ЭIЄ

Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΥΠΗΡΞΕ ΓΝΩΣΤΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ;

Ἔρευνα καὶ συγγραφή: Ἰωάννης Γ. Βαφίνη 

   Εἰς τὴν μετὰ Χριστὸν ἐποχήν, ὀλίγον μετὰ τὴν ἀνάληψη Τοῦ Θεανθρώπου Σωτήρος, ἐμφανίζεται ἕνας Ἰουδαῖος Χριστομάχος, μὲ ἑλληνικὴ παιδεία, ρωμαϊκὴ ὑπηκοότητα καὶ ἑβραϊκὴ θρησκεία. 

Ἡ πολυπολιτισμικὴ ἰδιαιτερότητα χαρακτήριζε τὴν ἀκραία φύση του εἰς τὴν ψυχική του ἰδιοσυγκρασία. Τὸ ἀρχικό του ὄνομα ἦταν Σαῦλος καὶ ὑπῆρξε δεινὸς ὀπαδιστὴς τοῦ ἰουδαϊσμοῦ μὲ ἐθνικιστικὲς καὶ φυλετικῶν διακρίσεων ἀπόψεις ποὺ συγκάλυπταν τὴν ὅποια ἑλληνορωμαϊκὴ παιδεία εἶχε λάβει. 

  Ὡστόσο, ἡ παιδεία αὐτή, ἐφαίνετο ὅτι ἦταν ἡ αἰτία τῆς καλλιέργιας μιὰ βαθιᾶς ψυχικῆς ὑποσυνείδητης πλευρᾶς τοῦ ἔτσι ὥστε νὰ ὁδηγηθεῖ εἰς μίαν θετικὴν μετάλλαξη μετὰ τὴν ἐκλογὴ τοῦ, ὡς ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν, ἀπὸ τὸν Παντογνώστη καὶ Παντεπόπτη Χριστόν. 

  Τὸν καιρὸ ἐκεῖνο ὅπου ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἔκανε σκεῦος ἐκλογῆς τὸν Ἑβραῖο ἀλλὰ μὲ Ρωμαϊκὴ ὑπηκοότητα Παῦλο, ὥστε νὰ καταστεῖ πρωτοπόρος τοῦ ἀποστολικου ἔργου εἰς τὴν μεριὰ τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου, στὰ σπλάχνα τοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου, τοῦ εὑρισκόμενου ὑπὸ τὴν δουλείαν τοῦ ρωμαϊκοῦ ἰμπεριαλισμοῦ, ἐμφανίζονται περιπλοκὲς μὲ ἰδιαίτερον ἀναλυτικὸν στοχασμὸν εἰς τὰ μουσικὰ δρώμενα τῆς ἐποχῆς. 

 Στὴν ἔρευνα αὐτὴ συνοδοιπόρος μας καθίστατε ἡ Ἁγία Γραφὴ ὅπου καὶ στὴν πρὸς Κορινθίους Α' ἐπιστολὴν Παύλου διαβάζουμε τὴν ἑξῆς ἰδιαιτέραν περικοπήν: «ὅμως τὰ ἄψυχα φωνὴν διδόντα, εἴτε αὐλὸς εἴτε κιθάρα, ἐὰν διαστολὴν τοῖς φθόγγοις μὴ δῷ, πῶς γνωσθήσεται τὸ αὐλούμενον ἢ τὸ κιθαριζόμενον;» μετάφραση: [όμως τα άψυχα μουσικά όργανα που βγάζουν φωνή, είτε είναι ενάς αυλός ή μία κιθάρα, εάν δεν ακούσουμε την διαστολή των φθόγγων (δηλαδή την καθαρότητα της νότας) πως είναι δυνατόν να αναγνωρίσεις το παίξιμο του αυλού ή της κιθάρας;]. 

                                                           

                                       

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἱδρυτής 

τῆς ἐκκλησιᾶς τῶν Ἀθηνῶν 

καθὼς βλέπουμε πίσω του 

τὸν Παρθενῶνα τῆς Ἀκρόπολης 

τῶν Ἀθηνῶν σύμβολο της 

γνώσης καὶ τοῦ πολιτισμοῦ 

ἀνὰ τοὺς αἰῶνες 

   Διακρίνουμε, λοιπόν, στὴν παράγραφο αὐτὴ τῆς ἐπιστολῆς πρὸς Κορινθίους τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, νὰ χρησιμοποιεῖται εἰς τὸ ἀποστολικὸν διακόνημα ἕνα καθ' ἑαυτὸ μουσικὸ θεώρημα ὡς παρομοίωση. 

 Τί ὅμως μᾶς πληροφορεῖ ἡ μουσικὴ ἐγκυκλοπαίδεια γιὰ τὴν διαστολὴ τῶν φθόγγων; Ἂς ἀναγνώσουμε τὴν παράγραφο τοῦ λήμματος ποὺ μᾶς ἐξηγεῖ τὶς πτυχὲς τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μουσικῆς θεωρίας μὲ τὰ ἑξῆς σχόλια: «διαστολὴ· ἡ καθαρὴ καὶ σαφὴς ἐκφορὰ τῶν διαδοχικῶν φθόγγων σ' ἕνα τραγούδι ἢ σ' ἕνα ὀργανικὸ κομμάτι. Διαστολὴ εἶναι μιὰ παύση, μιὰ διακοπὴ ἀκαθόριστης διάρκειας· σημειωνόταν μὲ μιὰ διπλῆ κάθετη γραμμὴ μὲ δύο στιγμὲς πρὸς τὰ δεξιά. Ὁ ὅρος αὐτὸς ἐμφανίζεται στὴ μουσικὴ σὲ νεότερα κάπως χρόνια (βλ. Μ. Βρυέν. Ἀρμ. WALLIW III,480): «Ἡ δὲ διαστολή, ἐπί τε τῆς ὠδῆς καὶ τῆς κρουματογραφίας παραλαμβάνεται, ἀναπαύουσα καὶ χωρίζουσα τὰ παράγοντα ἀπὸ τῶν ἐπιφερομένων» (ἡ διαστολὴ χρησιμοποιεῖται καὶ στὸ τραγούδι [ὠδὴ] καὶ στὴ γραφὴ τῆς μουσικῆς· καθορίζει μιὰ παύση καὶ χωρίζει τὰ προηγούμενα ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ ἀκολουθοῦν).

Ὁ Σέργιος (σ. 1836, Vincent Notices σελ. 221) λέει: «Diastole est nota contraria hyphen (ἡ διαστολὴ εἶναι σημεῖο ἀντίθετο πρὸς τὸ ὑφέν [ποὺ συνδέει δύο νότες]) 

Ὁ Μ. Βρυέννιος κατατάσει τὴ διαστολὴ στὰ δώδεκα σχήματα τοῦ μέλους καὶ τὴ συζητᾶ ὡς τὸ τελευταῖο ἀπὸ αὐτὰ (σσ. 479 - 480).».

 Ἐν τούτοις γεννάται τὸ ἑξῆς ἐρώτημα. Ὅπως προκύπτει ἀπὸ τὰ συμφραζόμενα, ὁ ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν Παῦλος, ηδύναντο να εἶχε λάβει ἐκ τῆς νεότητος τοῦ μουσικὴν παιδεία καὶ μάλιστα ἑλληνικήν; Καθότι, ἡ παρομοίωση ποὺ προτάσει φέρει στοιχεῖα θεωρητικῆς ἁρμονίας. 

   Φαίνεται εὐκρινῶς ὅτι, ἡ μουσικὴ παιδεία εἶχε εἰσαχθεῖ εἰς τὴν ἀνατολὴ ἡ ὁποία δὲν στεροῦνταν φιλομουσίας. Ὡστόσο, ἡ θεωρητικὴ μουσικὴ ἤτοι καὶ ἁρμονία τῶν ἁρμονικῶν ὑπῆρξε ἐπιστήμη μόνο τῶν Ἑλλήνων, τὴν ὁποῖα ἐδίδαξαν εἰς τὰ ὅμορα ἔθνη κατὰ τὴν περίοδον τῆς ἀκμῆς ἀλλὰ καὶ τῆς παρακμῆς των παρὰ τὴν ὑπόκυψη Ἑλληνίδων πόλεων - κρατῶν στὸ ρωμαϊκὸ θηρίο.

                                                  

 

Ἀγγειογραφίες ἀπὸ δύο ἐπαγγελματίες κιθαρωδούς 

σὲ ἀττικὰ μελανόμορφα ἀγγεῖα...ἀνεβασμένοι 

στὸ βάθρο ἢ πόντιουμ γιὰ νὰ ἐκτελέσουν 

τὴν κιθαρωδική τους ἑρμηνεία. Οἱ κιθαρωδοί 

ὑπῆρξαν οἱ βαθύτεροι γνῶστες τῶν τροπικῶν 

κλιμάκων καὶ τῆς ἁρμονίας. Στὸ δεξιὸ ἀγγεῖο, 

στὴν βάση τοῦ βάθρου γράφει "καλῶς" ποὺ σημαίνει 

ὅτι εἶναι ἀναγνωρισμένος δεξιοτέχνης, ὅπως λέγει 

κι Ἅγιος βασίλειος(δείτε κάτωθι ἀναφορά) 

"ὑπὸ καλῶς ἐξησκημένων ψαλτῶν" 

  Μιὰ καταγραφὴ τοῦ Εὐγένιου Βουλγάρεως, στὸ πόνημα του "ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ"  βεβαιώνει ὅτι, οἱ Ἑβραῖοι ἔψαλλαν τοὺς ψαλμοὺς εἰς τὴν δωρικὴν κλίμακαν ἀλλά καὶ Ἐκεῖνος, μάλιστα, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς  συνέψαλλε στὸ ὅρος τῶν ἐλαιῶν μὲ τοὺς μαθητὲς Τοῦ ὑμνωδίες εἰς δώριον τρόπον. 

   Πρῶτος δὲ ἐπεσήμανε τοῦτο, εἰς τὰς μελέτας του, ὁ Ἀθηναῖος θεολόγος Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς. Οι πατέρες της εκκλησίας, κατά την πρωτοχριστιανική περίοδο, έδειξαν μία συγκατάβαση προς την αρχαία ελληνική μουσική και υιοθέτησαν τα μέλη της κιθαρωδικής ερμηνείας. 

    Ὁ Kostlin Heinrich Adolf στὸ βιβλίο τοῦ "Ἡ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ" ἀναφέρει ὅτι: «Ὡς δὲ εἰδικῶς χριστιανικὴ ποίησις ἰσχυρῶς προήγετο, ἐν ἤ ἐγίνετο χρῆσις κατὰ προτίμησιν τοῦ νέου στίχου ὑπὸ τῶν πεπαιδευμένων,(του τετραποδικοῦ ἰαμβικοῦ ἀκατάληπτου διμέτρου) (πρβλ. τοὺς καλουμένους ἀμβροσιανοὺς ὕμνους), οὕτως ἐγεννήθη καὶ χριστιανικὴ μουσική, ἥτις ἠκολούθησε τὸν τύπον της κιθαρωδίας, τοῦ μουσικοῦ δῆλα δὴ ἐκείνου εἴδους, ὅπερ ἦτο σύνηθες ἐν ταῖς συναναστροφαῖς τῶν πεπαιδευμένων. 

  Τὴν μουσικὴν τέχνην ἤρξαντο ὑποβάλλοντες εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τῆς θείας λειτουργίας ἐν πρώτοις ἐν τῇ Ἀνατολῇ, ἰδία δὲ ἡ ἐν Συρίᾳ ἐκκλησίᾳ ἐγένετο ἡ ἑστία τεχνικωτέρου ἄσματος, ἔνθα, ὡς λέγεται πρῶτος ὁ ἐπίσκοπος Ἰγνάτιος (†116) εἰσήγαγε τὸ ἀντίφωνον. 

  Βασίλειος ὁ μέγας, ὁ ἐπίσκοπος Καισαρείας (ἐν Καππαδοκίᾳ) († 379), διέταξεν ἀδιστάκτως οἱ ψαλμοὶ νὰ ἐκτελῶνται ὑπὸ καλῶς ἐξησκημένων ψαλτῶν κατὰ τὸν τρόπον τῶν πινδαρικῶν ἐπινικίων καὶ τὸ κοινὸν κατὰ τὸν τελευταῖον στίχον νὰ ὑποφθέγγηται ὑπὸ κροῦσιν κιθαρῶν». (κέφ. Ἡ ὁμοφωνία σελ. 78). 

Συνελλόντι, ἐκ τῆς ἀναφορᾶς τοῦ ἀποσπάσματος τοῦ Κόστλιν, ἐννοοῦμε ὅτι, ἡ τέχνη τῆς κιθαρωδίας(δηλαδή τραγούδι μὲ συνοδεία κιθάρας) μεταφέρθηκε εἰς τὴν Ἀνατολικὴ Μεσόγειο μαζὶ μὲ τοὺς ἑλληνικοὺς πληθυσμούς, ὅπως ἔχω προαναφέρει στὸ δημοσιευμένο εἰς τοιαύτην σελίδα πόνημα μοῦ "ΑΝΤΙΟΧΕΙΑ ΗΤΟΙ ΣΥΡΙΑΔΕΣ ΑΘΗΝΑΙ"(Πέμπτη 31 Μαρτίου 2022), ποὺ ἀποίκησαν ἐδάφη τῆς Μέσης Ἀνατολῆς. Οἱ πολυπληθής(3.500 χιλιάδες) Ἀθηναῖοι τῆς Ἀντιόχειας, κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἑλληνιστικῆς ἐποχῆς, ἔδωσαν τὰ φῶτα τοῦ μουσικοῦ πολιτισμοῦ τῶν λυρικῶν ὑμνωδιῶν καὶ τοῦ Ἀττικοῦ θεάτρου. Ἔτσι, καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γνώρισε μέσα ἀπὸ τὰ πανδιδακτήρια, ἔστω καὶ ἐξ ἀκοῆς κάποια γνώση ἡ ὁποία ἐμπλουτίστηκε μὲ τὴν ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὕστερα ἀπὸ τὴν μεταστροφήν του πρὸς τὴν πίστην εἰς Ἰησοῦν Χριστόν. 

  Ἐν κατακλεῖδι, ὁ θεῖος ἔρως ποὺ διακατεῖχε τὸν Ἀπόστολο Παῦλο, γιὰ τὸν Ἐσταυρωμένο Χριστό, δύναται νὰ συνδυαστεῖ μὲ τὸν ἔρωτα ποὺ κινοῦν τὰ μουσικὰ ὄργανα, κυρίως ἡ κιθάρα ἤτοι καὶ κιθάρα τοῦ Ἡλίου Ἀπόλλωνος, ὅπου ἢ λέξη κιθαρωδία προκύπτει ἀπὸ τὸ "κινεῖν εἰς ἔρωτα τοὺς ἀκούοντας" [Etymologicum Gudianum 1818]. 

  Ἔτσι, λοιπόν, μὲ τὴν πιὸ ἁγνὴ πρόθεση ἑνὸς κήρυκα τῆς Πίστεως - ποὺ βλέπει τὴν μουσικὴ ὡς θεῖο δῶρο γιὰ τὸν ἄνθρωπο - προτάσσεται ὡς παράδειγμα ὁ ἦχος τῶν μουσικῶν ὀργάνων καθὼς αὐτὰ ἑρμηνεύουν κάποια μελωδία μὲ συγκεκριμένους μουσικοὺς νόμους καὶ γίνονται διακριτά - ἀντιληπτὰ παρ' ὅτι εἶναι ἄψυχα. Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο προσπαθεῖ νὰ δείξει στὸν ποίμνιο τοῦ ὅτι, ἐὰν τὰ ἄψυχα ἠχητικὰ ὄργανα χρειάζεται νὰ τηροῦν μιὰ νομοτέλεια μουσικῶν κανόνων γιὰ νὰ εἶναι διακριτὰ πόσο μᾶλλον ὁ ἔμψυχος ἄνθρωπος δύναται νὰ διακρίνεται ὡς χριστιανὸς μὲ τὴν τήρηση τῶν ἱερῶν κανόνων τῆς ἐκκλησίας Τοῦ Χριστοῦ. 

     ΑΜΗΝ

†

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-Ἐγκυκλοπαίδεια τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μουσικῆς, ΣΟΛΩΝΑ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ, ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ, ΑΘΗΝΑ, 2003
-Εὐγένιου Βουλγάρεως, ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΕΙΑ ΠΕΡΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΚΔΙΔΟΤΑΙ ΕΚ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΥ ΤΗΣ ΕΝ ΚΙΕΒΩ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΥΠΟ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ Κ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ,  ΕΚΔ.ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ, ΑΘΗΝΑ, 2002 

-Kostlin Heinrich Adolf, "Ἡ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ", ἐκδ. Πελεκάνος, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΜΑΡΑΣΛΗ, ΑΘΗΝΑΙ

-ΑΝΤΩΝΙΟΥ Α. ΑΝΤΩΝΑΚΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ- ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ, ΕΛΛΗΝΙΣΤΗ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ, ΕΚΔ. ΚΑΔΜΟΣ

-Etymologicum Gudianum ἐν ἔτει 1818

 

 ЭIЄ 

Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΙΩΝΑ ΒΑΣΙΛΕΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ  ΣΤΟ ΔΑΣΚΑΛΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ

Ἔρευνα & συγγραφή: Ἰωάννης Γ. Βαφίνης 

  Στὴν ἐποχὴ τοῦ μύθου ἀνατρέχει ἡ ἐξιστόριση μας, γιὰ μίαν ἀκόμη φορά, ἀναδεικνύοντας ὅτι, ἡ ἑλληνικὴ μυθολογία εἶναι ἀληθινὴ ἱστορία ἐκλαϊκευμένης ἀφηγήσεως. Τὸ πρόσωπο τῆς ἱστορίας μας, σὲ τούτη τὴν ἐρευνητικὴ διαδρομή, ἀφορᾶ ἕναν ἥρωα βασιλέα καὶ γενάρχη τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν. Τὸ ὄνομα τοῦ, εἶναι Ἴωνας ἤτοι πολλάκις καὶ Ἴων, γνωστὸ ὄνομα εἰς τοὺς φίλους ἀναγνώστας τῶν μυθολογικῶν ἐξιστορήσεων. Ὑπῆρξε ἡλιακὸς ἥρωας τῶν Ἀθηνῶν, καθάπερ, ἡ καταγωγὴ τοῦ ἐκ πατρὸς προείρχετο ἐκ τοῦ Ἡλίου Ἀπόλλωνος! 

  Ὁ Ἴων ἦτο ἕνας θρυλικὸς βασιλεὺς, μὲ εὐγενικὴ καταγωγὴ ἀπὸ τὴν ἀθηναῖα μητέρα του Κρέουσα καὶ θεϊκὴ ἀπὸ τὸν πατέρα τοῦ Ἀπόλλωνα [1], ὅπως ἐλέχθει. Θήτευσε εἰς τὸν θρόνο τῆς ἱερῆς Ἀθήνας μὲ μεγαλοπρέπεια καὶ μαχητικότητα προσθέτοντας ἔνδοξες σελίδες στὴν ἱστορίας της. Ἡ γέννηση τοῦ ὑπῆρξε ὑπερβατικὴ καὶ καταλογίζεται ὡς ἡλιακὸς ἥρως ἐκ σπέρματος Ἡλιακοῦ δίσκου Ἀπόλλωνος.

 Ὁ ἥρως καὶ ἄνακτας οὗτος ἐγεννήθη μὲ ὑπερβατικὸ τρόπο κατόπιν  νοητικῆς συνευρέσεως τῆς πριγκίπισσας μητρός του, κόρης τοῦ βασιλέα Ἐρεχθέα μὲ τὸν γιὸ τοῦ Δία καὶ τῆς Λητοῦς, Ἀπόλλωνα, στὸ σπήλαιον τοῦ Πάνα βορειοδυτικὰ τῆς Ἀκροπόλεως. Ἡ αὐτοῦ λοιπὸν θεία καταγωγὴ καὶ ἡ αὐστηρὰ ἐκπαίδευση τὸν κατέστησαν ἕναν σώφρονα κυβερνήτη ποὺ καθόρισε τὸ μέλλον τῆς πολιτικῆς καὶ κοινωνικῆς ζωῆς τῶν Ἀθηναίων. 

Ὁ ἔφηβος Ἴων, μὲ ἀπολλώνιο παρουσιαστικὸ,

 ἀπό ἀρχαῖο μελανόμορφο ἀττικὸ ἀγγεῖο

  Ἐφαρμόζοντας πρωτότυπους νόμους, ὁ Ἴων, διαίρεσε γιὰ πρώτη φορὰ τοὺς αὐτόχθονες Ἀθηναίους πολῖτες εἰς τέσσερις φυλές, Γελέωνες(γεωργούς), Ὄπλητες (κτηνοτρόφους ζώων μὲ ὁπλές), Αἰγικορεὶς (αἰγοβοσκοὺς) καὶ Ἀργαδεὶς (ἐργάτες/τεχνῖτες), ὅπως μᾶς πληροφορεῖ στὴν τραγωδία του Ἴων ὁ Εὐριπίδης: «Γελέων μὲν ἔσται πρῶτος· εἶτα δεύτερος Ὅπλητες Ἀργαδῆς τ', ἐμῆς τ' ἀπ' αἰγίδος ἔμφυλον ἕξουσ' Αἰγικορῆς. Οἱ τῶνδε δ' αὖ παῖδες γενόμενοι σὺν χρόνῳ πεπρωμένῳ Κυκλάδας ἐποικήσουσι νησαίας πόλεις χέρσους τε παράλους, ὃ σθένος τἠμῇ χθονὶ δίδωσιν· ἀντίπορθμα δ' ἠπείροιν δυοῖν πεδία κατοικήσουσιν, Ἀσιάδος τε γῆς Εὐρωπίας τε· τοῦδε δ' ὀνόματος χάριν Ἴωνες ὀνομασθέντες ἕξουσιν κλέος» μετάφραση: [Ὁ Γελέων εἶναι ὁ πρῶτος ὕστερα δεύτεροι καὶ τρίτη οἱ Ὄπλητες καὶ οἱ Ἀργαδεὶς καὶ ἀπὸ τῆς αἰγίδος μου τὸ ὄνομα (τέταρτοι) οἱ Αἰγικορείς. Τὰ παιδιὰ τῶν παιδιῶν τοῦ (Ἴωνα) κάποια στιγμὴ τοῦ χρόνου θὰ ἀποικίσουν τὰ νησιὰ τῶν Κυκλάδων σὲ στεριὰ καὶ ἀκτογραμμὲς καὶ δύναμη θὰ δώσουν στὴν πατρίδα του Ἀθήνα. Θὰ κατοικίσουν, ἐπίσης, τὶς πεδιάδες τῶν δύο ἀντίπερα ἠπείρων τῆς Ἀσίας καὶ τῆς Εὐρώπης καί 'Ἰωνες θὰ τοὺς κατονομάσουν ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ ἥρωος καὶ δόξα πολὺ θὰ πάρουν.]. 

  Οἱ φιλολογικὲς μαρτυρίες ὁμιλοῦν γιὰ μία προσωπικότητα, ὅπου ἔλαμψε ὡς ἡγετικὴ φυσιογνωμία καθιερώνοντας τὸ ὄνομά του σὲ ὅλη τὴν ἐπικράτεια τῶν Ἀθηνῶν ἐπὶ τῆς Ἀττικῆς γῆς ὀνομάζοντας, ἐν γένει, τοὺς Ἀθηναίους Ἴωνες καὶ τὴν γῆ Ἰωνία. Ὁ πολιτισμὸς τῶν Ἰώνων ὑπῆρξε μείζων σημασίας στὸν πολιτισμὸ τῆς ὑφηλίου, ὅπως ἀναφέρει ὁ Εὐριπίδης. Ἡ φερωνυμία Ἴωνες, λόγῳ τῆς ἐκπολιτιστικῆς τους δράσης στὴν Ἀσία, καθιερώθηκε στὴν συνείδηση τῶν ἀνατολικῶν λαῶν μέχρι Ἰνδίας, Κίνας καὶ Ἰαπωνίας, ὅπου μέχρι σήμερον ὀνομάζουν τοὺς Ἕλληνες Γιουνὰν ἢ Γιαβάνας ἤτοι δηλαδὴ Ἴωνες.  

                       

                  Ἡ νησῖδα ξερονήσι τάφος τοῦ πολέμαρχου Ἀθηναίου

                  βασιλέως Ἴωνος στὴν περιοχὴ Δασκαλειὸ Ἀνατολικῆς

                  Ἀττικῆς στὸν ἀρχαῖο ἀθηναϊκὸ δῆμο τῶν Ποταμίων 

  Ὁ Ἴωνας[2] ὑπῆρξε ὁ πρῶτος ποὺ διορίστηκε εἰς τὴν τιμητικὴν θέση τοῦ πολεμάρχου γιὰ λογαριασμὸ τοῦ ἀθηναϊκοῦ στρατεύματος ὁδηγῶντας εἰς τὴν μάχην τὸν στρατὸ τῆς Ἀθήνας ἐναντίον τῶν ἐξεγερθέντων Ἐλευσινίων. Ὡστόσο θεσμὸς τοῦ πολεμάρχου καθιερώθηκε στὴν Ἀθηναίων πολιτεία καὶ ἐπαναπροσδιορίστηκε ἀπὸ τὸν μετέπειτα βασιλεὺς τῶν Ἀθηνῶν Θησέα. 

   Στὴν νικητήριο μάχη αὐτὴ τοῦ Ἐλευσινίου πεδίου ὁ πολέμαρχος τῶν Ἀθηνῶν, 'Ἰων, ἔπεσε ἡρωικὰ μαχόμενος φέροντας ἄλλη μία δόξα γιὰ τὴν πόλη του. Ἕνεκα τῆς σχέσης του μὲ τὴν γῆ τῆς ἀνατολικῆς Ἀττικῆς στὸν δῆμο τῶν Ποταμίων (ἀνήκων εἰς τὴν Λεοντίδαν φυλήν), ἐτάφη, ὅπως ἀναφέρει ὁ Παυσανίας εἰς τοῦτον τὸν Ἀθηναϊκὸ δῆμο ἤτοι φέρων καὶ τὴν ἐπωνυμία Δειράδες.  

  Ἡ σημερινὴ ἀναζήτηση τοῦ τάφου, αὐτοῦ τοῦ μεγάλου ἀλλὰ ξεχασμένου ἥρωος, ἀποκαλύπτει τὴν θέση ὅπου ἦταν γνωστὴ εἰς τὰ φιλολογικὰ κείμενα τοῦ ἀρχαίου ὅπως καὶ τοῦ σύγχρονου κόσμου.  Πρώτος ο Παυσανίας αναφέρει: «Ἴωνος δὲ τοῦ Ξούθου - καὶ γὰρ οὗτος ᾤκησε παρὰ Ἀθηναίοις καὶ Ἀθηναίων ἐπὶ τοῦ πολέμου τοῦ πρὸς Ἐλευσινίους ἐπολεμάρχησε - τάφος ἐν Ποταμοῖς ἐστι τῆς χώρας» μετάφραση: [Ὁ Ἴωνας γιός του Ξούθου - καὶ αὐτὸς κάτοικος τῆς Ἀθήνας ὁδήγησε ὡς πολέμαρχος τοὺς Ἀθηναίους στὸν πόλεμο μὲ τοὺς Ἐλευσινίους - στὴν περιοχὴ τοῦ δήμου Ποταμὸς βρίσκεται ὁ τάφος του.] (ΑΤΤΙΚΑ 31.3). 

Ἀπὸ ψηλὰ ἡ νησῖδα ξερονήσι στὴν παραλία του Δασκαλιοῦ 

ὅπου καὶ ὁ τύμβος τοῦ πολέμαρχου τῶν Ἀθηνῶν Ἴωνος. 

   Ἐπιπλέον καὶ στὰ Ἀχαϊκὰ ἐπαναλαμβάνει ὁ Παυσανίας: «...τότε δὲ ἐπὶ τῆς Ἴωνος βασιλείας πολεμησάντων Ἀθηναίοις Ἐλευσινίων καὶ Ἀθηναίων Ἴωνα ἐπαγαγομένων ἐπὶ ἡγεμονίᾳ τοῦ πολέμου, τὸν μὲν ἐν τῇ Ἀττικῇ τὸ χρεὼν ἐπιλαμβάνει, καὶ Ἴωνος ἐν τῷ δήμῳ μνῆμα τῷ Ποταμίων ἐστίν» μετάφραση: [ἀπὸ τότε κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς βασιλείας τοῦ Ἴωνα, ποὺ πολέμησαν οἱ Ἀθηναῖοι μὲ τοὺς Ἐλευσίνιους ὅταν τοὺς ὁδήγησε ὡς πολέμαρχος ἀναλαμβάνοντας τὶς ὑποχρεώσεις τῆς Ἀττικῆς γῆς, ὁ τάφος του ὑπάρχει στὸν δῆμο τῶν Ποταμίων ]

Ὁ τύμβος τοῦ Ἴωνα ἀπὸ τὴν παραλία του Δασκαλιοῦ 

  Στὴν Νεότερη Ἐγκυκλοπαίδεια τοῦ Ἡλίου, στὸ λῆμμα Δασκαλιὸ ἢ Δασκαλειό, γίνεται μιὰ σημείωσις περὶ τοῦ σημείου ποὺ ἐτάφη ὁ βασιλέας καὶ πολέμαρχος τῶν Ἀθηνῶν, μὲ τὸ ἑξῆς σχόλιον:  «9) Ἐγγύτατα τῆς Λαυρεωτικῆς ἀκτῆς ἐπὶ τῆς νησῖδος μονήρης τάφος ἀρχαῖος».  Ἐπιβεβαιώνεται, ἄρα, ὅτι ἡ τοποθεσία του μνήματος εἶναι ἕνας βραχώδης τύμβος, ὁ ὑπὲρ τὸ ἤμιση μέσα εἰς τὴν θάλασσα πλησίον τῆς ἀκτογραμμῆς τῆς παραλίας Δασκαλειοῦ (δὲς ἄνωθι εἰκῶν). 

    Τὴν τοιαύτην ἄποψιν καταγράφει καὶ ὁ ἐρευνητὴς συγγραφεύς, τεσσάρων τόμων περὶ τῆς Ἀττικῆς γῆς, κατὰ τὴν δεκαετία τοῦ ΄80 μὲ τὸν ἑξῆς τρόπον: «Ὁ Παυσανίας (Ἀττικὰ 31,3) λέγει, ὅτι, ἐδῶ ἦταν ὁ Τάφος τοῦ Ἴωνα τοῦ υἱοῦ του Ξούθου, ὁ ὁποῖος Ἴωνας ἔζησε στὴν Ἀθήνα καὶ ἦταν πολέμαρχος τῶν Ἀθηναίων στὸν πόλεμον τοὺς κατὰ τῶν Ἐλευσινίων, σύμφωνα μὲ τὴν παράδοσιν» (ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΥ ΣΤΡΑΤΟΚΟΠΟΥ, ΑΤΤΙΚΑ ΦΥΛΑΙ ΚΑΙ ΔΗΜΟΙ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ, ΤΟΜΟΣ 4ος, ΑΘΗΝΑΙ 1984). 

    Ἔτσι λοιπὸν ὁ Θαλασσινός - Στρατοκόπος ἐπισημαίνει ὅτι ὑπέρνεθεν τῆς παραλίας τοῦ σημερινοῦ χωρίου Δασκαλιοῦ στὴν ἀνατολικὴ Ἀττικὴ ἀκτογραμμὴ ὄπυ ὑπῆρχε σπουδαῖο κέντρο λατρείας τοῦ Ἴωνα τοῦ γενάρχη τῶν Ἰώνων. Ὑποστηρίζει δὲ ὅτι κατὰ τὴν ἐποχήν του ὑπῆρχε ἐπάνω στὴν νησῖδα Ξερονήσι Δασκαλειοῦ, κατάλευκος κυλινδρικὸς στῦλος ἀπὸ πεντελικὸ μάρμαρο 2.20 μέτρων. Συνάμα, σύμφωνα μὲ τὴν ἀρχαιολογικὴ ἐφημερίδα τοῦ Ἰωάννου Σβορώνου (Διεθνεῖς Ἐφημερὶς τῆς Νομισμ. Ἀρχαιολ. τόμος 18) τὸ σημεῖο αὐτὸ ἀναδεικνύεται ὤς ὁ τάφος τοῦ θρυλικοῦ βασιλέα τῆς Ἀθήνας καὶ γενάρχη τῶν Ἰώνων. 

  Λέγεται δὲ ὅτι τὸ μνῆμα μὲ τὰ ὀστᾶ τοῦ ἀρχαίου προϊστορικοῦ ἥρωα τέθηκε ἐκεῖ γιὰ νὰ ἀτενίζει τὰ παράλια τῆς Μ. Ἀσίας ὅπου οἱ ἀπόγονοι τοῦ ἔμελλε νὰ δημιουργήσουν τὴν Μεγάλη δωδεκάπολη τῆς Ἰωνίας καὶ τὸν ὑπέρλαμπρον πολιτισμὸ τῆς ἰωνικῆς σχολῆς.    

  Ἐν κατακλεῖδι, ἡ σπουδαία τοποθεσία τοῦ προϊστορικοῦ μνήματος τοῦ πολέμαρχου βασιλέως τῶν Ἀθηνῶν Ἴωνα εἶναι μία σημαντικὴ ἱστορικὴ ἀπόδειξη τῆς ὕπαρξης τῶν προϊστορικῶν ἡρώων βασιλέων ὅπου λατρεύτηκαν γιὰ τὴν προσφορά τους ἀπὸ τοὺς ὑποκόους συμπολῖτες των. 

   Ἡ ἑλληνικὴ πολιτεία πρέπει νὰ φροντίσει εἰς τὴν ἀναδειξη τῶν τόπων αὐτῶν ὅπου λαμπρύνουν τὸν πολιτισμὸ τῆς οἰκουμένης - προβάλλοντας τὸ ἦθος τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς ἐπίδρασης εἰς τὸν βίο τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου καὶ τήν μίμησιν τοῦ κοινοφελοὺς βίου τῶν ἡρώων ὡς μία προτύπωση τῆς χριστιανικῆς αὐταπάρνησης ὅπως ἦτο ἡ βασιλεία τοῦ γενάρχη τῶν Ἰώνων, Ἴωνα!

Χαίρεται!

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Ἡ μυθολογία στὴν γέννηση τοῦ Ἴωνα μᾶς περιγράφει ἕνα μυστηριακὸ ὑπόβαθρο μὴ δυνάμενη νὰ ἐξηγήσει τὰ ὑπερβατικὰ οὐράνια μυστήρια τῆς γέννησης τῶν ἀπεσταλμένων θείων ἡρώων ἀπὸ τοὺς ἐντολοδόχους τοῦ Θεοῦ Τοῦ Ὑψίστου. Ἔτσι, ὁ πατέρας τοῦ γενάρχη τῶν Ἰώνων, κατὰ τὴν πολιτειακὴ τάξη, ὑπῆρξε ὁ Ξοῦθος ποὺ νυμφεύθηκε τὴν πριγκίπισσα Κρέουσα, χωρὶς νὰ εἶναι, ὅπως καὶ γιὰ τὸν Θεάνθρωπο Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστὸν ὁ Ἰωσὴφ ὁ μνήστωρ ἐχρημάτισε πατήρ του ἐνῷ στὴν πραγματικότητα δὲν ἦτο. 

[2] Ὁ Ἴων νυμφεύθηκε τὴν Ἐλίκη, ὅπου καὶ ἡ ὁμώνυμη πόλη στὴν Ἀχαϊα, καὶ ἀπέκτησε μία κόρη τὴν Βούρα ὅπου παρομοίως ὑπῆρξε πόλη ἐπονόμαστη μία ἐκ τῶν δώδεκα τῆς Ἰωνικῆς συμπολιτείας ἀλλὰ καὶ ὁ ποταμὸς Βουραϊκὸς ἐκ τοῦ ὀνόματος της. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ, ΑΤΤΙΚΑ & ΑΧΑΪΚΑ

-ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΥ ΣΤΡΑΤΟΚΟΠΟΥ, ΑΤΤΙΚΑ ΦΥΛΑΙ ΚΑΙ ΔΗΜΟΙ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ, ΤΟΜΟΣ 4ος, ΑΘΗΝΑΙ 1984, σελ. 399

-ΝΕΟΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ, ΤΟΜΟΣ 5ος, λῆμμα Δασκαλειό