ЭIЄ

ΚΥΝΟΣΑΡΓΕΣ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ
(Ο ΑΝΤΙΣΘΕΝΗΣ, Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ)

ΕΡΕΥΝΑ & ΣΥΓΓΡΑΦΗ: ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΒΑΦΙΝΗΣ

 Κάποτε στὴν περιοχὴ Κυνοσάργους βρίσκονταν ἕνα ἀπὸ τὰ τρία ἀρχαῖα γυμνάσια τῶν Ἀθηνῶν. 

  Ἐκεῖ, στὶς ὄχθες του Ἰλισσοῦ, κρύβεται μία μακρὰν ἱστορία, ἀπ' τὴν ἐποχὴ ὅπου γυμνάζονταν ὁ Ἡρακλῆς κι ἀργότερα ὁ Θεμιστοκλῆς κι ὁ Ἀντισθένης. Μάλιστα, ὁ τελευταῖος ἵδρυσε τὴν φιλοσοφική του σχολὴ στὴν Παριλίσσια περιοχή. 

 Τὰ ἐρείπια, ὅπου ἔφερε στὸ φῶς ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη, ἀνάγονται στὰ χρόνια τοῦ Ἀδριανοῦ, δηλαδή, κατὰ τὸν 2ο αἰῶνα μ.Χ. 

 Ἐν τούτοις, συμφώνως μὲ τὴν ἱστορικὴ κατάθεση τοῦ Πλούταρχου, ὁ πρῶτος ποὺ θέτει τὰ θεμέλια τῆς ἀνέγερσης γυμναστηρίων, ὑπὸ τὴν μορφὴ παλαίστρας, ἦταν ὁ θρυλικὸς ἥρωας καὶ βασιλιᾶς τῶν Ἀθηνῶν Θησέας. 

Ὁ Ἀντισθένης ὁ Ἀθηναῖος, ἦταν ὁ ἱδρυτὴς τῆς κυνικῆς φιλοσοφικῆς σχολῆς στὴν περιοχή του Κυνοσάργους. Ἐπειδὴ ὁ πατέρας του κατάγονταν ἀπὸ τὴν Ἀθήνα ἐνῷ ἡ μητέρα τοῦ ἀπὸ τὴν Θράκη ἦταν καταχωρημένος στὰ μητρῶα ὡς νῶθος κι ἴσως διὰ αὐτὸ ἵδρυσε τὴν σχολή του ἐκτὸς τῶν τειχῶν τῆς πόλεως ὅπου ἐκεῖ κατὰ τὴν ἐφηβεία του θὰ ἐγυμνάζοντο. 

  Οἱ μαρτυρίες τοῦ περιηγητῆ Παυσανία ἐξακριβώνουν τὴν πρώιμη ἐγκαθίδρυση παλαιστικῶν γυμνασίων στὴν Ἀθήνα. Ἐκεῖ γινότανε ἡ ἐκπαίδευση τῶν ἀνήλικων ἀλλὰ καὶ τῶν ἐνηλίκων ἐλευθέρων καὶ γνήσιων πολιτῶν, ὅπως κριβὼς τηροῦνταν ἀπὸ τὴν ἐγκαθίδρυση τους ἀπὸ τὸν ἐφευρέτη τῶν παλαιστικῶν καὶ πολεμικῶν τεχνῶν βασιλέα καὶ πολέμαρχο Θησέα. 

Ἐπιπλέον, ἡ μαρτυρία τοῦ ἱστοριογράφου Ἴστρου θέλει τὴν παλαιστικὴ ἢ πολεμικὴ τέχνη νὰ ἐδιδάχθει ὁ Θησέας ἐκ τῆς θεᾶς Ἀθηνᾶς. Ἄρα, ἡ προέλευση τῆς ὑπῆρξε ἐκ τῶν Οὐρανιώνων θεῶν! 

 Τὰ ἀρχαῖα γυμνάσια, τῆς Ἀθήνας, ὑπῆρξαν κοινωφελεῖς ἱδρύματα[1] διὰ τὴν προσέλευση τῶν νεαρῶν Ἀθηναίων, γόνων ἐλευθέρων πολιτῶν μετὰ γνησίας ἀθηναϊκῆς καταγωγῆς. 

 Τὰ γυμνάσια αὐτὰ βρίσκονται ἐντὸς τῶν τειχῶν τῆς πόλεως. Τὰ ἐκτὸς τῶν τειχῶν, ὅπως αὐτὸ στὴν περιοχὴ Κυνοσάργους, ἦταν γιὰ νὰ προσέρχονται τὰ νώθα παιδιά, δηλαδή, ἐκεῖνα ποὺ εἶχαν ἕναν Ἀθηναῖο γονιὸ κι ἕναν μὴ Ἀθηναῖο. 

 Μέσα στὴν καθημερινὴ διατριβή, οἱ νέοι ἀσκοῦνταν σὲ ἀγωνίσματα καὶ ἔπαιζαν διάφορα ἐκπαιδευτικὰ παιχνίδια. Ἐκτὸς ἀπὸ τὴν πάλη, ποὺ θεωροῦνταν τὸ κύριο τοπικὸ ἄθλημα, ἀγωνίζονταν στὸν δρόμο, στὸν δίσκο καὶ στὸ ἅλμα. Ἐπιπλέον ἀσκοῦνταν καὶ σὲ διάφορα εἴδη παιδιᾶς, ὅπως: ἡ διελκυστίνδα καὶ ἡ σφαίριση. 

 Ὁ θεσμὸς τῆς ἀνοικοδόμησης γυμνασιακῶν κτιρίων φαίνεται νὰ εἰσήχθη ἀπὸ τὴν ἱστορικὴ ἐποχή του Κλεισθένους, ἂν καὶ ὁ Παυσανίας ὑποστηρίζει καὶ πάλι τὴν προέλευση τοῦ θεσμοῦ ἀπὸ τὴν προϊστορικὴ ἐποχὴ τοῦ βασιλιᾶ τῆς Ἀθήνας Θησέα, λέγοντας τὰ ἑξῆς: «παλαιστικὴν γὰρ τέχνην εὗρε Θησεὺς πρῶτος καὶ πάλης κατέστη ὕστερον ἀπ᾽ ἐκείνου διδασκαλία· πρότερον <δὲ> ἐχρῶντο μεγέθει μόνον καὶ ῥώμῃ πρὸς τὰς πάλας.»(Ἀττικά, παραγρ. 39) μετάφραση: [πρῶτος τὴν παλαιστικὴ τέχνη ἐφεῦρε ὁ Θησέας καὶ ἡ διδασκαλία τῆς πάλης ἀποκαστάθηκε μετὰ ἀπὸ ἐκεῖνον. Πρὶν ἀπὸ αὐτόν, στὴν πάλη, χρησιμοποιοῦσαν μόνο τὸ μέγεθος τοῦ σώματος μαζὶ μὲ τὴν σωματικὴ δύναμη]. 

  Ἡ ἀρχιτεκτονικὴ τῶν ἀρχαίων γυμνασίων εἶχαν κοινὸ σχέδιο δόμησης. Οἱ πληροφορίες περὶ τούτου εἶναι ἐλάχιστες.   Τὸ σχῆμα τους ἦταν τετράγωνο ἢ ὀρθογώνιο μὲ ἔκταση τῶν δύο σταδίων(369,8 μέτρα). Τὰ πέριξ ἐπιστήλια σχημάτιζαν συνήθως τέσσερις μὲ πέντε στοές. Στὶς τέσσερις ἐξ αὐτῶν στοὲς ὑπῆρχαν ἐξέδρες μὲ καθίσματα ὅπου κάθονταν οἱ φιλόσοφοι καὶ οἱ σοφιστὲς καὶ δίδασκαν τοὺς ἀσκούμενους. 

 Ἡ πέμπτη στοὰ ἦταν διπλῆ, τοποθετούμενη πάντα πρὸς νότον γωνία, ὅπου καὶ χρησιμοποιοῦνταν γιὰ νὰ ἀσκοῦνται οἱ παῖδες κατὰ τὶς βροχερὲς ἡμέρες. 

 Ἐκεῖ, εἰς τὸ ἥμισυ τῆς στοᾶς, βρίσκονταν τὸ Ἐφηβεῖον, ἕνα εὐρύχωρο δωμάτιο μὲ καθίσματα καὶ πλάϊ του, ἐξ εὐωνύμων, τὸ Ἐλαιοθέσιον ὅπου οἱ ἀγωνιζόμενοι ἀλείφονταν ἀπὸ τοὺς ἀλειπτές. Παραδίπλα, βρίσκονταν τὸ Κωρύκειον ποὺ ἦταν εἰς χρήση ἀποδυτηρίων ἐνῷ ἄλλα περιστύλια ἀποτελοῦνταν ἀπὸ τὸ Ψυχρὸν λουτρόν, καὶ τὸ Κονιστήριον. Ἐπιπλέον, ἐκτὸς τῶν περιστυλίων, ὑπῆρχαν τὰ Θερμὰ λουτρὰ ἐνῷ ὑπῆρχε μία ἀκόμη στοὰ ποὺ ὀνομάζονταν Ξυστὸς ποὺ συνδέονται μὲ τὸ στάδιο. 

 Ἐν ὀλίγοις, οἱ χῶροι τῶν ἀρχαίων γυμνασίων ὑπῆρξαν τὸ κέντρο τῆς παιδείας τῶν γραμμάτων καὶ τῆς μουσικῆς σὲ συνάρτηση πάντοτε μὲ τὴν ἄθληση τοῦ σώματος. 

 Ὁ πρῶτος νομοθέτης τῶν γυμνασίων ὑπῆρξε ὁ Σόλων, ὁ ὁποῖος, κατὰ τὴν παράδοση, εἶχε ἀποκλείσει ἀπὸ τοὺς χώρους τῶν γυμνασίων τὴν γυναικεία παρουσία. 

   Ἐν ὀλίγοις, εἰς ἐκείνους του παλαιοὺς χρόνους ἐδύναντο νὰ εὑρίσκονταν, παράλληλα, σὲ τούτη τὴν περιοχὴ καὶ τὸ ἱερὸ τοῦ Ἡρακλέους[2]. 

Λέγεται δὲ ὅτι, οἰκοδομήθηκε ἔπειτα ἀπὸ κάποιο παράξενο γεγονὸς κατὰ τὴν διάρκεια μιᾶς θυσίας, εἰς τὸ ναό του Ὀλυμπείου Διός. 

  Ἡ διήγηση τοῦ συμβάντος ἄρχεται ἀπὸ τὴν παρουσία ἑνὸς λευκοῦ κύνα (σκύλου), ὁ ὁποῖος, ὡς ἅρπαξ ἔλαβε τινὰ τεμάχιον κρέατος ἐκ τῆς αἱματηρῆς θυσίας. 

 Ὅταν ἀντιλήφθηκαν οἱ τελετάρχες τὸ γεγονὸς ἄρχισαν νὰ κυνηγοῦν τὸ σκύλο μετὰ μανίας. Τότε ὁ σκύλος, τρέχοντας, ἐναπόθεσε τὸ τεμάχιο τοῦ κρέατος κατὰ γῆς σ' ἕνα σημεῖο πέρα ἀπὸ τὴ κοίτη τοῦ ποταμοῦ Ἰλισοῦ. Τὸ σημάδι αὐτὸ ἔκανε τοὺς Ἀθηναίους νὰ πιστέψουν πὼς πρόκειται γιὰ θεοσημεία καὶ ἐκ τούτου ὀνόμασαν τὴν περιοχή του συμβάντος Κυνοσάργους (Λευκὸς Σκύλος). 

Ἡ ὀνοματοθεσία προέκυψε ἐκ τοῦ προλεχθέντος γεγονότος, δηλαδή, τῆς ξαφνικῆς ἐμφάνισης τοῦ λευκοῦ κύνα(κύνας + άργος = σκύλος λευκός), ὁ ὁποῖος ἐξηφανίσθει μυστηριωδῶς ὅπως καὶ μυστηριωδῶς ἐνεφανίσθει. 

 Ἔπειτα, ἀπὸ τὸ συμβὰν τῆς ἀνεξερεύνητης διοσημείας, οἱ Ἀθηναῖοι, ἵδρυσαν ναὸ πρὸς τιμὴν τοῦ ἥρωος καὶ ἠμίθεου Ἡρακλῆ. Ἐπὶ τούτου, νὰ εἰπωθεῖ ὅτι, δὲ ἐπρόκειτο γιὰ τὸ Θηβαῖο Ἡρακλῆ ἀλλὰ γιὰ τὸν ἐπονομαζόμενο Ἡρακλῆ τὸν Ἀθηναῖο, τοῦ ὁποίου τὸ λειτούργημα ὑπῆρξε ἐκεῖνο τῆς ἰατρικῆς. 

 Δὲν εἶναι τυχαῖο, λοιπόν, ὅτι πολὺ ἀργότερα ἤτοι κατὰ τοὺς χριστιανικοὺς χρόνους ἡ τοπικὴ λατρεία τοῦ Ἀσκληπιάδου Ἡρακλῆ ἀντικαταστάθηκε μὲ ἐκείνη τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος, ἑνὸς σπουδαστῆ τῆς ἰατρικῆς καὶ μετέπειτα ἰαματικοῦ Ἁγίου. 

 Δυστυχῶς, σήμερον, προκαλεῖ θλιβερὸν θέαμα παρουσιάζει ἡ παραμέληση τῶν ὀλίγων ἀρχαίων οἰκοδομικῶν καταλοίπων καὶ ἡ μὴ πολιτιστικὴ ἀνάδειξη τους. 

  Ὡς ἔπος εἰπεῖν, ὁ ἀρχαιολογικὸς τόπος τῆς περιοχῆς του Κυνοσάργους, εἶναι βέβαιο ὅτι, ἠδύναντο νὰ εἶχε παραδοθεῖ εἰς ἐπισκέπτας, ἐφόσον, πρωτίστως, ὑπῆρξε ἡ πρόβλεψη τῆς ὅποιας ἀνάδειξης τοῦ χώρου, οὕτως ὥστε, νὰ γίνει προσβάσιμος κι ἐπισκέψιμος. 

Τὰ σημερινὰ ἐρείπια τοῦ γυμνασίου τῆς περιοχῆς Κυνοσάργους στὴν ὁδὸ Βούρβαχη καὶ στὸ ἀδιέξοδο τῆς Μιχαὴλ Κόκκινου. Πρόκειται γιὰ τὸ ἕνα ἐκ τῶν τριῶν γυμνασίων τῆς Ἀθήνας. Τ' ἄλλα δύο ἦταν τὸ Λύκειο (στὴ Ρηγίλλης) καὶ ἡ Ἀκαδημία. 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ

[1]Όταν, κατὰ τὸν 16ο αἰῶνα, ἡ Εὐρώπη στράφηκε πρὸς τὴν σπουδὴ τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ ἱδρύθηκαν, πρῶτα στὴν Γερμανία, ἀνώτερα σχολεῖα ὅπου οἱ μαθητὲς διδάσκονταν ἀνώτερες ἐπιστῆμες ἀπὸ τὶς σύνηθες, ὅπως φιλοσοφία καὶ γλῶσσες ἀρχαίων ἑλληνικῶν καὶ λατινικῶν. Τοῦτο δὲ ἐπέφερε τὴν γνωστὴ σὲ ὅλους ἀναγέννηση. Χωρὶς τὴν ἐκμάθηση τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς παιδείας ἡ Δυτικὴ Εὐρώπη θὰ ἦταν ἀκόμα στὴ λήθη τοῦ σκοτεινοῦ της μεσαίωνα. 

[2] Λέγεται μάλιστα ὅτι, μετὰ τὴν νικηφόρα ἔκβαση τῆς μάχης τοῦ Μαραθῶνα, ὁ στρατηγὸς Μιλτιάδης μὲ τοὺς ὁπλῖτες του Ἀθηναίους μετέβησαν ἀπὸ τὸ ἱερὸ τοῦ Ἡρακλέους Μαραθῶνος στὸ ἱερὸ τοῦ Ἡρακλέους Κυνοσάργους προσεγγίζοντας ὅσο τὸ δυνατὸν ταχύτερα τὸ κλεινὸν ἄστυ τῶν Ἀθηνῶν. Ἡ ταχύτητα τῆς μετάβασης τοὺς παραμένει διὰ τοὺς ἱστορικοὺς ἀναλυτὲς ἀνεξήγητος καὶ παροιμιώδης. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•ΝΕΟΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ, ἐκδ. ΗΛΙΟΣ, ΑΘΗΝΑΙ, λῆμμα: Γυμνάσιον
•Πλούταρχου, Βίοι παράλληλοι-Θησέας
•Παυσανίου, Ἀττικά

ЭIЄ

ΕΝΑΣ ΚΑΣΤΡΑΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΑΕΙ ΣΕ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ
(Η απαρχή των οπερατικών ευνούχων-καστράτο)

Ἔρευνα & συγγραφὴ: Ἰωάννης Γ. Βαφίνης 

 Στὰ ἱστορικὰ δρώμενα τῆς δυτικῆς εὐρωπαϊκῆς μουσικῆς καταγράφεται μιὰ ἐποχὴ εἰς τὴν ὁποία ἄνθισε τὸ εἶδος τῆς ὄπερας ἤτοι καὶ λυρικῆς σκηνῆς. Ἡ ἐν λόγῳ ἐποχὴ διαδραματίστηκε κατὰ τοὺς μέσους αἰῶνες τῆς ἀναγεννήσεως. 

 Λίαν συντόμως, ὁμολογοῦμε ὅτι, τὸ τυπικὸ τῆς ὄπερας, διακρίθηκε, πολὺ σύντομα, σὲ μιὰ αὐτόνομη μουσικὴ δημιουργία, ἡ ὁποία ὀνομάστηκε Ἄρια. Ἡ Ἄρια, ὡς μουσικὸς ὅρος, προῆλθε ἐτυμολογικῶς ἀπὸ τὴν ἑλληνίδα λέξη ἀὴρ ἢ ἀέριος. 

 Κατὰ τὴν πορεία τῆς ἐξέλιξης τοῦ εἴδους, οἱ ἐπικρατέστεροι ἑρμηνευτὲς τοῦ μελωδικοῦ ἄσματος τῆς Ἄριας ὑπῆρξαν οἱ ὀξύφωνοι ἀοιδοί. Ἡ ὀνομασία τους προέκυψε λόγῳ τοῦ τεντώματος τῆς φωνητικῆς ἐκτάσεως τεντώνω > τέντωρ > τένορ > τενόρος βάση τοῦ ρήματος τείνω > προεκτείνω.

 Ἐν ὀλίγοις, ὁ ὀξύφωνος ἢ τενόρος θεωρεῖται ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ ἀρχαιότητα τὸ ὑψηλότερο ἐπίπεδο ἀνδρικῆς φωνῆς τὸ ὁποῖον δύνανται νὰ ἀποδώσει εὔκολα τὸ τονικὸ ὕψος τοῦ Σόλ, τοῦ Λὰ καὶ σὲ ὁρισμένες περιπτώσεις του Σὶ καὶ τοῦ Ντὸ πάνω ἀπὸ τὸ πεντάγραμμο. 

Καφφαρέλι ὁ διάσημος νότιο Ἰταλὸς ἀοιδὸς εὐνοῦχος - καστράτο 1710-1783 

 Τὴν ἐποχὴν ἐκείνη, οἱ καινοφανεῖς συνθετικὲς τάσεις, ὁδήγησαν ὁρισμένους μουσικοσυνθέτες στὴν ἀναζήτηση ἑνὸς ὑψηλότερου ἐπιπέδου ἀνδρικῆς φωνῆς κάτι παρόμοιο μὲ τὸ ἀρχαῖο τύπο του ἀγγελοφώνου. 

 Παρ' ὅτι ἡ θέσης αὐτὴ ἠδύναντο νὰ καλυφθεῖ ἀπὸ μιὰ γυναικεία φωνὴ τοῦ μεσαίου ἐπιπέδου φωνήσεως (mezzo soprano) οἱ συντηρητικὲς ἀπόψεις τῆς ἀναγεννησιακῆς ἐποχῆς περὶ τῆς ἐλευθεριότητας τοῦ καλλιτεχνικοῦ κόσμου, δὲν ἐπέτρεπε τὴν συμμετοχὴ ἄπασας γυναικὸς εἰς τὰ μουσικὰ ἔργα τῆς ὄπερας.  

 Ἄντ' αὐτοῦ ἐπιλέχθηκε ὡς τύπος ἀντικατάστασης ἕνα εἶδος ὑψηλότερης φωνῆς, τὸ προπαρασκευασμένο, ἴσως καὶ παραφύση, εἶδος ἀοιδοῦ ποὺ ὀνομάζονταν Καστράτο(Castrate). 

 Ὄντως τὸ εἶδος τοῦ ἀοιδοῦ καστράτο ὑπῆρξε, κατὰ μίαν ἐκδοχή, μὴ φυσιολογικὸ ἐφόσον ἔπρεπε νὰ ἀφαιρεθοῦν μὲ ἕνα ἀποτρόπαιο χειρουργικὸ τρόπο οἱ ὄρχεις τοῦ ἀρσενικοῦ παῖδα πρὶν διέβει τὴν περίοδο τῆς ἐφηβικῆς μεταφώνησης. 

 Τοῦτο ἐπιχειροῦντο γιὰ νὰ διατηρηθεῖ τὸ ἠχόχρωμα καὶ οἱ ὀξύτατοι μουσικοὶ φθόγγοι της προ-εφηβικῆς ἡλικίας τοῦ νεαροῦ ἀοιδοῦ καὶ μετὰ τὴν ἐνηλικίωση. 

 Ἡ συγκεκριμένη φωνητικὴ χροιά, τῆς ὑπεροξύτονης ἢ σύντονης κλίμακας ὁμοίαζε, σὲ ἀρκετὲς περιπτώσεις, μετὰ ἐκείνου τῆς λυρικῆς ὑψίφωνου, τὸ ὁποῖο ἐλέγετο εἰς τὴν δυτικὴ μουσικὴ ὁρολογία coloratura (κολορατούρα). Ἡ ἔννοια αὐτὴ ἐτυμολογεῖται ἐκ τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς λέξης κάλλος, ὅπου, κατὰ τὴν πορεία παραφράσθηκε στὸ λατινικὸ coloure = χρῶμα. 

 Τὸ φωνητικὸ ἐπίπεδο τῆς κολορατούρα θεωρεῖται μιὰ μορφὴ ἀνδρικῆς καὶ γυναικείας τεχνικῆς ἡ ὁποία στὴρίζεται στὶς δεξιοτεχνικὲς ἑρμηνεῖες μὲ φωνητικοὺς χρωματισμοὺς ἤτοι, κατέντσες, τρίλιες, εὐρεῖα τονικὰ ἅλματα καὶ τρέξιμο μιᾶς σειρᾶς ἀπὸ φθόγγους μελωδικῆς κλίμακας. 

 Ὁμολογουμένως τὸ εἶδος αὐτὸ ἄνθισε κατὰ τὴν κλασσική, ρομαντικὴ(μπελκάντο) καὶ μπαρὸκ ἐποχή. 

Κάρλο Μπρόσκι Φαρινέλλι, ὁ ξακουστότερος καστράτο ὅλων τῶν ἐποχῶν τῆς εὐρωπαϊκῆς ἀναγέννησης 

  Συμφώνως, μὲ τὰ παλαιότερα λεξικὰ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, εἰς τὸν πάλαι ποτὲ ἑλληνικὸν κόσμον ὑπῆρξε ἡ παρουσία τῶν Καστράτο φερόντων τὴν ὀνομασίαν Εὐνοῦχοι, Ἀοιδοὶ καὶ Σπαδῶν. 

 Οἱ ἱστορικὲς πηγές, γιὰ τὴν ὕπαρξη αὐτοῦ τοῦ εἴδους τῶν ἀναγεννησιακῶν ὀπερατικῶν ἀοιδῶν, κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας, ἑστιάζονται εἰς τὴν παρουσία κάποιου εὐνούχου ψαλμωδοῦ - χορωδοῦ ἐπονόματι Βρύσων. Ὁ Βρύσων χρημάτισε ὡς ἀρχιωδὸς ἢ ἀρχιχορωδὸς ἤτοι καὶ μεταγενεστέρως πρωτοψάλτης εἰς τὴν αὐλὴ τῆς βασίλισσας Εὐδοξίας τὸν 4ο αἰῶνα μ.Χ. 

 Ἐπιπλέον μαρτυρίες συναινοῦν ὑπὲρ τῆς βεβαίας χρήσης τῶν ἀγγελοφώνων ἀοιδῶν εὐνούχων - καστράτο εἰς τὴν Κωνσταντινούπολη περὶ τοὺς ὑπόλοιπους ἑπτὰ αἰῶνες, δηλαδή, ἀπ' τὸν 4ο ἕως 11ο μ.Χ. αἰῶνα. 

 Οἱ φιλολογικὲς πηγές, ἀπὸ κάποιο ξένο περιηγητὴ τοῦ 11ου αἰῶνα ὁ ὁποῖος εἰσῆλθε στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας στὴν Κωνσταντινούπολη, ἐπιβεβαιώνουν μὲ τὴν παροῦσα μαρτυρία ἐξ ἀκοῆς περὶ τῶν ὑμνωδῶν εὐνούχων - καστράτο ἐν χορῷ (δὲς τὸ βιβλίο τοῦ Κυριάκου Σιμόπουλου, «Ξένοι ταξιδιῶτες στὴν Ἑλλάδα» τόμος Α'). 

 Τοῦτο ἁπλᾶ σημαίνει ὅτι, οἱ Ἕλληνες καστράτο προηγήθηκαν τῶν ἄλλων Εὐρωπαίων. Πιὸ συγκεκριμένα, ἑστιάζουμε τὸ βλέμμα μας στὴν κάτωθι εἰκόνα σὲ ἕναν ἀγγελόφωνο εὐνοῦχο - καστράτο, ἀπὸ μία μοναδικὴ ἀπεικόνιση τοῦ 11ου μ.Χ. αἰῶνα.   Ὁ εἰκονιζόμενος δείχνει νὰ κρατάει εἰλητάριο μὲ χριστιανικοὺς ὕμνους ὡς ψαλμωδός. 

Βυζαντινὸς ψαλμωδὸς castrato τοῦ 11ου αἰῶνος 

 Ἐν τούτοις εἰς μίαν μαρτυρία παλαιοτάτου Λεξικοῦ, ποὺ οἱ ἐτυμολογίες του ἀνάγονται στὰ χρόνια τοῦ μεσαιωνικοῦ Βυζαντίου ἤτοι της βασιλεύουσας Ρωμανίας, ἀνατρέπονται ὅλα τὰ στερεότυπα. 

 Ὅπως καταγράφεται εἰς τὸ λῆμμα τοῦ ὀνόματος «Ἀρμάτειον μέλος», ὑπῆρξε κατὰ τοὺς ἀρχαίους ἑλληνικοὺς χρόνους ἕνα εἶδος τραγουδιοῦ ποὺ ὀνομάζονταν Ἀρμάτειον μέλος ἐκ τοῦ Ὑμεναίου. Τοῦτο τὸ Ἀρμάτειον μέλος ἐξηγεῖται ὡς ἕνα εἶδος ὑμεναίου, ὅπως δηλαδὴ τὸ τραγούδι τῆς νύφης ὅπου ἄδονταν σὲ ὀξὺ καὶ λεπτὸν φθόγγο(μουσική νότα). 

 Συμφώνως μὲ περαιτέρω στοιχεῖα, ὁ Ἀθηναῖος τραγωδὸς Εὐριπίδης χρησιμοποίησε τὸ Ἀρμάτειον μέλος σὲ γνωστὴ τραγωδία του. Ὁ Εὐριπίδης θέλοντας νὰ παρουσιάσει κάποιο νεοτερισμὸ εἰς τὸ Ἀθηναϊκὸ θέατρο ἐπέλεξε ἕναν εὐνοῦχο ἀοιδὸ γιὰ νὰ τραγουδίσει τὸ Ἀρμάτειον μέλος. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ὁριοθέτησε τὸ τονικὸ ἐπίπεδο τῆς μελωδικῆς γραμμῆς, τοῦ συγκεκριμένου εἴδους ὑμεναίου, ὅπου εἰς τοῦ μετέπειτα αἰῶνες καθιερώθηκε μόνο γιὰ τὶς φωνὲς τῶν εὐνούχων - καστράτο. 

 Μάλιστα, λέγεται ὅτι, ὁ Εὐριπίδης, πρῶτος ἀπ' ὅλους, κατονόμασε τὸ ὀξύφωνο μέλος του Ὑμέναιου ὡς Ἀρμάτειον. Ἰδοὺ καὶ τὸ ἀποδεικτικὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὰ λεχθέντα τοῦ Μέγα Ἐτυμολογικοῦ Λεξικοῦ: «...τὸν οὖν ὀξὺν καὶ λεπτὸν φθόγγον ἀρμάτειον ἐκ τοῦτου ὁ Εὐριπίδης ἐκάλεσε· καὶ εὐνούχο εἰσάγει λέγοντα· τοιαῦται δὲ τῶν εὐνοῦχων αἱ φωναί.» ἐλεύθερη μετάφραση τοῦ συγγραφέα: [Τὸν ὀξὺ καὶ λεπτὸ τόνο Ἀρμάτειον ὀνόμασε ὁ Εὐριπίδης, καὶ λένε πὼς χρησιμοποίησε στὴν μουσικὴ τοῦ κάποιον εὐνοῦχο τραγουδιστῆ. Οἱ ὀξεῖες φωνὲς ἀνήκουν στὸ ἐπίπεδο τῆς φωνῆς τῶν εὐνούχων]. 

 Κάλλιστα ἠδυνάμεθα νὰ ἰσχυριστοῦμε περὶ τῆς πρώιμης εἰσαγωγῆς των καστράτο εἰς τὴν θεατρικὴ σκηνὴ τοῦ μεγάλου Ἀθηναίου τραγωδοῦ Εὐριπίδη ποὺ ὡς δραματουργός - μουσουργόςπροηγήθηκε, κατὰ δύο χιλιάδες διακόσια χρόνια τοῦ Γκέοργκ Φρίντριχ Χαῖντελ, τοῦ Τζάκομο Μάγερμπεερ, τοῦ Ἀμαντέους Μότσαρτ κ.α. 

Εἰκόνες ἀπὸ τὸ Μέγα Ἐτυμολογικὸν Λεξικὸν ποὺ διέσωσε ἡ Ἄννα Νοταρὰ μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολεως καὶ τὸ ἀποκατέστησε τρεῖς αἰῶνες ἀργότερα ὁ THOMAS GAISFORD στὸ πανεπιστήμιο τῆς Ὀξφόρδης. Στὴν πρώτη εἰκόνα βλέπουμε τὰ γραφόμενα περὶ τοῦ λήμματος "Ἀρμάτειον μέλος". 

  Ἐπιπλέον, ὁδηγούμενοι στὴν μουσικὴ θεωρία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, τὴ μήτρα τῆς παγκόσμιας μουσικοθεωρητικὴς κατεύθυνσης, ἀνακαλύπτουμε τὸ ἐπίπεδο φωνήσεως τὸ ὁποῖο καὶ τοποθετοῦσαν τὶς φωνὲς τῶν εὐνούχων. 

 Βάση αὐτῆς τῆς θεωρίας, στὸ ὑψηλότερο τονιαῖο σύστημα ὑπῆρχαν τρεῖς τονιαῖες θέσεις τῆς μουσικῆς κλίμακας: α)νήτη συνημμένων, β)νήτη διεζευγμένων καὶ γ)νήτη ὑπερβολαίων. 

 Ἡ νήτη ὑπερβολαίων, ἡ κυρίως νήτη, ἀποτελοῦσε τὸν ὀξύτερο ἁρμονικὸ φθόγγο τοῦ ὀξέος τετραχόρδου. Ἀντιστοιχοῦσε εἰς τὴν νεώτερη μουσικὴ κλίμακα μὲ τὸ Λὰ τῆς δεύτερης ὀκτάβας. 

 Ἄρα, ἡ νήτη ὑπερβολαίων ἀνῆκε στὴν φωνητικὴ περιοχὴ ἑνὸς ὀπερατικοῦ ὀξυφώνου(tenor). Ἐνδείκνυται, λοιπόν, νὰ ἐλέγξουμε τὸ ἐπίπεδο τῶν σοπρανίστας, ὅπως ὀνομάζονται οἱ καστράτο, οἱ ὁποῖοι φαίνεται νὰ τοποθετοῦνταν, ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες χορωδούς, λίγο ψηλότερα ἀπὸ τὴν νήτη ὑπερβολαίων, δηλαδή, μεταξύ της νήτης καὶ τῆς ὑπάτης.   Σύμφωνα λοιπὸν μὲ τὸ Νεότερο ἐγκυκλοπαιδικὸν λεξικὸν τοῦ Ἡλίου(λήμμα Νήτη) ἡ νεάτη ἀποτελεῖ τὸν ὀξύτερο φθόγγο τοῦ ὀξέος τετραχόρδου τῆς μουσικῆς βάσεως. Κατὰ τὴν νεωτέρα μουσικὴ κλίμακα ἡ νήτη ὑπερβολαίων ἀντιπροσωπεύεται ὑπὸ τοῦ ΛΑ2. 

Ἐπιπλέον, εἰς τὴν ἐγκυκλοπαίδεια τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μουσικῆς τοῦ Σόλωνα Μιχαηλίδη ἀναφέρεται στὸ λῆμμα νήτη - νεάτη ὅτι στὴν ἐπτάχορδη κλίμακα ὑπῆρξε ἡ ὑψηλοτέρα νότα τοῦ τετραχόρδου συνημμένων δηλαδὴ ἡ ΡΕ, ἐνῷ στὴν ὀχτάχορδη τὴν ὑψηλοτέρα νότα τοῦ τετραχόρδου διαζευγμένων δηλαδὴ τὴν ΜΙ. 

  Ἐν κατακλεῖδι, οἱ φωνὲς τῶν εὐνούχων - καστράτο ἦταν σὲ χρήση ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες χοροδιδασκάλους λυρικούς - τραγικοὺς ποιητὲς τῶν Ἀθηνῶν ὅπως προκύπτει ἀπὸ τοῦτο τὸ μικρὸν ἐρευνητικὸν πόνημα. 

Ἴσως ὅμως νὰ ὑπῆρχε πρωιμότερη χρήση τῶν καστράτο - εὐνούχων εἰς τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ μουσικὴ τέχνη. 

 Εἰς τὸ Λεξικόν του Εὐσταθίου (EUSTATHII COMEMMENTARIOS IN HOMERI ILIADEM ET ODYSSEAM)  ἐντοπίζεται μιὰ ἰδιαίτερη πληροφορία ποὺ δὲν ἔχει βγεῖ ποτὲ στὸ φῶς τῆς δημοσιότητας. 

 Πιὸ συγκεκριμένα, στὸ λῆμμα "ἀοιδὸς" ἐξηγεῖ ὅτι, οἱ ἀοιδοὶ ἐκ τῶν μυκηναϊκῶν χρόνων ἀνῆκαν εἰς τὴν μερίδα τῶν φιλοσόφων καὶ ἡ ὀνομασία τους προῆλθε ἀπὸ τὸ αἰδοῖα μὴ ἔχων, δηλαδή, ἠτο εὐνοῦχοι ὅπως ὁ Δημόδοκος ἐξ Ἄργους φύλαξ τῆς Κλυταιμνήστρας. Ἰδοὺ καὶ τὸ ἀρχαῖο κείμενο τοῦ λεξικοῦ: «ἀοιδός, ὅτι τοὺς περὶ μουσικῆς καὶ ποιητικὴν ἀοιδοὺς ἐν μοῖρᾳ φιλοσόφων ἔταττον οἱ παλαιοί, καὶ ὅτι ἀπολύτως ἀοιδὸς οἱ τοιοῦτοι λέγονται ὅρος διαστολὴν τῶν περι θρήνους καὶ γάμους καὶ τοιούτων ἄλλων ἀοιδῶν, καὶ ὅτι τὸν τῆς παρ' Ὁμήρῳ Κλυταιμνήστρας ἀοιδὸν εὐνοῦχον ἐνόησάν τινες λεχθῆναι παρὰ τὸ αἰδοῖα μὴ ἔχειν, ἱστορία διεξοδική». 

  Ὡστόσο, ἡ κύρια ἀναφορὰ τοῦ πονήματος ἀνήκει εἰς τὸν Εὐριπίδη, καθότι, ὁ Ἀθηναῖος τραγωδὸς ὑπῆρξε ἕνας λαμπρότατος καινοτόμος τῆς κλασσικῆς ἐποχῆς τοῦ Ἀττικοῦ θεάτρου. 

Μικρὸν ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ταινία Farinelli (Φαρινέλλι) τοῦ 1994. Οἱ δημιουργοὶ τῆς ταινίας προσπάθησαν νὰ προσεγγίσουν τὴν φωνὴ τοῦ εὐνούχου-καστράτο ἀοιδοῦ μὲ σύγχρονα τεχνολογικὰ ἠχητικὰ μέσα. Τὸ τελικὸ ἀποτέλεσμα εἶναι ἕνα ἄκουσμα ποὺ προσδίδει ὅσο τὸ δυνατὸν πιὸ πλησιέστερα τὴν ἀγγελόφωνη - λεπτοφυὴς ἑρμηνεία τοῦ μεγάλου ὀπερατικοῦ καστράτο ποὺ ἄφησε ἐποχὴ μὲ τὴν παρουσία του. Κάτι ἀνάλογο, 

φαίνεται νὰ ἄκουσαν οἱ ἀρχαῖοι Ἀθηναῖοι, ὡς θεατρικοὶ ἀκροατές, ἀπὸ τὴν μουσική 

σύνθεση τοῦ Εὐριπίδη ποὺ τὴν ὀνόμασε "Ἀρμάτειον μέλος" καὶ χρησιμοποίησε γιά 

ἑρμηνευτὴ ἕνα καστράτο τραγουδιστή. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•Μέγα Ἐτυμολογικὸν Λεξικὸν (ETYMOLOGICON MAGNUM) 

•Νεότερο ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟ τοῦ Ἡλίου 

•Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου ἐκκλησίας 

•Σόλωνα Μιχαηλίδη, Ἐγκυκλοπαίδεια τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μουσικῆς, ἐκδ. Μορφωτικὸ ἵδρυμα ἐθνικῆς τραπέζης 

•EUSTATHII COMEMMENTARIOS IN HOMERI ILIADEM ET ODYSSEAM 

 

ЭIЄ

Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΚΑΙ Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΣΑΒΑ ΣΤΗΝ ΥΕΜΕΝΗ

Ἔρευνα & συγγραφὴ: Ἰωάννης Γ. Βαφίνης 

 Εἰς τὸ πόνημα τοῦτο μέλλει νὰ ἀναδείξουμε μιὰ περιοχὴ ἰδιαιτέρας σημασίας ὅπου ἐξαπλώνεται στὰ Νότια ἐδάφη τῆς Ἀραβίας την ἐξ ἀρχαιοτάτων χρόνων εἰς νότον γωνίαν Ὑεμένη. 

 Ἡ πληροφορίες περὶ τῶν κατοικούντων τὴν περιοχὴ τῆς Ὑεμένης εἶναι ἐλάχιστες. Ἡ πρώτη ἀρχαία μαρτυρία γιὰ τὴν κοινωνικὰ φρονήματα καὶ θρησκευτικὰ πιστεύω τῶν Ἀράβων τῆς Ὑεμένης προέρχεται ἀπὸ τὸν Ἕλληνα ἱστορικὸ Ἡρόδοτο. 

 Ὁ Ἡρόδοτος στὴν ἱστοριῶν τρίτη τὴν ἐπιγραφόμενη καὶ ΘΑΛΕΙΑ (παράγραφο 8 & 9) κάνει λόγο γιὰ τοὺς ἑλληνικοὺς θεοὺς τῆς Ἀραβικῆς χερσοννήσου τὸν Διόνυσο καὶ τὴν Οὐρανία Ἀφροδίτη ὅπου ἔφερον τὴν τοπικὴ φερωνυμία Ὀρατὰλτ καὶ Ἀλιλὰτ ἀντιστοίχως. 

 

Ἡ ἑλληνικῆς καταγωγῆς βασίλισσα τοῦ Σαβὰ - Μακέδα ὀνομασία ἐκ τῆς ἑλληνικῆς λέξης Μὰκ = ψηλὴ ὅπως βλέπετε τὴν ἀπεικόνιση τῆς ἀπὸ τὸν ζωγράφο Edward Slocombe τὸ 1907

 Κατόπιν τῆς ἐξιστορήσεως, ὁ Ἡρόδοτος, παρεμβάλει κάποιο μυθιστορηματικὸ πρόσωπο τὸν ἐπονομαζόμενο Ἀράβιο γενάρχη τῶν ἀρχαίων Ἀράβων. 

 Ὁ Ἀράβιος ὑπῆρξε ἐκεῖνος, ὅπου, εἰς τὸν καιρόν του ἐπιχείρησε νὰ ἐκτελέσει ἀρδευτικὰ ἔργα, ζωτικῆς σημασίας, στὴν περιοχὴ τῆς Ὑεμένης. 

  Παράλληλα, ἐκείνη τὴν ἐποχὴ βασίλευε στὴν Περσία ὁ Καμβύσης ἀπὸ τὴν δυναστεία τῶν Ἀχαιμενιδῶν - Ἀχαιῶν. 

 Πραγματοποίησε, λοιπόν, ὁ Ἀράβιος, ἕνα φράγμα ἀπὸ ραμμένα δέρματα στὴν κοίτη τοῦ μεγάλου ποταμοῦ Κόρυς, ποὺ τὰ νερά του χύνονταν στὴν Ἐρυθρὰ θάλασσα, στρέφοντας τὰ νερά του πρὸς τὴν μεριὰ τῆς Ὄασης. Ἐπὶ τόπου ἔσκαψε μεγάλες δεξαμενὲς ὅπου χύνονταν τὰ ὕδατα τοῦ ποταμοῦ ἀπὸ τρεῖς ὀχετούς. 

 Μετὰ ἀπὸ αἰῶνες, εἰς τὸν σύγχρονο κόσμο μας, οἱ ἀρχαιολόγοι βρῆκαν τὰ κατάλοιπα τῶν ἀρδευτικῶν ἔργων του Ἄραβου, ὁ ὁποῖος ἐθεωρεῖτο γιὸς τοῦ Ἀπόλλωνα. 

 Ὁ Ἀράβιος, συμφώνως μὲ τ' ἀρχαιολογικὰ εὑρήματα καὶ σὲ συνδυασμὸ μὲ τὶς ἱστορικὲς πηγὲς λάτρευε τὸν Διόνυσο καὶ τὴν Οὐρανία Ἀφροδίτη. 

 Οἱ κάτωθι εἰκόνες ποὺ παραθέτω ἀπ' τὸ προσωπικό μου ἀρχεῖο προέρχονται ἀπὸ τὴν ἐρευνητικὴ ταινία (ντοκιμαντέρ) ''Τὰ μυστήρια τοῦ κόσμου (TERRA X EXPEDITIONS INTO THE UNKNOWN THE INCENSE CONNECTION - An expedition in Yeman)''. Ἡ ἐρευνητικὴ ταινία- ντοκιμαντὲρ παίχτηκε στὴν κρατικὴ τηλεόραση ΕΤ2 κατὰ τὴν διάρκεια τῆς δεκαετίας τοῦ '90. 

 Πολλὰ ἀπὸ τὰ εὑρήματα πὸθ ἐκτέθηκαν πρὸς χάριν τοῦ κινηματογραφικοῦ φακοῦ προκάλεσαν, ἐκείνη τὴν περίοδο, μεγάλη ἐντύπωση στὴν ἀρχαιολογικὴ κοινότητα. 

 Τόσο τὸ μικρὸ ἀγαλματίδιο τοῦ ταύρου, ποὺ θυμίζει τὸ σύμβολο τῆς Κρητικομινωικῆς αὐτοκρατορίας, ὅσο καὶ τὸ ἀγαλματίδιο τοῦ γενειοφόρου ἀνδρὸς ποὺ φοράει λεοντῆ ὅπως ὁ Ἕλληνας ἡμίθεος Ἡρακλῆς, ἄφησαν ἀναπάντητα ἐρωτήματα γιὰ τὴν καταγωγὴ τῶν δημιουργῶν τῆς ὑψηλῆς τεχνοτροπίας οἰκοδομημάτων, στὴν περιοχὴ τῆς Ὑεμένης. 

 Ἐν τούτοις τὸ πρῶτο ἐρευνητικὸ ταξίδι, στὸ νότιον ἄκρον τῆς Ἀραβικῆς χερσοννήσου πραγματοποιήθηκε κατὰ τὴν περίοδο τῆς πολιτιστικῆς ἀκμῆς τοῦ δυτικοῦ κόσμου, συντελεῖται τὴν 4η Ἰανουαρίου τοῦ 1761 μὲ ἕδρα την Κοπεγχάγη. 

 Ἕξι ἄνδρες ἐκ Δανίας, μὲ ἐπιστημονικὴ κατάρτιση, ξεκινοῦν γιὰ ἀναχώρηση πρὸς τὸ μυστηριῶδες μέρος τῆς Εὐδαίμονος Ἀραβίας, κοινῶς τὴ σήμερον ἐπονομαζόμενη Ὑεμένη. 

 Ἡ ὁμάδα ἀπαρτίζονταν ἀπὸ ἕναν γλωσσολόγο, ἕναν βοτανολόγο, ἕναν ἀστρονόμο μαθηματικό, ἕναν ζωγράφο κι ἕναν φυσικό. Ὑπὸ τὶς διαταγὲς τοῦ βασιλιᾶ τῆς Δανίας ταξίδεψαν μ' ἕνα ἱστιοφόρο γιὰ νὰ ἐρευνήσουν τὰ μυστικὰ μιᾶς μυθικῆς χώρας. 

 Σκοπὸς τῆς ἀποστολῆς ἦταν νὰ περιγράψουν, στὸ ἐσωτερικὸ τῆς χώρας, ἕναν αὐτόνομο πολιτισμὸ ἀνέγγιχτο ἀπὸ τοὺς ὅμορους λαούς. 

 Ἐπιπλέον, ἡ κυρία ἐντολή, ὑπῆρξε ἡ καταγραφὴ τῆς ἀκτογραμμῆς πρὸς τὴν Ἐρυθρὰ θάλασσα, ἡ ἀρχιτεκτονικὴ δομὴ τῶν πόλεων καὶ ἡ παραγωγὴ τοῦ πολίτιμου λιβανίου. 

  Σημαντικὴ στάση πραγματοποιήθηκε εἰς τὴν πόλη Σαναά, τὴν ὁποία πιστεύουν οἱ ἱστοριοδίφες ἐρευνητὲς τῆς Δανίας ὅτι, τὴν ἔχτισε ὁ Σὴμ γιὸς τοῦ Νῶε [1]. 

 Λένε ἀκόμη πώς, ἡ Ὑεμένη, κατὰ τὸν 8ο αἰῶνα π.Χ. διαιροῦνταν σὲ ἕξι σημαντικὰ βασίλεια: α)τὸ Σαβαϊκὸ(Saba) μὲ πρωτεύουσα τὴν Μαρὶμπ(Marib) καὶ Σάνα(Sana'a), β)τὸ Ἀουσάν(Aousan), γ)τὸ Μιναϊκό(Ma'in), δ)τὸ Καταμπάν(Qataban), ε)τὸ Χαντραμάουτ(Hadramaut) μὲ κέντρο την Σάμπουα(Shabwa) καὶ στ)τὸ Χιμιαριτικό(Himjar). 

 Ὡστόσο, οἱ σχέσεις τῶν βασιλείων διακατέχονταν ἀπὸ μία ἀσίγαστως διχόνοια διὰ τὴν ἀτομικὴ προσπάθεια ἐλέγχου τῶν ἐμπορικῶν ὁδῶν. 

 Βασικὸς κόμβος τῆς τοπογραφίας θεωροῦνταν ἡ ὁδὸς τοῦ λιβανίου[2], δηλαδή, τῆς διακομιστικῆς ἐμπορικῆς γραμμῆς διόδου τοῦ μονοπωλιακοῦ προϊόντος. 

 Ἰδιαίτερη, ὅμως, σημασία ἔδωσαν οἱ ἐρευνητὲς σ' ἕνα ἐδάφιο τῆς Καινῆς Διαθήκης ὅπου ἐξιστοροῦνταν ἡ παρουσία μιᾶς βασίλισσας τοῦ νότου συσχετιζόμενης ἐρωτικῶς μὲ τὸν βασιλιᾶ τοῦ Ἰσραὴλ Σολομῶντα. Ἰδοὺ τὸ ἀπόσπασμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς: "βασίλισσα νότου ἐγερθήσεται ἐν τῇ κρίσει μετὰ τῶν ἀνδρῶν τῆς γενεᾶς ταύτης καὶ κατακρινεῖ αὐτούς, ὅτι ἦλθεν ἐκ τῶν περάτων τῆς γῆς ἀκοῦσαι τὴν σοφίαν Σολομῶντος, καὶ ἰδοὺ πλεῖον Σολομῶντος ὧδε." (Κατὰ Λούκα Εὐαγγέλιο, ἰα' 31). Μετάφραση: [Ἡ βασίλισσα τοῦ Νότου θὰ ἐγερθῇ κατὰ τὴν Κρίσιν μὲ τοὺς ἄνδρας τῆς γενεᾶς αὐτῆς καὶ θὰ τοὺς καταδικάσῃ, διότι αὐτὴ ἦλθε ἀπὸ τὰ πέρατα τῆς γῆς διὰ νὰ ἀκούσῃ τὴν σοφίαν τοῦ Σολομῶντος καὶ νά, ἐδῶ εἶναι περισσότερον ἀπὸ τὸν Σολομῶντα.]

  Ἄντ' αὐτοῦ, ἂς προσέξουμε τὴν μετάφραση τοῦ θεολόγου Παναγιώτη Τρεμπέλα: "Διὰ αὐτὸ δὲ ἡ εἰδωλολάτρης βασίλισσα τῆς νοτιοδυτικῆς Ἀραβίας θὰ ἀναστηθεῖ κατὰ τὴν ἔσχατη κρίση μαζὶ μὲ τοὺς ἄνδρες τῆς γενιᾶς αὐτῆς, καὶ θὰ τοὺς καταδικάσει, διότι αὐτὴ μολονότι ἦταν γυνὴ καὶ δὲν γνώριζε τὸν ἀληθινὸ Θεόν, ἦλθον ἀπὸ τὴν ἄκρη τοῦ κόσμου νὰ ἀκούσει τὴν σοφία τοῦ Σολομῶντα, ἀφοῦ ἐγὼ δὲν εἶμαι ἁπλῶς σοφός, ὅπως ἦτο ἐκεῖνος, ἀλλ' εἶμαι αὐτὴ ἡ ἐνσάρκωσις τῆς θείας Σοφίας". 

 Τὰ ἄνωθεν στοιχεῖα καὶ οἱ κάτωθι εἰκόνες ἀναδεικνύουν περίτρανα τὴν ἐξάπλωση τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ στὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης. Ἐπιπλέον, ἐπιβεβαιοῦτε ἡ διάβαση τοῦ Διόνυσου, εἰς τὴν περιοχὴ τῆς Ὑεμένης, κατὰ τὸ ἀπώτατο παρελθόν, πιθανότατα, τὴν περίοδο τῆς ἐκστρατείας του στὶς μακρινὲς Ἰνδίες. 

 Προφανῶς, τὴν ἴδια παλαιοτάτη ἐποχὴ μετέβει κι ἡ θεὰ Ἀθηνᾶ ὅπου ἄφησε τὸ στίγμα της στὸν κόλπο του Ἄντεν, οἰκοδομῶντας τὴ ἐν Ἀραβίᾳ Ἀθήνα ἤτοι πόλη του Ἄντεν, ὅπως ἔχω περιγράψει εἰς ἕτερον ἐρευνητικὸ πόνημα. 

Ἀγαλματίδιο κερασφόρου ταύρου ὁμοίως 

μὲ τοὺς ταύρους ποὺ βρῆκαν οἱ ἀρχαιολόγοι στὶς ἀνασκαφὲς τῆς Μινωικῆς Κρήτης ἀλλὰ καὶ στὶς Ἰνδίες στὸ πολιτισμό της Χαράππα 

Ἀναπαράσταση τοῦ ὑδάτινου φράγματος 

στὴν Μαρὶμπ κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Ρωμαϊκοῦ Βασιλείου ὅπως τὸ σχεδίασαν οἱ ἀρχαιολόγοι. 

Τὰ ἐρείπια τῆς πόλεως στὴν ἔρημο τῆς Ὑεμένης. 

Νεανίας, ὁμοίως μὲ μικρὸ Διόνυσο, 

ὅπου καβαλικεύει λέοντα. 

Ἀρχαιολόγος στὴν ἔρημο τῆς Ὑεμένης ἐπιδεικνύει τὸ ἀγαλματίδιο τοῦ γενειοφόρου ἀνδρὸς ποὺ φοράει τὴν λεοντῆ. 

Ἡ πρόσοψη τοῦ ἀγαλματιδίου τοῦ γενειοφόρου ἀνδρὸς μὲ τὰ ἑλληνικὰ χαρακτηριστικὰ τῆς ἐρήμου τῆς Ὑεμένης. 

Ἄνδρας Ὑεμενίτης εἰκονιζόμενος σὲ ἀνάγλυφη ἐπιτύμβια στήλη 

παρόμοια μὲ τὶς Ἀθηναϊκὲς στῆλες 

τοῦ Κεραμεικοῦ. Ἡ μορφή του μοιάζει ἑλληνικὴ ὅσο καὶ ὁ χαιρετισμὸς μὲ τὸ δεξί του χέρι. Στὸ ἀριστερὸ κρατάει βακτρία καὶ στὸ ζωνάρι του φέρει μάχαιρα ὅπως συνηθίζουν οἱ Ἕλληνες κάτοικοι τῆς Κρήτης. 

Τοπικὸ ἀλφάβητο τῶν Ὑεμενιτῶν, μὲ ἐμφανεῖς τὰ σημάδια ὁμοιότητας μὲ τὸ ἑλληνικό, ποὺ βρέθηκε στὴν περιοχὴ τῆς Ὑεμένης στὸ ναὸ Awwam, ἐπίσης, γνωστὸ ὡς Mahram Bilqis στὸ Marib. 

Ἀγαλματίδιο γυναίκας σὲ στάση δέησης. Πιθανὸν ἡ Οὐρανία Ἀφροδίτη των Ὑεμενιτῶν. Ἡ ὄψη της ὁμοιάζει μὲ ἀνάλογες μορφὲς τοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου ὅπως παρόμοια δείχνει καὶ ἡ γλυπτικὴ τέχνη τοῦ μετάλλου. 

Κεφάλι ταύρου ἢ μόσχου σύμβολο γονιμότητας καὶ ἰσχύος. Ἀνάλογα σύμβολα εἶχε ἡ Ἀθήνα τὴν ἐποχὴ τοῦ Θησέα ἀλλὰ καὶ ἡ Μινωικὴ Κρήτη. 

Τὰ ἐρείπια τοῦ ναοῦ τῆς βασίλισσας τοῦ Σαβὰ ἢ βασίλισσα Μπίλγκις καὶ ὁ ναὸς τοῦ Ἡλιακοῦ θεοῦ κοντὰ στὸ Μαρίμπ. 

Εἰκόνες ἀπὸ τὸ ἀρχαῖο φράγμα ποὺ ἀνακάλυψε ἡ ἀρχαιολογικὴ σκαπάνη. Τὸ τεράστιο μέγεθος καὶ ἡ ἀρχιτεκτονικὴ δομὴ τοῦ ἔργου δείχνει τὸ ὑψηλὸ ἐπίπεδο 

τεχνολογίας ποὺ κατεῖχε ὁ "ἀγνώστου προέλευσης" ἀρχαῖος πολιτισμὸς τοῦ λαοῦ τῆς Ὑεμένης. 

Ἡ ἔνθρονη γυναῖκα, θεὰ ἢ βασίλισσα, ποὺ βρέθηκε στὶς ἀνασκαφές. Μοιάζει μὲ τὴν θεὰ Γαῖα Ρέα Κυβέλη. Μᾶλλον πρόκειται γιὰ τὴν Οὐρανία Ἀφροδίτη. 

Κλίμακες τῆς βάσης τοῦ ναοῦ πανομοιότυπες μὲ ἐκεῖνες τοῦ μινωικὸ ἀνακτόρου τῆς Κνωσοῦ. 

Πύλη εἰσόδου ἀρχαίου τείχους ποὺ ἡ δομή του ἔχει στοιχεῖα κυκλώπειας μυκηναϊκῆς τειχοποιίας. 

Τὰ ἐρείπια τοῦ ναοῦ στὴν Μαρίμπ, ἀπὸ ἀεροφωτογραφία. 

Ἀγαλματίδιο ποὺ περιγράφει τὴν μορφὴ ἑνὸς γενειοφόρου ἄνδρα τῆς Ὑεμένης ποὺ φέρει πανοπλία. Μοιάζει νὰ εἶναι ὁ θεός Διόνυσος ἢ ἕνας ἀπὸ τοὺς ἀκολούθους του Σατύρους 

Στὴν πάνω εἰκόνα βλέπουμε τὴν κάτοψη τὴν ἀρχαίας πόλης ἀπὸ ἀεροφωτογραφία, ἐνῷ στὴν κάτωθι εἰκόνα τὰ τείχη τῆς Μαρὶμπ μὲ τὴν τέλεια τεχνολογικὴ ἀρμογὴ τειχοποιίας. 

Μιὰ σύγχρονη ἀποτύπωση τῆς Εὐδαίμων Ἀραβίας σὲ χάρτη. 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1]Ὁ Νῶε τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἔχει ἑλληνικὸ ὄνομα παραγόμενο ἐκ τῆς λέξης νοῦς, ἀττικὸς τύπος του του νοός, πληθυντ. νόες. Ἐν ὀλίγοις, ὁ Νῶε ἢ εἶναι ὁ Θεὸς Δημιουργὸς ἢ ὁ ἄνθρωπος ποὺ διαθέτει ἀνεπτυγμένες διανοητικὲς ἱκανότητες ἐκ Θεοῦ προερχόμενες. 

[2]Ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ μέρη τῆς Ὑεμένης ἀγόρασαν τὸ λιβάνι, οἱ τρεῖς Μάγοι, γιὰ νὰ τὸ προσφέρουν ὡς δῶρο, μαζὶ μὲ τὸν χρυσὸ καὶ τὰ σμύρνα, εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ

•"Τὰ μυστήρια τοῦ κόσμου (TERRA X EXPEDITIONS INTO THE UNKNOWN THE INCENSE CONNECTION - An expedition in Yeman)" by Helga Lippert 

ЭIЄ

ΤΟ ΣΠΑΘΙ ΤΟΥ ΘΗΣΕΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΚΑΛΙΜΠΟΥΡ ΤΟΥ ΑΡΘΟΥΡΟΥ - ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ ΚΙ Ο ΙΠΠΟΤΙΣΜΟΣ

Έρευνα & συγγραφή Ιωάννης Βαφίνης

  Στην προϊστορική εποχή έζησαν άνθρωποι που απόκτησαν μεγάλη φήμη από τις κοινωφελείς πράξεις τους. Τα ηρωικά τους κατορθώματα καταγράφηκαν στην μνήμη των λαών τους ως μεγάλες ευεργεσίες. Εις το πάλαι ποτέ, στην πόλη της Αθήνας κρατούσε το βασιλικό σκήπτρο κάποιος που το έλεγαν Αιγέα. Ο Αιγέας, απόγονος των γηγενών Ερεχθείδων, είχε ένα καημό. Έχοντας κάνει δύο γάμους δεν είχε καταφέρει να αποκτήσει έναν διάδοχο του βασιλικού θρόνου του. 
   Μη μπορώντας να το αποδεχθεί ξεκίνησε πρώτα απ' όλα να πάει στο μαντείο των Δελφών, για να πάρει χρησμό περί του θέματος που τον απασχολούσε. Καθώς γύριζε από το ταξίδι του πέρασε από την πόλη της Τροιζήνας, όπου κατοικοέδρευε ο φίλος του βασιλιάς Πιτθέας. Μεταξύ των δύο βασιλέων διατηρούνταν από καιρού μια σεβαστή φιλία. Γι' αυτό, κατά την διάρκεια του συμποσίου, ο Αιγεύς του αποκάλυψε τον δυσνόητο χρησμό που έλαβε από την Πυθία. Ο Πιτθέας, όντας σοφός γέροντας, κατανόησε για το πως έπρεπε να το διαχειριστεί. Έβαλε, λοιπόν, τον βασιλιά της Αθήνας να συγκοιμηθεί στην κλίνη με την κόρη του Αίθρα. 
  Η πριγκιποπούλα της Τροιζήνας, μετά την νυχτερινή συνεύρεση με τον βασιλιά της Αθήνας, μεταφέρθηκε στον νησί της Αγάπης όπου συνδέθηκε υπερβατικά και με τον θεό της θάλασσας Ποσειδώνα. Ο Αιγεύς, διαισθανόμενος άμεσα την εγκυμοσύνη της Αίθρας της αποκάλυψε το σχέδιο του, δηλαδή, την απόκρυψη των ιερών συμβόλων της βασιλικής γενιάς των Αθηνών κάτω από ένα πελώριο βράχο.
 Μετ' ολίγον της παρήγγειλε ότι, αν γεννήσει υιό, κι εφόσον πρωτίστως διαβεί τα δεκαέξι του χρόνια, να τον οδηγήσει εις το σημείο της κρύπτης για να πάρει το σπαθί με τα χρυσά πέδιλα. Εάν ο νεαρός κατάφερνε να σηκώσει τον βράχο, για να λάβει τα τεκμήρια της βασιλικής εξουσίας, αυτό άμεσα θα πιστοποιούσε και την γνησιότητα του βασιλικού διαδόχου της Αθήνας.

Αρχαίο ελληνικό ανάγλυφο που δείχνει τον Θησέα να σηκώνει 

τον πελώριο βράχο για να πάρει το σπαθί και τα σανδάλια του βασιλικού

 οίκου του πατέρα του Αιγέα. Πίσω ακριβώς φαίνεται η Αίθρα να 

τον κατευθύνει. 

  Μετά λοιπόν, την παρέλευση εννέα μηνών η Αίθρα γέννησε έναν υιό τον οποίο ονόμασε Θησέα. Ο Θησέας, μέχρι τα δεκαέξι του χρόνια, έλαβε εκπαίδευση από τον παιδαγωγό Κοννίδα πάντως επιστητού. Συντελούντος της προβλεπόμενης ηλικιακής ολοκλήρωσης, κατόπιν της παραινέσεως της μητρός του Αίθρας, ο Θησέας οδηγήθηκε στον βράχο όπου είχε τοποθέτηση ο πατέρας του το σπαθί με τα χρυσά σανδάλια.  
  Ο Θησέας, αποδεικνύοντας την θεία καταγωγή του σήκωσε τον ογκώδεις βράχο και έλαβε τα ιερά σύμβολα. Αυτός ήταν και ο πρώτος του άθλος που τον οδήγησε στα πολυθρύλητα κατορθώματα του. Διαφαίνεται εν τέλει, ότι, το σπαθί και τα χρυσά σανδάλια είχαν κάποια ιδιαίτερη συμβολική αξία και ο κάτοχος των ιερών συμβόλων χρίζονταν, ελέω Θεού, βασιλιάς ή διάδοχος του θρόνου. 

Η εικόνα ενός σπαθιού που βρέθηκε στον τύμβο του πολεμιστή 

όπως αναγράφεται κάτωθι στην ανάρτηση του φωτογραφικού 

αρχαιολογικού υλικού του Edouard Dodwell:"Ancient sword found 

at the tomb of a warrior in Athens 1819 Edouard Dodwell"

  Εν τούτοις, τα άνωθεν ιστορημένα γεγονότα θεωρούνται από τους διαχρονικούς ιστοριοδίφες γνήσια και αληθείς, καθότι, έγκυροι ιστορικοί της αρχαιότητας τα κατέγραψαν στις μακροσκελείς εξιστορήσεις τους. Ωστόσο, αν θελήσουμε να παραβάλλουμε την ιστορία του σπαθιού του Θησέα με την ιστορία του σπαθιού (εξκάλιμπουρ) του Αρθούρου, θα ανακαλύψουμε εμφανή στοιχεία μεταβάσεως της πρώτης ιστορίας στην δεύτερη ελαφρώς μυθιστοριοποιημένα.
 Αυτήν, λοιπόν, την παραβαλλομένη υπόθεση της Βρετανικής μυθολογίας, ωσαύτως παραμυθίας, αναμοχλεύουμε εντρυφώντας στα μυθολογικά δρώμενα της μεσαιωνικής Βρετανίας. Πρωταγωνιστής, εδώ, είναι ο Αρθούρος, ο ιδρυτής του τάγματος της στρογγυλής τραπέζης. Στην πορεία όμως, της περιγραφής του μύθου, θα δούμε ότι τα μυθολογικά γεγονότα του Αρθουριανού κύκλου βασίζονται στην μεταγραφή του βίου Αττικών ηρώων, όπως λόγου χάριν, του Θησέα, του Ικάριου, του Ιππότη  κ.α.
  Εν ολίγοις, ο Αρθούρος ήταν ένας μικρός ήρωας που γεννήθηκε για να βασιλέψει στην Κελτική Βρετανία πριν την εισβολή των Σαξόνων και των Νορμανδών. Μεγάλωσε σε μια φτωχή αγροτική οικογένεια, υποδηλώνοντας, ο μυθοπλάστης, ότι είχε λαϊκό έρεισμα από την αγροτική τάξη της υπαίθρου (δηλαδή τον λαό, όπως και ο Θησέας, άλλωστε, υπήρξε πολύ λαοφιλής και συνάμα προστάτης των αδυνάτων χαμηλών κοινωνικών τάξεων). 
 Ο μύθος της Αρθουριανής λογοτεχνίας λέει ότι, υπήρχε κάποτε ένα ιερό σπαθί που κατασκευάστηκε με μαγικό τρόπο από τον μάγο Μέρλιν, κι ονομάστηκε εξκάλιμπερ ή εξκάλιμπουρ. Το σπαθί το δώρισε στον βασιλιά Πέντραγκον ο Μέρλιν, σε κάποια μεταξύ τους συνδιαλλαγή. Τελικά, έπειτα από πολλές περιπέτειες, ο Ούθερ Πέτραγκον, ο γνήσιος πατέρας του Αρθούρου, κάρφωσε το εξκάλιμπερ  σ' ένα βράχο, λίγο πριν πεθάνει. Για πολύ καιρό οι ιππότες της Βρετανίας προσπαθούσαν να ξεσφηνώσουν το ιερό σπαθί από το βράχο μα κανείς τους δεν το κατάφερνε. 
  Ο μικρός Αρθούρος, μετά το θάνατο των γονιών του υιοθετήθηκε από μια αγροτική οικογένεια. Κάποια στιγμή, που εκτελούσε χρέη ιπποκόμου, του ζητήθηκε από κάποιον ιππότη να του φέρει ένα σπαθί. Εκείνος, αναζητώντας την εύρεση ενός σπαθιού οδηγήθηκε στον βράχο με το καρφωμένο εξκάλιμπουρ. Χωρίς να γνωρίζει τίποτα για το μυστήριο που περιβάλλει αυτό το σπαθί, τραβώντας το, το έβγαλε μέσα από τον βράχο. Τότε, βλέποντας όλοι το γεγονός θεώρησαν ότι, η κατάρα του σπαθιού λύθηκε κι ο Αρθούρος θα πρέπει να ανακηρυχθεί ο νέος βασιλιάς της Κελτικής Βρετανίας. 

Ζωγραφική απεικόνιση του νεαρού Αρθούρου που έλκει 

το εξκάλιμπουρ και το απελευθερώνει από τον βράχο

  Μετά από την στέψη του ο Αρθούρος φαίνεται να εκτελεί μεγάλους άθλους είτε πολεμικής υπεροχής είτε κυβερνητικής διαχείρισης. Όλα αυτά όμως δείχνουν ξεκάθαρα μια ελαφρώς παραλλαγμένη αντιγραφή σημαντικών ηρωικών γεγονότων της ζωής του Έλληνα Θησέα βασιλιά πρότυπου της πόλεως των Αθηνών. Τα γεγονότα αυτά, της παραλλαγμένης αντιγραφής, πιστοποιεί και η εγκυκλοπαίδεια ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ στα λήμματα, Θησέας και Αρθούρος αντίστοιχα. Συγκεκριμένα, στο λήμμα Αρθούρος, περιγράφεται η μυθολόγηση του βασιλιά της Βρετανίας ως ήρωα του πολιτισμού και της δημιουργίας, το οποίο τινά αντικατοπτρίζει τα μεγάλα έργα που πρόσφερε στην ιστορία του ανθρώπου ο Έλληνας Αθηναίος ήρωας Θησέας [1]. 
 Συνάμα, στο λήμμα Αρθούρος, αναφέρεται η ενδεδειγμένη υιοθέτηση παραλλαγμένων θεμάτων από την ελληνική μυθολογία, όπως, το δικαίωμα στην εξουσία με την απόκτηση του ξίφους παρμένο από τον μύθο του Θησέα, ο τρόπος γέννησης του Αρθούρου παρμένος από τον μύθο του Ηρακλή και η προδοσία του ήρωα από την σύζυγο του και κάποιο συγγενή του παρμένο από τον μύθο του Αγαμέμνονα. 

Ζωγραφική απεικόνιση της έλευσης του ήρωα Θησέα

στα πατρογονικά εδάφη όπου αναγνωρίζεται, στην 
πρώτη τους συνάντηση, από τον πατέρα του 

βασιλέα της Αθήνας Αιγέα δια μέσου του βασιλικού 

ξίφους - σπαθιού.

 Παρά ταύτα, για την ιστορική ύπαρξη του Αρθούρου δεν υπάρχει κανένα αξιόπιστο κριτήριο. Ακόμη και το όνομα του είναι μια παραφθορά του ονόματος του λαμπρότατου άστρου του Βοώτη Αρκτούρου. Ο Αρκτούρος έχει μια φανερή μυθολογική σχέση με τον Αττικό ήρωα Ικάριο, καθότι, το όνομα του Αρθούρου αποσυμβολίζει τον αστέρα Αρκτούρο του Βοώτη. Ο Αρκτούρος σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία είναι ο Ικάριος που καταστερίστηκε στον ουρανό από τον θεό Ζεύς. 
  Η ιστορία του Αθηναίου Ικάριου ή Ίκαρου ή Ικαρίων, της Αιγηίδος φυλής, που διαβιούσε επί της βασιλείας του Πανδίονα στην περιοχή των Μεσογείων Αττικής, εξιστορείται ως εξής: Κάποτε όταν ο Ικάριος δέχτηκε να φιλοξενήσει τον Διόνυσο, ο θεός της αμπέλου και του οίνου για να ανταμείψει την θερμή υποδοχή του Ικάριου, του έκανε δώρο την γνώση της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοποιίας. 

 Ο Ικάριος θέλοντας να μεταλαμπαδεύσει την τέχνη της διονυσιακής καλλιέργειας και παραγωγής του υδαρούς ποτού συνάντησε τους ημεδαπούς συμπολίτες του και τους πρόσφερε να πιουν. Η μέθη, που επέφερε το αλκοόλ του οίνου, αντιμετωπίστηκε με καχυποψία από τους πίνοντας τον οίνον και δι' αυτό θανάτωσαν τον Ικάριο, ισχυριζόμενοι την προσπάθεια του θύματος να τους δηλητηριάσει. Η κόρη του Ηριγόνη, καθοδηγούμενη από την σκύλα της Μαίρα ή Μαρία, έφτασε στον Υμηττό όπου εκεί βρήκε τον τάφο του πατέρα της. Στο σημείο αυτό, από την λύπη της, απαγχονίστηκε. 
  Η Ηριγόνη, που υποδήλωνε τον συμβολισμό της Αυγής, πέθανε σε νεαρή ηλικία. Ο άδικος θάνατος της επέφερε την θεία μήνιν με αποτέλεσμα να επέλθει η αρρώστια της πανούκλας ή της λύσσας σε όλες τις παρθένες της Αττικής, που πλέον αλλόφρονες απαγχονίζονταν ωσάν την Ηριγόνη.

 Ο Δίας κι ο Διόνυσος, βλέποντας την τροπή του μοιραίου δράματος, μετέτρεψαν σε ουράνιους αστερισμούς τους τρεις πρωταγωνιστές. Ο Ικάριος έγινε ο λαμπρός αστήρ του Βοώτη, επονομαζόμενος ως Αρκτούρος ή Αρθούρος, η Ηριγόνη ο αστερισμός της Παρθένου και η σκυλίτσα Μαίρα το άστρο του κυνός. 

  Για να εξευμενίσουν το κακό, οι Αθηναίοι, έπιασαν τους δράστες του εγκλήματος και τους τιμώρησαν. Έπειτα, θέσπισαν μια εξωραϊστική και γονιμικἠ εορτή που την ονόμασαν Αιώρα ή Εώρα. Κατά την διάρκεια της εορτής δίνονταν ένας επιτραπέζιος δείπνος ή Εύδειπνος λεγόμενος, όπου έψαλλαν ομόφωνα ένα άσμα. Τούτο, το ελληνικό αθηναϊκό έθος υιοθετήθηκε από τους Βάρδους μυθογράφους για να περιγράψουν τις γιορτές των ιπποτών της στρογγυλής τραπέζης με τα άσματα και το πιοτό που έπιναν στο κύπελλο μπράγκα. 

  Κατά την εποχή του Ικάριου και της Ηριγόνης γεννιέται και ο μύθος του σπαθιού του Αιγέα του γιου του Πανδίονα και πατέρα του Θησέα. Κομμάτια αυτού του μύθου φαίνεται να ταξίδεψαν προς την Βρετανική ήπειρο, στους μεταχριστιανικούς αιώνες, τότε που πλάθεται εκ των επικών ποιητών η μορφικός χαρακτήρας του βασιλιά Αρθούρου. Οι ομοιότητες του μύθου, που έπλασαν για τον Βρετανό βασιλέα, έλκουν την προέλευση τους  στην Ελληνική επική ποίηση. 

  Επιπλέον, περί της δημιουργίας του ιπποτικού τάγματος, εκ του Αρθούρου, θα πρέπει να αναζητήσουμε τις ρίζες της ονομασίας στην αρχαία Αθήνα, όπου υπήρξε ένας μυθολογικός ήρωας που ονομάζονταν Ιππότης. Πρωτίστως όμως, η πατρότητα του όρου της ιππικής ή ιπποτικής ή ιππευτικής τέχνης αποδίδεται στον θαλάσσιο θεό Ποσειδώνα, ο οποίος για την εν λόγω ευεργεσία του στην πόλης της Αθήνας ονομάστηκε και Ίππιος Ποσειδών. Οι Αθηναίοι, τον τιμούσαν σ' ένα απ' τους ιερούς λόφους της Αθήνας που ονομάζονταν Ίππιος Κολωνός. 
  Στα μυθολογούμενα τους, οι Αθηναίοι, εξιστορούσαν το γεγονός της διδασκαλίας της ιππικής τέχνης από τον Ποσειδώνα στους εγχώριους κατοίκους της ενδόξου πόλεως. Επίσης, λέγεται ότι ήταν εκείνος όπου προσάρτησε πρώτος ένα αυτοσχέδιο άρμα στους ίππους. Πραγματικά, μια τόσο βαθιά επιρροή είχε η ιππευτική τέχνη στην ζωή των Αθηναίων πολιτών όπου θεσμοθετήθηκε ιδιαιτέρα ονομασία κοινωνικής τάξης η οποία ονομάζονταν Ιππείς [2]. Αυτοί, υπήρξαν, κατά μίαν εκδοχή, οι πρώτοι ιππότες οι ασχολούμενοι μόνο με τα άλογα, την ιππική τέχνη, τους κανόνες ευγένειας και την τιμή των όπλων, οι κοινώς ονομαστοί ευπατρίδες. Τούτοι, οι αλογοτρόφοι ιππείς ήταν μια κοινότητα μέσα στην κοινότητα της πολιτείας, που συμμετείχαν υπό την μορφή ιεροτελεστίας στην μεγαλύτερη εορταστική εκδήλωση των Αθηνών, τα Παναθήναια. 

Το εξκάλιμπουρ στην ομώνυμη ταινία γυρισμένη το 1981

ενώ στην κάτωθι εικόνα βλέπουμε την ανάπλαση ενός 

μυκηναϊκού σπαθιού στην εποχή του Θησέα. 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Στο κύκλο της Αρθουριανής λογοτεχνίας συγκαταλέγεται και η περιπέτεια του Τριστάνδου και της Ιζόλδης. Ιδού τι λέει η Wikipedia στο λήμμα Ιζόλδη. Κατά τη διάρκεια μιας περιπέτειας στη περιοχή της Βρετάνης, ο Τριστάνος υποφέρει από μια δηλητηριασμένη πληγή, που μόνο η Ιζόλδη, ο πιο εξειδικευμένος ιατρός του κόσμου, θα μπορούσε να την θεραπεύσει. Στέλνει, λοιπόν, ένα πλοίο με την ίδια, ζητώντας απ'το πλήρωμά του να ανοίξει τα λευκά πανιά για την επιστροφή, αν η Ιζόλδη είναι πάνω στο πλοίο, και τα μαύρα αν δεν είναι. Η Ιζόλδη συμφωνεί να πάει, και το πλοίο ξεκινάει με τα λευκά του πανιά ψηλά. Ωστόσο, ο Τριστάνδος είναι πολύ αδύναμος και δεν μπορεί να κοιτάξει έξω απ' το παράθυρό του για να δει το χρώμα των πανιών. Γι' αυτό ζητά από τη νόμιμη σύζυγό του να το ελέγξει. Όμως από ζηλοτυπία, η νόμιμη γυναίκα του Ίσελτ, του λέει ότι τα πανιά είναι μαύρα και ο Τριστάνδος μέσα στην απόγνωση του πεθαίνει αμέσως. Όταν η Ιζόλδη, επιστρέφει βρίσκει τον εραστή της νεκρό.  Η υπόθεση της θανατηφόρας παρεξήγησης των λευκών και μαύρων πανιών είναι κλεμμένη από την ιστορία του βασιλιά Αιγέα και του γιου του Θησέα στην ελληνική μυθολογία. Εκεί, βλέπουμε τον Αιγέα να παραγγέλνει στον γιο του Θησέα, αν γυρίσει νικητής από την Κρήτη, να αλλάξει τα μαύρα πανιά και να βάλει λευκά ή πορφυρά (κατά μία άλλη εκδοχή). Αφού, εν τέλει σκοτώνει τον Μινώταυρο, επειδή ήταν θλιμμένος για την απώλεια της Αριάδνης, ξεχνάει ν'αλλάξει τα πανιά κι ο Αιγεύς βλέποντας τα γκρεμίζεται από τον βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών (κατά άλλους από τον βράχο του Σουνίου). 

[2] Η μοναδική καταγραφή περί αρχαίας ιππικής τέχνης συναντάτε στο σύγγραμα του Αθηναίου ιστορικού φιλοσόφου και στρατιωτικού Ξενοφώντα, "Περί ἱππικῆς". Ο Ξενοφώντας υπήρξε ένας άριστος ιππέας αλλά και ευγενής ιππότης. Ως έφιππος πολεμιστής έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και εκτός συνόρων της πατρίδας του, όπως παρά το πλευρό του φιλέλληνα βασιλέα της Περσίας Κύρου. Θα λέγαμε όμως ότι, η έννοια του ιππότη πρωτοεμφανίζεται στα επικά κείμενα του Ομήρου, όπου προσφωνεί τον Νέστορα ως ιππότη στην Ιλιάδα: "ἱππότα Νέστωρ" (Ιλιάς Β 336).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ, ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ, εκδοτική Αθηνών

-Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι-Θησέας

-Διόδωρου Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη 

-Απολλόδωρου Βιβλιοθήκη

-Παυσανίου, Αττικά

-Ομήρου Ιλιάς