αργώ δεν ήταν ένα απλό πλοίο, αλλά, ταξίδευε με διττό τρόπο εκ θαλάσσης και αέρος, ενώ, παράλληλα είχε και αυτόματο εγκέφαλο πλοήγησης κατασκευασμένο από το ξύλο οξιάς της φηγούς[2]. Η κατασκευαστής του υπερσύγχρονου συστήματος ήταν η πρώτη αργοναύτισσα Αθηνά Εργάνη πολιούχος της πόλεως των Αθηνών.
Εν κατακλείδι, δεν ειμπορεί να θεωρηθεί τυχαίο το ότι, η Αθηνά Εργάνη λατρεύονταν στον ναό του Θησείου μαζί με τον 'Ηφαιστο, ενώ, ο σηκός του ναού αποδόθηκε κατά την κατασκευή του στο ήρωα και λυτρωτή - Άνακτα των Αθηνών Θησέα!
Εικόνες από τις βίβλους που κάνουν λόγο περί της
μηχανοκίνητης ναυς των Παναθηναίων.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Πρόκειται για τον Ιωσήφ Μιχαήλ Μονγκολφιέ, εκ Γαλλίας, σπουδαίο ερευνητή ποικίλων επινοήσεων και εφαρμογών κυρίως στην υδραυλική και αεροναυτική επιστήμη. Ήταν εκείνος που κατασκεύασε το γνωστό αερόστατο Μονγκολφιέρα. Ίσως δια τούτο ο Μελίρρυτος τον αναγράφει ως Μονγκολφιέρη, διατηρώντας τον τύπο του εξελληνισμού των ονομάτων όπως είθισται στην παλαιοτέρα ελληνική βιβλιογραφία.
[2] Ο Φηγούς ήταν ένας οικισμός στην περιφέρια του άστεως των Αθηνών και ανήκε στην Ερεχθηίδα φυλή. Την ονομασία του την έλαβε από την παρουσία του δέντρου της οξιάς που στην αρχαία Ελλάδα λέγονταν φηγός. Παρότι λέγεται ότι, το ξύλο της φηγούς, που τοποθετήθηκε στην Αργώ, προέρχονταν από το μαντείο της Δωδώνης, τα στοιχεία δείχνουν να υπάρχει συσχέτιση με την περιοχή της Πεντέλης. Εκεί φύονταν δάσος από οξιές - φηγούς.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-Νικόλαου Λωρέντη,"Λεξικόν των αρχαίων μυθολογικών και ιστορικών και γεωγραφικών κυρίων ονομάτων, εν Βιέννη Αυστρίας 1837
-ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ φιλοπονηθείσα υπό Κυριάκου Μελιρρύτου του Θεσσαλονικέως, εν Οδησσώ 1836
-Θεόδωρου Αξιώτη, Αργώ η πρώτη Αργοναυτική εκστρατεία του 3.500 π.Χ., Αθήνα 1985
