ЭIЄ

 ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΟΡΗΣ ΤΟΥ ΙΑΕΙΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΟΣ ΤΗΣ ΘΡΗΝΩΔΟΥΣ ΑΥΛΩΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΠΕΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ

Ἔρευνα & συγγραφή: Ἰωάννης Βαφίνης 

ΜΕΡΟΣ Α'

 Τὸν καιρὸ ἐκεῖνο, τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, ὅπου, περιόδευε μετὰ τῶν μαθητῶν Του ὁ ἐνανθρωπίσας Θεὸς καὶ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς τὰ μέρη τῆς Παλαιστίνης, ἡ τοπικὴ κοινωνία διαβιοῦσε μὲ ἕναν κοινὸν ἐθιμοτυπικὸ τρόπο μαζὶ μὲ τοὺς λαοὺς τῆς Μεσογείου. 

 Ἡ Παλαιστίνη, ὑπῆρξε τόπος ἐπαγγελίας καὶ σύμφωνα μὲ τὴν Ἁγία Γραφή, ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραὴλ τὸν εἶχε ""ὑποσχεθεῖ""στον λαόν Του. Πέραν τούτου, ὅμως, ἡ ἱστορικὴ καταγραφή, σὲ συνάρτηση μὲ τὴν ἀρχαιολογικὴ ἔρευνα, ἀποδίδει τὸν τόπο τῆς Ἐδὲμ σὲ παλαιότερους ἐπικοιστές, τοὺς ἐπονομαζόμενους Φιλισταίους, ἀλλά, καὶ τοὺς Χαναναίους συγγενεῖς μὲ τοὺς Χετταίους. 

 Ἡ καταγωγὴ τῶν Φιλισταίων ἤτοι καὶ Παλαισάτι, τοὺς ὁποίους συναντᾶμε καὶ ὡς Κερετίμ - Κρῆτες ὀνομαζόμενοι ἔτσι ἐκ τῶν ἀλλοφύλλων Ἑβραίων ἢ ἀλλιῶς ὡς Καφθόριμ), θεωρεῖτε, κατὰ μίαν ἐκδοχήν, συνυφασμένη μὲ τοὺς λαοὺς τῆς θάλασσας. Ἑτέρα ὅμως ἄποψη, θεωρεῖ τὴν γενεαλογία τους ἐκ τοῦ ἥρωος Παλαιστίνου, υἱοῦ τοῦ Ποσειδῶνος. 

  Ὁ Παλαιστίνος, μετέβει ἐξ Ἑλλάδος εἰς τὴν δυτικὴν παράλια χώρα τῆς Μέσης Ἀνατολῆς καὶ ἔχτισε πόλεις δημιουργῶντας ἔτσι τὸ κράτος τῆς συνομοσπονδίας τῶν Φιλισταϊκῶν πόλεων. 

Ὁ χάρτης τῆς Παλαιστίνης τὴν ἐποχὴ τῆς Καινῆς Διαθήκης μὲ δεκάδες ἑλληνικὰ τοπωνύμια πόλεων. Κατὰ τὴν περίοδο τῆς ἐνσαρκώσεως καὶ καθόδου τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, ἡ Παλαιστίνη δηλοῦτε ἑλληνική, ὡς ἀναφορὰ τὸ μέγεθος πληθυσμοὺμ ποὺ συγκαταβιοὶ μὲ μειονότητες, ὅπως, τῶν Ἑβραίων, τῶν Ρωμαίων καὶ ἄλλων ἐλάσσονος σημασίας ἐθνοτήτων... 

 Σ' αὐτὸν τὸν τόπο ἐπέλεξε ὁ Θεὸς νὰ γεννηθεῖ, νὰ διδάξει, νὰ κάνει θαύματα νὰ σταυρωθεῖ καὶ νὰ ἀναστηθεῖ γιὰ νὰ σώσει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν πτωτικὴ μοῖρα τοῦ θανάτου. 

 Ἡ θεία παρουσία Του κοσμήθηκε ἀπὸ ἀνυπέρβλητες πράξεις φιλανθρωπίας. Μία ἐξ αὐτῶν ἦταν ἡ ἀνάσταση τῆς κόρης τοῦ ἄρχοντα Ἰάειρου, ὅπως διαβάζουμε εἰς τὴν περικοπὴ τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἐκ τοῦ εὐγγελιστοῦ Λουκᾶ: «καὶ ἰδοὺ ἦλθεν ἀνὴρ ᾧ ὄνομα ᾿Ιάειρος, καὶ αὐτὸς ἄρχων τῆς συναγωγῆς ὑπῆρχε· καὶ πεσὼν παρὰ τοὺς πόδας τοῦ ᾿Ιησοῦ παρεκάλει αὐτὸν εἰσελθεῖν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ, ὅτι θυγάτηρ μονογενὴς ἦν αὐτῷ ὡς ἐτῶν δώδεκα, καὶ αὕτη ἀπέθνησκεν. ᾿Εν δὲ τῷ ὑπάγειν αὐτὸν οἱ ὄχλοι συνέπνιγον αὐτόν. καὶ γυνὴ οὖσα ἐν ρύσει αἵματος ἀπὸ ἐτῶν δώδεκα, ἥτις ἰατροῖς προσαναλώσασα ὅλον τὸν βίον οὐκ ἴσχυσεν ὑπ᾿ οὐδενὸς θεραπευθῆναι, προσελθοῦσα ὄπισθεν ἥψατο τοῦ κρασπέδου τοῦ ἱματίου αὐτοῦ, καὶ παραχρῆμα ἔστη ἡ ρύσις τοῦ αἵματος αὐτῆς. καὶ εἶπεν ὁ ᾿Ιησοῦς· τίς ὁ ἁψάμενός μου; ἀρνουμένων δὲ πάντων εἶπεν ὁ Πέτρος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ· ἐπιστάτα, οἱ ὄχλοι συνέχουσί σε καὶ ἀποθλίβουσι, καὶ λέγεις τίς ὁ ἁψάμενός μου; ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν· ἥψατό μού τις· ἐγὼ γὰρ ἔγνων δύναμιν ἐξελθοῦσαν ἀπ᾿ ἐμοῦ. ἰδοῦσα δὲ ἡ γυνὴ ὅτι οὐκ ἔλαθε, τρέμουσα ἦλθε καὶ προσπεσοῦσα αὐτῷ δι᾿ ἣν αἰτίαν ἥψατο αὐτοῦ ἀπήγγειλεν αὐτῷ ἐνώπιον παντὸς τοῦ λαοῦ, καὶ ὡς ἰάθη παραχρῆμα. ὁ δὲ εἶπεν αὐτῇ· θάρσει, θύγατερ, ἡ πίστις σου σέσωκέ σε· πορεύου εἰς εἰρήνην. ῎Ετι αὐτοῦ λαλοῦντος ἔρχεταί τις παρὰ τοῦ ἀρχισυναγώγου λέγων αὐτῷ ὅτι τέθνηκεν ἡ θυγάτηρ σου· μὴ σκύλλε τὸν διδάσκαλον. ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς ἀκούσας ἀπεκρίθη αὐτῷ λέγων· μὴ φοβοῦ· μόνον πίστευε, καὶ σωθήσεται. ἐλθὼν δὲ εἰς τὴν οἰκίαν οὐκ ἀφῆκεν εἰσελθεῖν οὐδένα εἰ μὴ Πέτρον καὶ ᾿Ιωάννην καὶ ᾿Ιάκωβον καὶ τὸν πατέρα τῆς παιδὸς καὶ τὴν μητέρα ἔκλαιον δὲ πάντες καὶ ἐκόπτοντο αὐτήν. ὁ δὲ εἶπε· μὴ κλαίετε· οὐκ ἀπέθανεν, ἀλλὰ καθεύδει. καὶ κατεγέλων αὐτοῦ, εἰδότες ὅτι ἀπέθανεν. αὐτὸς δὲ ἐκβαλὼν ἔξω πάντας καὶ κρατήσας τῆς χειρὸς αὐτῆς ἐφώνησε λέγων· ἡ παῖς, ἐγείρου. καὶ ἐπέστρεψε τὸ πνεῦμα αὐτῆς, καὶ ἀνέστη παραχρῆμα, καὶ διέταξεν αὐτῇ δοθῆναι φαγεῖν. καὶ ἐξέστησαν οἱ γονεῖς αὐτοῖς. ὁ δὲ παρήγγειλεν αὐτοῖς μηδενὶ εἰπεῖν τὸ γεγονός» (Κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον Η' 41-56). 

 Εἰς τὸ εὐαγγέλιο τοῦ Λουκᾶ, ποὺ περιγράφεται γιὰ δευτέρα φορὰ μετὰ τὸ εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου ἡ ἀνάσταση τῆς κόρης του Ἰάειρου, ἀναδύεται ἕνα ἀκόμη αἰσιόδοξο μήνυμα ἀπ' τὸν Κύριο καὶ Θεό μας Ἰησοῦ Χριστόν, ὅπου ἐξ αὐτοῦ προοικονομοῦνται τὰ ἐπερχόμενα γεγονότα τῆς σταύρωσης καὶ τῆς ἀνάστασής του ἐκ νεκρῶν χαρίζοντας εἰς ἡμᾶς τὴν αἰωνίαν ζωήν. 

  Ἐν τούτοις στὸ συγκεκριμένο στιγμιότυπο, παρακολουθοῦμε τὸν Χριστὸν νὰ ἀργοπορεῖ. Ἐμφανίζεται μὲ μιὰ ἀπέραντο βεβαιότητά περί τῆς διασώσεως τῆς δωδεκάχρονης κόρης ἀπὸ τὸν θάνατο, γνωστοποιῶντας εἰς τοὺς παρευρίσκοντες ὅτι, οὗτος εἶναι ὁ δίδων τὴ ζωή, ὁ δημιουργὸς τῶν πάντων. 

 Ὡστόσο, εἰς τὸ ἐνδιάμεσο τοῦ χρόνου προκύπτει κατὰ τὴν στιγμὴ αὐτὴν ἡ ἀπογοήτευση τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, λόγῳ τῆς ἐμμονῆς τοῦ ἀνθρώπου στὴν ἀμαρτωλότητα ποὺ γίνεται ἐμφανεῖς.   Ἀργοπορῶντας ἐδῶ χαρακτηριστικὰ ἔνδειξη ἀπώθησης τῆς θεότητος ἀπὸ τὴν ἀμαρτωλότητα τῶν ἀνθρώπων, ἐνῷ ἀντίθετα σὲ ἄλλα συμβάντα, ὅπου ἡ πίστη τοῦ ἀνθρώπου ὑπερβαίνει τα ἐσκαμμένα, σπεύδει προθυμότερα ἢ γρηγορότερα. 

 Προκειμένου, ἐδῶ, νὰ μᾶς διδάξει ὁ Χριστός, μὲ τὴν Δευτέρα φύσην του ὡς Θεός, τὴν δυσκολία νὰ ἀποδεχθεῖ τὴν ροπὴ τοῦ ἀνθρώπου, ὡς ἐπιλογήν, πρὸς τὴν κοσμικότητα καὶ τὴν ἐπανάπαυση στὴν πτωτική του φύση δίχως νὰ ἐπιθυμεῖ τὴν μετάβαση τοῦ εἰς μετάνοια, ἐπιλέγει ὡς τρόπον διαπαιδαγώγησης τοῦ πλάσματός του, τὴν ἀργοπορία τῆς ἀπόδοσης τοῦ αἰτήματος τοῦ ἄρχοντα Ἰάειρου. 

 Προφανῶς, ἔτσι φανέρωσε ἄμεσα τὴν ἀνικανότητα τοῦ ἀνθρώπου νὰ πετύχει τὴν ἀνάκληση τοῦ θανάτου, ἰδιαιτέρως, εἰς τὴν περίπτωση ἑνὸς στενοῦ ἀγαπημένου του προσώπου, καὶ νὰ ὁδηγηθεῖ στὴν ἐν τέλῃ μετανόηση τοῦ γιὰ νὰ λυτρωθεῖ ἀπὸ τὴν πνευματικὴ πτώση ὅπου τὸν ὁδήγησε στὴν μοῖρα τοῦ θανάτου. 

Ἕν ὀλίγοις, ὁ ἄνθρωπος, ἐγκολπωμένος στὴν βαρυτάτη μοῖρα τοῦ, θρηνεῖ πάντοτε τὸν θάνατο ἑνὸς ἀγάπημενου τοῦ προσώπου, φίλου ἢ συγγενῆ του, φτάνοντας στὸ τραγικὸ σημεῖο, ὅπως λέει καὶ ἡ εὐαγγελικὴ περικοπὴ τοῦ ἀποστόλου Λουκᾶ, του: «ἔκλαιον δὲ πάντες καὶ ἐκόπτοντο...» μεταφερόμενοι εἰς μίαν εἰκόνα ἐνθύμισης ἀρχαίας ἑλληνικῆς τραγωδίας! 

 Εἰς τὴν βαθύτερην διύλιση τῆς εὐαγγελικῆς τοιαύτης περικοπῆς λαμβάνουμε εὐθαρσῶς ὡς γνώμονα τὴν νουθεσία τοῦ Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς συλλέγοντας τοὺς καρποὺς τῆς πνευματικῆς του καταθέσεως: «Καὶ δύσκολος εἶναι ὁ δρόμος Του. Γι’ αὐτὸ βαδίζει ἀργά. Μέσα ἀπὸ τὶς λακκοῦβες αἵματος, μέσα ἀπὸ τὸ σκοτάδι τῶν ἁμαρτιῶν, καὶ μέσα ἀπὸ τὰ ἀγκάθια τῶν ληστῶν Ἐκεῖνος πορεύεται. Εἶναι στενὸς ὁ δρόμος Του καὶ πολλοὶ πεσμένοι ἁμαρτωλοὶ βρίσκονται στὸν γκρεμὸ καὶ στὶς δυὸ πλευρὲς τοῦ δρόμου Του. Ἐκεῖνος πρέπει νὰ σκύβει καὶ στὶς δυὸ πλευρές, νὰ τοὺς σηκώνει καὶ νὰ τοὺς τραβᾶ πίσω Του καὶ νὰ περπατᾶ πρὸς τὰ μπρός. Γι’ αὐτὸ βαδίζει ἀργά». 

Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἀνασταίνει τὴν κόρη 

τοῦ ἄρχοντα Ἰάειρου 

  Συνάμα, ἂς ρίξουμε μιὰ ἐπιπλέον ματιὰ καὶ στὴν εὐαγγελικὴ περικοπή, περὶ τῆς ἀναστάσεως τῆς κόρης του Ἰάειρου, ἀπὸ τὸν Εὐαγγελιστὴ Ματθαῖο: «18 Ταῦτα αὐτοῦ λαλοῦντος αὐτοῖς ἰδοὺ ἄρχων εἷς προσελθὼν προσεκύνει αὐτῷ λέγων ὅτι ἡ θυγάτηρ μου ἄρτι ἐτελεύτησεν· ἀλλὰ ἐλθὼν ἐπίθες τὴν χεῖρά σου ἐπ’ αὐτὴν καὶ ζήσεται. 19 καὶ ἐγερθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἠκολούθησεν αὐτῷ καὶ οἱ μαθηταί αὐτοῦ...23 Καὶ ἐλθὼν ὁ Ἰησοῦς εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ ἄρχοντος καὶ ἰδὼν τοὺς αὐλητὰς καὶ τὸν ὄχλον θορυβούμενον, λέγει αὐτοῖς· 24 ἀναχωρεῖτε· οὐ γὰρ ἀπέθανε τὸ κοράσιον, ἀλλὰ καθεύδει, καὶ κατεγέλων αὐτοῦ· 25 ὅτε δὲ ἐξεβλήθη ὁ ὄχλος, εἰσελθὼν ἐκράτησε τῆς χειρὸς αὐτῆς, καὶ ἠγέρθη τὸ κοράσιον. 26 καὶ ἐξῆλθεν ἡ φήμη αὕτη εἰς ὅλην τὴν γῆν ἐκείνην.» (Κατὰ Ματθαῖον εὐαγγέλιον Θ' 18-26). 

Μετάφραση: [18 Ἐνῷ δὲ ἔλεγεν αὐτὰ ὁ Ἰησοῦς, ἰδοὺ ἕνας ἄρχων τῆς συναγωγῆς ἦλθε πρὸς αὐτόν, ἔσκυψεν ἕως τὸ ἔδαφος, τὸν προσκύνησε μὲ βαθύτατον σεβασμὸν καὶ τοῦ εἶπεν ὅτι ἡ κόρη μου πρὸ ὀλίγου ἀπέθανεν, ἀλλὰ ἔλα, βάλε τὸ χέρι σοῦ ἐπάνω εἰς αὐτὴν καὶ θὰ ζήση. 19 Ἐσηκώθη ὁ Ἰησοῦς καὶ τὸν ἠκολούθησε, καθὼς καὶ οἱ μαθηταὶ τοῦ... 23 Ὅταν δὲ ἦλθε ὁ Ἰησοῦς στὸ σπίτι τοῦ ἄρχοντος καὶ εἶδε αὐτούς, ποὺ μὲ τοὺς αὐλούς των ἔπαιζαν πένθιμα καὶ νεκρικὰ τραγούδια(μοιρολόγια), καὶ τὸν ὄχλον νὰ θρηνῇ καὶ νὰ ὁλοφύρεται καὶ νὰ δημιουργῇ θόρυβον, εἶπε πρὸς αὐτούς. 24 Πηγαίνετε· διότι ἡ μικρὴ κόρη δὲν ἀπέθανε, ἀλλὰ κοιμᾶται. Καὶ ἐκεῖνοι τὸν περιγελοῦσαν, διότι ἤξευραν πολὺ καλὰ ὅτι ἡ κόρη εἶχεν πεθάνει. 25 Ὅταν δὲ ἐδιώχθη ὁ ὄχλος ἔξω ἀπὸ τὴν αἴθουσαν, ποὺ εὑρίσκετο ἡ νεκρά, εἰσῆλθεν ὁ Ἰησοῦς, ἐπιασε τὸ χέρι της καὶ ἀμέσως ἐκείνη ἀνεστήθη. 26 Καὶ διεδόθη ἡ φήμη περὶ τῆς ἀναστάσεως τῆς νεκρᾶς κόρης εἰς ὅλην τὴν χώραν ἐκείνην.] 

 

    ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΟΣ ΤΗΣ ΘΡΗΝΩΔΟΥΣ ΑΥΛΩΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΠΕΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ-ΙΣΡΑΗΛ

ΜΕΡΟΣ Β'

 Στὸ δεύτερο μέρος τῆς συνοπτικῆς ταύτης μελέτης μέλλει νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὴν ὑπογεγραμμένη φράση, τοῦ εὐαγγελίου, ὅπου λέγει: «...καὶ ἰδὼν τὸὺς αὐλητὰς, ἀλλὰ καὶ ἔκλαιον δὲ πάντες καὶ ἐκόπτοντο αὐτήν...». 

 Ἐδῶ, γίνεται ξεκάθαρη ἀναφορὰ στὸν ἐθιμοτυπικὸ βίο τῆς περιοχῆς τῶν ἀστικῶν καὶ περιαστικῶν κέντρων τῆς Παλαιστίνης κατὰ τὴν ἐποχὴ τῶν πρώιμων χριστιανικῶν χρόνων. Πρόκειται γιὰ μία καταγραφὴ ἀρχαίας θρηνητικῆς αὐλήσεως ἐν εἴδῃ ἐλεγειακῆς ὀρχήσης καὶ θρηνητικοῦ κοπετοῦ. 

 Τοῦτο τὸ δρώμενο, τῆς αὐλητικῆς θρηνωδίας καὶ τοῦ κοπετοῦ, τὸ διατηροῦσαν οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς ἐκ τοῦ πάλαι ἐποικισμοῦ τῆς Μέσης Ἀνατολῆς ἀπὸ τὰ κατερχόμενα ἑλληνικὰ φύλλα. 

 Ἡ παρουσία τοῦ ἐθίμου, σὲ ἀπεικονίσεις ἀρχαίων ἑλληνικῶν μελανόμορφων ἀγγείων ἀθηναϊκοῦ τύπου, ἐπιβεβαιώνει τὴν μακραίωνη παραμονὴ τοῦ ἑλληνότροπου ἔθους εἰς τὴν περιοχὴ τῆς Παλαιστίνης. 

 Ἡ διαπίστωσης αὐτή, δειλεὶ ὅτι, ἐκεῖ, εἰς Παλαιστίνην καὶ νῦν Ἰσραήλ, κατοικοῦσαν ἀπ' αἰῶνες χιλιάδες ἑλληνικὲς ψυχές. 

Ἀρχαῖο μελανόμορφο ἀγγεῖο ποὺ ἀπεικονίζει κηδεία νεκροῦ ἐπὶ τοῦ δίφρου μὲ τὸν αὐλητὴ θρηνωδὸ νὰ ἀκολουθεῖ στὰ μετόπισθεν. Ἡ εἰκόνα εἶναι ἀπὸ τὴν ἐγκυκλοπαίδεια τοῦ Ἡλίου στὸ λείμα "θρῆνος". 

  Παράλληλα, μιὰ ἑτέραν περίπτωση θρήνου, γενομένη εἰς τὴν περιοχὴ τῆς Παλαιστίνης, μαρτυρεῖται εἰς τὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, ὅπου, κατὰ τὴν διάρκεια ἑνὸς σφοδροῦ διωγμοῦ τῶν χριστιανῶν, ἀναδεικνύεται ὁ πρῶτος μάρτυρας τοῦ χριστιανισμοῦ ὁ ἑλληνιστὴς χριστιανὸς καὶ ὡς λεγόμενος Πρωτομάρτυρας Στέφανος.   Ἡ ὑποκίνηση τοῦ διωγμοῦ συστάθηκε ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους τῆς συναγωγῆς μὲ πρωτοστάτη τον Σαῦλο, τὸν μετανομασθέντα ἐκ Κυρίου εἰς Παῦλο. 

 Μετὰ τὸν εἰδεχθῆ θάνατον τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, διὰ λιθοβολισμοῦ, οἱ στενοί του φίλοι ἐθρήνησαν ἐπὶ τοῦ νεκροῦ του σώματος μετὰ σφοδροῦ κοπετοῦ μέχρι τῆς ὥρας τοῦ ἐνταφιασμοῦ. Ἰδοὺ καὶ ἡ λαμπρὰν μαρτυρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἐκ τοῦ ἀποσπάσματος τῆς Πράξεως τῶν Ἀποστόλων: «...συνεκόμισαν δὲ τὸν Στέφανον ἄνδρες εὐλαβεῑς καὶ ἐποίησαν κοπετὸν μέγαν ἐπ' αὐτῷ...»(Πράξεις Ἀποστόλων Η' 1-2). 

 Ἡ ἐν λόγῳ θρηνητικὴ πράξη, μὲ τὴν φερωνυμία τῆς ἑλληνίδος λέξεως, κοπετός, φέρεται νὰ συντηρεῖται ἐκ τοῦ πάλαι ὡς μίαν ἰδιαιτέρως διαδεδομένη συνήθεια στὸν ἀρχαῖο ἑλληνικὸ κόσμο, ἀπὸ τὴν ἐποχή, μάλιστα, τοῦ Ὁμήρου. 

 Στὴν Ὁμηρικὴ Ἰλιάδα, ὁ κοπετός, συναντᾶτε μὲ τὴν ἔννοια, τοῦ ὀδυρμοῦ (ἐνικ. ἀριθμ. ὁ ὀδυρμός). Εἰς τὴν ἐπικολυρικὴν περιγραφὴ τοῦ θρήνου της Βρισηίδος ἔμπροσθεν τοῦ νεκροῦ Πατρόκλου, ἐξελίσσεται ραγδαῖα μιὰ βίαιη σκηνὴ θρηνητικοῦ παροξυσμοῦ καὶ ἐπώδυνου δράματος. 

 Ὁ Πάτροκλος, συγγενὴς ἐξ αἵματος τοῦ ἥρωος Ἀχιλλέως, εἶχε καλοδεχτεῖ, εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς, τὴν ἐξαιρέτου καλλονῆς Βρισηΐδα καὶ ἐξ αὐτοῦ τοῦ συσχετισμοῦ καὶ τῆς καλῆς προαιρέσεως, τῆς ὑπεσχέθει, μὲ δική του μεσολάβηση, νὰ τὴν στέψει νόμιμη σύζυγος τοῦ ἐξαδέρφου του καὶ μέλλοντα βασιλέα της Φθίας. 

 Τοῦτο τὸ δραματικὸ ἱστορικό, ἐγένετο κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ πολέμου τῆς Τροῖας καὶ τὸ περιγράφει γλαφυρὰ ἡ ποιητικὴ γραφὴ τῆς Ἰλιάδος, στὸ ἑξῆς ραψωδικὸ μέτρο: 

«Βρισηῒς δ’ ἄρ’ ἔπειτ’, ἰκέλη χρυσέῃ Ἀφροδίτῃ,

ὡς ἴδε Πάτροκλον δεδαϊγμένον ὀξέϊ χαλκῷ,
ἀμφ’ αὐτῷ χυμένη λίγ’ ἐκώκυε, χερσὶ δ’ ἄμυσσε
στήθεά τ’ ἠδ’ ἁπαλὴν δειρὴν ἰδὲ καλὰ πρόσωπα.

εἶπε δ’ ἄρα κλαίουσα γυνὴ ἐϊκυῖα θεῇσι·» (ΙΛΙΑΣ Ραψωδία Τ', στίχοι 282-286). 

Μετάφραση: [Ἡ Βρισηΐς ἔπειτα, ὅμοια μὲ τὴν χρυσῆ Ἀφροδίτη ὡς εἶδε τὸν Πάτροκλο σφαγμένο μὲ ὀξὺ χαλκό πάνω του χύθηκε κλαίγοντας μὲ ξεφωνητὰ καὶ μὲ τὰ χέρια ξέσχιζε τὸ στῆθος καὶ τὸ ἁπαλὸ δέρμα καὶ τὸ ὡραῖο πρόσωπο] (Μετάφρ. Κώστας Δούκας). 

  Ἐκ τῶν συμφραζομένων προκύπτει ὅτι, ἡ θρηνητικὴ μανία του οἱονδήποτε θρηνητὴ ποὺ προέβαινε εἰς τὸ κομμάτιασμα τῆς σάρκας του, φαίνεται νὰ ὁδήγησε τὸν παρατηροῦντα γλωσσοπλάστη ποιητὴ καὶ ὁμιλοῦντα τὴν ἀρχαϊκὴν ἑλληνικὴν γλῶτταν εἰς τὴν δημιουργία τῆς φράσεως "κοπετός". 

Ἡ ἔκφραση προῆλθε προφανῶς ἀπὸ τὸ ρῆμα κόπτω, κομματιάζω, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον συνέβαινε στὸν ὁλοφυρόμενο θρηνητή. 

 Στὴν ἀρχαία ἀθηναϊκὴ τραγωδία ἡ ἔννοια τοῦ ἄγριου θρήνου συνιστᾶτε μὲ τὴν ὀνομασία κομμός, ὅπου συνδέεται ὁμοίως μὲ τὶς θρηνητικὲς θεατρικὲς ὀρχήσεις. 

 Ἐν ὀλίγοις, ἡ φερωνυμία τοῦ κοπετοῦ ἐμφανίζεται τὸν 5ο αἰῶνα π.Χ. καὶ δείχνει νὰ εἶναι εἰς χρῆσιν ἐκ τοῦ Ἀθηναίου κωμωδοῦ Εὔπολις στὸ θεατρικό του ἔργο "Κόλακες". 

 Στοὺς Κόλακες, παρουσιάζεται, ἡ φράση ποὺ μέχρι σήμερα διασώζεται: «ὅσος δὲ ὁ βρὺγμὸς καὶ κοπετὸς ἐν τῇ στὲγῃ» (THE FRAGMENTS OF ATTIC COMEDY...By JOHN MAXWELL EDMONDS, VOLUME 1, LEIDEN E. J. BRILL 1957). 

 

Ὁ ἐνταφιασμὸς τοῦ Πρωτομάρτυρα Ἁγίου Στεφάνου μετὰ μεγάλου κοπετοῦ θρήνου 

[Jaime Serra (14ος αἰῶνας) καὶ βοηθοί του, Βαρκελώνη - Μουσεῖο Καταλανικὴς τέχνης(ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΒΙΒΛΟΣ, ἐκδ. Κ. Κουμουνδουρέα)]. 

 Καθὼς προείπαμε, τόσο ἡ περίπτωση τῶν αὐλωδὼν θρηνωδῶν τῆς ἐλεγειακῆς ἁρμονίας καὶ τοῦ κοπετοῦ παρὰ τοῦ νεκροκρέββατου τῆς κόρης του Ἰαείρου, ὅσο καὶ ὁ μέγας θρηνητικὸς κοπετὸς στὸν ἐνταφιασμὸ τοῦ λιθοβολημένου πρωτομάρτυρα Στεφάνου, ἐν μέσῳ μιᾶς μικρῆς χρονικῆς ἀπόστασης τῶν δύο γεγονότων, ἀναδεικνύουν τὴν ἑλληνότροπη διαβίωση τῶν ἐγχωρίων κατοίκων τῆς Παλαιστίνης ἤτοι καὶ χώρας Ἰσραήλ. 

Οἱ συγκεκριμένες παραπομπές, πρέπει νὰ τεθοῦν ὡς σοβαρὰ κριτήρια στὶς σύγχρονες ἱστορικὲς μελέτες γιὰ νὰ ἀποφανθοῦν οἱ εἰδικοὶ περὶ τῆς ὑπεροχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ στοιχείου στὴν Μέση Ἀνατολὴ καὶ δὴ στὴν Ἁγία Γῆ τῆς Παλαιστίνης κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς ἐνσαρκώσεως τοῦ Θεανθρώπου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔναντι τῆς μειονότητας τῶν Ἰουδαίων. 

 Τοῦτο δὲ καταρρίπτει τὴν ἀνυπόστατη θεωρία τῶν ἱστορικῶν περὶ "ἐξ Ἀνατολῶν το φῶς", καθότι, τὰ ἑλληνικὰ φύλλα ἀποίκησαν τὴν Μέση Ἀνατολὴ ἐρχόμενα ἀπὸ τὴν κοιτίδα τους καὶ μητέρα πατρὶς Ἐλλανία γῆ παραδίδοντας πολιτισμὸ καὶ οὐχὶ υἱοθετῶντας ἀπὸ τοὺς σκηνῖτες νομάδες - ἐπήλυδες τῆς Ἀνατολῆς. 

 Συνελλόντι εἰπεῖν, καμιὰ θεωρία περὶ ἐρχομοῦ τῶν Ἑλλήνων, στὴν Ἑλλάδα, ἐξ ἀνατολῶν δὲν εὐσταθεῖ κι οὔτε πρόκειται νὰ ἐπιβεβαιωθεῖ ἐπιστημονικά. 

 Ὁ πολιτισμὸς τῶν Ἑλλήνων ὑπῆρξε αὐτόχθων, πρότυπος καὶ ὑποδειγματικός. Διεδώθει δέ, ὡς στὰ πέρατα τοῦ πλανήτη διὰ μέσου τῆς ἀποικιακῆς μεταναστεύσεως τῶν ἑλληνικῶν καὶ ἑλληνοπελασγικῶν φυλῶν, ἐκ θεοῦ ἐντεταλμένων καὶ οὐχὶ διὰ τῆς ἐξαναγκαστικῆς διασπορᾶς ἐκ θεοῦ "διεσπαρμένων" ὅπως συνέβη μὲ τὶς φυλές των νομάδων τοῦ Ἰσραήλ... 

  Ἂς ἐννοήσουμε, ἐπί τέλους ἱστορικῶς, ὅτι, τὸ Ἰσραὴλ ἦταν πάντα ἕνα κομμάτι τῆς Μεγάλης Ἑλλάδος, στὴν Ἀσία, μὲ ἑκατοντάδες χιλιάδες ἑλληνικὸ πληθυσμό. 

 Εἶναι βέβαιο ὅτι, πολλοὶ Ἰσραηλῖτες φέρουν αἷμα ἑλληνικὸ μὲ κύρια αἱματολογικὴ ὁμάδα τὴν ΑΒ... δηλαδὴ τὸ αἷμα τῶν Ἑλλήνων ἀσιατῶν μὲ τὸν πανδέκτη τῶν ἀντιγόνων. 

ΧΑΙΡΕΤΕ! 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ 

•ΙΛΙΑΔΑ, ΟΜΗΡΟΥ 

•THE FRAGMENTS OF ATTIC COMEDY...By JOHN MAXWELL EDMONDS, VOLUME 1, LEIDEN E. J. BRILL 1957 

•ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ, Ἰωάννου Πασσὰ ἐκδ. ΗΛΙΟΥ, λῆμμα Κοπετός 

•ΕΠΙΤΟΜΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ LIDDEL & SCOTT, τόμος 3 Ἡ-Κ 

ЭIЄ

Ο ΚΙΘΑΡΩΔΟΣ ΕΡΕΧΘΕΥΣ 

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΓΟΝΟΙ

ΕΡΕΥΝΑ & ΣΥΓΓΡΑΦΗ: ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΒΑΦΙΝΗΣ

  Ὁ Ἐρεχθεύς, ὑπῆρξε ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐνδοξότερους βασιλεῖς τῆς Ἀθήνας καὶ τοῦ προϊστορικοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου. Ἡ γέννηση τοῦ ὑπῆρξε ὑπερβατικὴ ἀπὸ τὸ σπέρμα τοῦ Ἡφαίστου καὶ τὴν ἐπιστημονικὴ παρέμβαση τῆς Ἀθηνᾶς, ὥστε, ἐν τέλει τὸ θεϊκὸ σπέρμα νὰ ριχθεῖ στὴν γήινη μήτρα, ἤτοι καὶ Γαῖα ἐπονομαζόμενη, καὶ νὰ γεννήσει ἕναν ἄνδρα εὐγενῆ καὶ λαμπρὸν εἰς τὸ παράστημα. 

  Ἐκτός, βέβαια, τῶν ἡρωικῶν καὶ λαμπρῶν κατορθωμάτων του, εἰς τὰ πολεμικὰ καὶ πολιτειακὰ ζητήματα, παράλληλα, ὑπῆρξε κι ὁ πρωταίτιος τῆς μουσικοποιητικῆς, ἀλλὰ, κυρίως τῆς κιθαρωδικῆς τέχνης, τοῦ βασιλικοῦ εἰς τὸ γενεαλογικὸν δένδρο τοῦ βασιλικοῦ οἴκου τῶν Ἀθηνῶν. 

Οἱ ἀρχαιολόγοι - ἱστορικοὶ Salvatore Settis καὶ Vinzenz Brinkmann, 

κατέληξαν στὸ συμπέρασμα ὅτι, εἷς ἐκ τῶν δύο πολεμιστῶν ποὺ βρέθηκαν 

στὸ Ρήγιον(Ριάτσε) τῆς Κ. Ἰταλίας ἤτοι καὶ Μεγάλης Ἑλλάδος ἀπεικονίζει 

τὸν Ἀθηναῖο ἄνακτα Ἐρεχθέα. Μάλιστα, το διάδημα ποὺ φέρει στὴν κεφαλὶ τοῦ 

ἔχει τὸν συμβολισμὸ τοῦ νικητῆ ἢ ὅτι προέρχεται ἀπὸ βασιλικὴ γενιά. Ἐπίσης, 

οἱ ἀρχαιολόγοι παρατήρησαν μιὰ διαφορετικὴ συμμετρία στὰ χαρακτηριστικά της διάπλασης τοῦ ἀπὸ ἐκείνη τοῦ κοινοῦ ἀνθρώπου. Ἴσως ὁ ἀγαλματοποιός, 

μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ θέλησε νὰ περιγράψει τὴν θεϊκὴ καταγωγή του Ἐρεχθέως. 

  Μοναδικὲς πληροφορίες γιὰ τὸν ψαλτωδό - βασιλέα - ἄνακτα κιθαρωδὸ διασώζονται στὰ Διονυσιακὰ τοῦ Νόννου. Στὸ κεφάλαιο ἰθ' ὁ Νόννος περιγράφει τὴν νεκρώσιμη γιορτὴ πρὸς τιμὴν τοῦ ἀποθανόντα Στάφυλου, στὴν ὁποία διοργανώθηκε μουσικὸς διαγωνισμός, μὲ συμμετέχοντες σπουδαίους ἄνακτες βασιλεῖς τῆς προϊστορικῆς ἐποχῆς στὴν Ἑλλάδα. 

Σὲ αὐτὸ τὸ κεφάλαιο, ὁ ποιητής, ἐξιστορεῖ λεπτομεριακὰ τὶς σκηνὲς τοῦ διαγωνισμοῦ καὶ μᾶς πληροφορεῖ ὅτι τελικά, πρῶτος εἰς τὸν κιθαρωδικὸ διαγωνισμὸ ἀνακηρύχθηκε ὁ Οἴαγρος βασιλιᾶς τῆς Θράκης[1] καὶ δεύτερος ὁ Ἐρεχθεὺς βασιλιᾶς τῆς Ἀθήνας. 

  Παρεμπιπτόντως, ἡ κύρια φράση, ποὺ ἀποκαλύπτει τὴν καλλιτεχνικὴ ἰδιότητα τοῦ ἥρωα ἄνακτα Ἐρεχθέως, ἀνεβρίσκεται εἰς τὸν ἑξῆς σημαίνοντα στίχο: «Κεκροπίης ναέτης κιθάρην ἐλέλιζεν Ἐρεχθεὺς» μετάφραση: [ὁ κατοικῶν στὴν Κεκροπία (ἐδῶ ἐννοεῖ τὴν Ἀθήνα πρὶν λάβει τὸ ὄνομα τῆς Ἀθηνᾶς) Ἐρεχθεύς, μὲ τὴν κιθάρα του ὑμνωδοῦσε μὲ λαρυγγισμοὺς ἤτοι φωνητικοὺς καλλωπισμούς].   

 Εἰς τὶς πολυδαίδαλες λεμπτομερεὶς περιγραφές του Νόννου ἀνευρίσκονται σχόλια γιὰ τὴν κιθαρωδικὴν τέχνη τοῦ Ἐρεχθέως. Συγκεκριμένα, στὴν φράση «Ἀττὶκὸν ἐνθάδε κῶμον ἐγείρομεν» σηματοδοτεῖτε τὸ εἶδος τῆς ἀσματικῆς ἁρμονίας ποὺ ἐκτελοῦσε ὁ Ἐρεχθεύς, ὅπου ἐπρόκειτο διὰ τὴν μελωδικὴ ὠδικὴν γραμμὴ τοῦ ἀρχαίου κώμου. 

 Ὁ κῶμος, θεωρεῖται, κατὰ τὶς ἐγκυκλοπαιδικὲς ἐνδείξεις, ἕνα προστάδιο τῆς ὑμνωδικῆς - θὰ λέγαμε καντάδας - ποὺ ἄνθισε πάλι κατὰ τὴν περίοδο τῆς μουσικῆς προόδου τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, κατὰ τὴν μεταοθωμανικὴ περίοδο, δηλαδή, τὸν 19ο καὶ 20ο αἰῶνα μ.Χ. δηλαδὴ, κάτι τὸ παρόμοιο μὲ τὴν ὑπαίθρια παραδοσιακὴ πατινάδα. 

 Ἰδοὺ καὶ τὸ ἀπόσπασμα, κατὰ τὸ ὁποῖον περιγράφεται ἡ στιγμὴ τοῦ διαγωνισαμένου Ἄνακτα τῶν Ἀθηνῶν Ἐρεχθέα μετὰ τῶν ὑπολοίπων μετεχόντων: 

Νόνος Διονυσιακά ιθ'

Ἀττικὸν ἐνθάδε κῶμον ἐγείρομεν·

 ἀθλοφόρῳ γὰρ
ἀνέρι νικήσαντι λιπόχροα ταῦρον ὀπάσσω,
ἀνδρὶ δὲ νικηθέντι δασὺν τράγον ἐγγυαλίξω.’
ὣς φαμένου Βρομίοιο λυροκτύπος ἄνθορεν ἀνήρ,
70 Βιστονίης Οἴαγρος ἀθαλπέος ἀστὸς ἀρούρης,
πλῆκτρον ἔχων φόρμιγγι παρήορον· αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτῷ
Ἀτθίδος ὑμνοπόλου ναέτης ἀνόρουσεν Ἐρεχθεύς.
ἄμφω δ᾽ εἰς μέσον ἦλθον ἀεθλητῆρες ἀγῶνος [p. 96]
φορμίγγων ἐλατῆρες· ἐμιτρώσαντο δέ χαίτην
75 δαφναίοις πετάλοισιν· ἀνεζώννυντο δέ πέπλους.
ἀρχόμενοι δ᾽ ἐλέλιζον ἐθήμονι δάκτυλα παλμῷ
ἐκταδίης θλίβοντες ἀμοιβαίην στίχα νευρῆς
ἄκρα περισφίγγοντες, ὅπως μήτ᾽ ὄρθιος εἴη,
μή ποτε θηλύνειε παρειμένος ἄρσενα μολπήν.
80 καὶ πρότερος κλήροιο τυχὼν τεχνήμονι ῥυθμῷ
Κεκροπίης ναέτης κιθάρην ἐλέλιζεν Ἐρεχθεύς,
μέλπων πάτριον ὕμνον, ὅτι ‘ζαθέαις ἐν Ἀθήναις
καὶ Κελεὸς ξείνισσε Βίου παμμήτορα Δηὼ
Τριπτολέμῳ σὺν παιδὶ καὶ ἀρχαίῃ Μετανείρῃ,
   85 καί σφισι καρπὸν ὄπασσεν, ὅτε χθονὸς αὔλακα νίφων
Τριπτόλεμος σπόρον εὗρε φερεσταχύων ἐπὶ δίφρων,
καὶ Κελεοῦ φθιμένοιο νεοδμήτῳ παρὰ τύμβῳ
ὄμμασιν ἀκλαύτοισι θαλυσιὰς ἔστενε Δηώ,
ἀλλὰ παρηγορέουσα πάλιν θελξίφρονι μύθῳ
   90 Τριπτολέμου Βαρὺ πένθος ἀπέσβεσε καὶ Μεταιείρης·
οὕτω καὶ Διόνυσον ἑῷ ξείνισσε μελάθρῳ
Ἀσσυρίων σκηπτοῦχος· ἄναξ δέ οἱ ἀντὶ τραπέζης
ὤπασεν Εὔια δῶρα καὶ ἀμπελόεσσαν ὀπώρην,
καὶ Σταφύλου φθιμένοιο, φιλακρήτου βασιλῆος,
95 υἱέα Βότρυν ἔπαυσε φιλοθρήνοιο μερίμνης,
καὶ κινυρῆς ἀλόχοιο Μέθης εὔνησεν ἀνίην.’

τοῖα σοφὸς φόρμιζε λυροκτύπος· ἀμφὶ δὲ ῥυθμῷ
πάντες ὁμοῦ θέλγοντο· σὺν εὐθύρσῳ δὲ Λυαίῳ
ἅρμενον ἱμερόφωνον ἐθάμβεον Ἀτθίδα μολπήν.

  Πέραν τούτου, ὅμως, γνωρίζουμε ὅτι, οἱ ἀπόγονοι τοῦ Ἐρεχθέως, ἄνακτες καὶ ἐκεῖνοι ὁμοίως, ἔγιναν ἄξιοι συνεχιστὲς τῆς καλλιτεχνικῆς κληρονομιᾶς τοῦ βασιλικοῦ οἴκου τῶν Ἀθηνῶν ἐξελίσσοντας ἀνοδικὰ τὴν Ἀττικὴ ὠδικὴ τέχνη. 

  Πρῶτος κληρονόμος τοῦ μουσικοῦ γονιδίου ἀναγράφεται, ὁ γιὸς ἢ ἐγγονός του Ἐρεχθέα, ὁ ἐπονομαζόμενος Εὐπάλαμος. Ἡ γενιά του εὐπάλαμου, προερχόμενη ἐκ τῆς Ἐρεχθηίδος φυλῆς, ἀνέπτυξε τὴν ὑμνωδικὴν τέχνη φτάνοντας τὴν στὰ ὑψηλότερα ἐπίπεδα ἐντεχνότητος. Οἱ εὐπαλάμου ὕμνοι, ἐγκαθίστατο δημοφιλὴς στὸ πανελλήνιο καὶ ἀργότερα ἀποκόμισαν τὴν διαχρονικότητα. 

  Ὁ Ἀριστοφάνης, ὅπως ἔχω σημειώσει σὲ παλιότερη ἀνάρτηση, ἀναφέρετε στὴν σπουδαιότητα τῶν εὐπαλάμων ὕμνων στοὺς "Ἱππεῖς", τὴν ἑξῆς πρόταση: «τέκτονες εὐπαλάμων ὕμνων» μετάφραση: (καλοσχηματισμένοι ὕμνοι του Εὐπαλάμου). 

   Ἡ φράση αὐτή, ξεκάθαρα, ἐπισημαίνει τὴν ὑψηλὴ δεξιοτεχνία τῶν ὕμνων τοῦ Εὐπάλαμου, ὅπου, ἡ ἐξαίρετως φήμη τούτων διατηροῦνταν ἕως καὶ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἀριστοφάνη, δηλαδή, τοὐλάχιστον τρεῖς χιλιάδες χρόνια. 

  Συνεχιστὴς τοῦ Εὐπαλάμου καὶ τοῦ Ἐρεχθέως ὑπῆρξε ὁ Δαίδαλος, ἐκ τοῦ βασιλικοῦ οἴκου τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου, ἐξορίστηκε εἰς τὴν μεγαλόνησον Κρήτη καὶ ἐκεῖ δίδαξε τὴν ἱερὴ ὄρχηση τοῦ βασιλικοῦ ἱερατικοῦ - οἴκου τῶν Ἀθηνῶν, στὴν ἁγνὴ παρθένο, κόρη τοῦ Μίνωα, Ἀριάδνη ἢ Ἀριάγνη. 

  Ὁ Ὅμηρος διασώζει στὴν Ἰλιάδα (ραψωδία Σ 590-592) τοῦτο τὸ συμβὰν καὶ μάλιστα λέγει ὅτι, τὸ χορόδραμα, αὐτούσιο, ἀποθανατίστηκε ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο στὴν ἀσπίδα τοῦ Ἀχιλλέως. Ἰδοὺ καὶ τὰ συμφραζόμενα: 

 Ἐν δὲ χορὸν ποίκιλλε περικλυτὸς ἀμφιγυήεις,

τῷ ἴκελον οἷόν ποτ᾽ ἐνὶ Κνωσῷ εὐρείῃ

Δαίδαλος ἤσκησεν καλλιπλοκάμῳ Ἀριάδνῃ.

 Ἔπειτα ἀπὸ μερικὲς γενιὲς στὸ κατάλογο τοῦ βασιλικοῦ οἴκου, καταχωρεῖτε, ἕνας ἀπὸ τοὺς σπουδαιότερους ἄνακτες τῆς Ἀθήνας μὰ καὶ τοῦ Πανελληνίου, ὁ ἡλιακὸς ἥρωας Θησέας. Οὗτος ὁ μέγιστος ἔκγονος τῆς ἐρεχθηίδος φυλῆς, παρουσιάζεται εἰς τὴν ὁμηρικὴν ποίηση παρόμοιος μὲ θεό: «Θησέα τ’ Αἰγεΐδην, ἐπιείκελον ἀθανάτοισι·» μετάφραση: [Θησέας ὁ γιὸς τοῦ Αἰγέα παρόμοιος μὲ τοὺς ἀθανάτους θεούς]. 

 Ὁ Ἀθηναῖος ἥρωας Θησεύς, εἰς στὴν μικρὴ βιωτή του, χρίστηκε βασιλέας Ἀθηνῶν ἀλλὰ καὶ βασιλέας τῆς Κρήτης μετὰ τὴν νίκη τοῦ ἐπὶ τοῦ μινωταυρικοῦ θηρίου(δες λεξικό της Σούδας). Ἐν ὀλίγοις, ὁ ἥρως μεταβαίνοντας εἰς τὴν μεγαλόνησο, μὲ τὴν ἐπτάχορδη λύρα τοῦ Ἀπόλλωνος, πείθει τὴν Ἀριάδνη νὰ τὸν μυήσει στὰ ὀρχηστρικὰ μυστήρια τοῦ δαιδάλειου λαβυρίνθου, ἀφοῦ πρῶτα μὲ τὸ ἐρεχθηιδικὸ παράστημα τοῦ καὶ τὶς ἐρωτικὲς ὠδές του σαγηνεύει ἐρωτικά την κρητικιὰ βασιλοπούλα. 

  Ἔτσι ὁ ἔρωτας τῆς Ἀριάδνης γιὰ τὸν ἥρωα Θησέα συνδέεται μὲ τὶς ἐρωτικὲς ὠδὲς τῶν Ἀθηνῶν, τὶς συνταυτιζόμενες μὲ τὴν ὀρφικὴ ὑμνωδικὴ φράση «εὐπάλαμος ἔρως», συναινόντας στὴν ἐξήγηση ποὺ θέλει νὰ προέρχεται ἐκ τῆς δεξιοτεχνίας τοῦ λυρικοῦ ὑμνωδοῦ Εὐπαλάμου. 

  Ἡ τοιαύτη ἐτυμολόγηση συμφωνεῖ μὲ τὶς συνώνυμες λέξεις: ἐπιδέξιος, ἱκανός, ἐπιτήδειος, πολυμήχανος, ἐπινοητικός, ἐφευρετικός. Αὐτό, ὅμως, χρειάζεται γιὰ νὰ προκληθεῖ ὁ θεὸς Ἔρως καὶ νὰ ἀνταποκριθεῖ ἄμεσα τὸ ἐνδιαφερόμενο πρόσωπο. 

  Ἔπειτα, ἀπὸ τὴν νίκη ἐπὶ τοῦ μινωταυρικοῦ θηρίου, ὁ Θησέας, ἱκανοποιημένος, φεύγει μὲ τοὺς 14 ἡμιθέους διασωθέντες Ἀθηναίους, νέους καὶ κόρες, γιὰ τὴν Δῆλο γιὰ νὰ εὐχαριστήσει τὸν θεὸ τοῦ φωτός, Ἥλιο - Ἀπόλλωνα. Παρὰ τῷ πλευρόν του βρίσκεται συνέχεια ἡ ἐρωτοχτυπημένη Ἀριάδνη. 

  Εὑρισκόμενος ἐκεῖ, στὸν ἱερὸ χῶρο τῆς Δήλου, συνθέτει χορικὸ ἆσμα μὲ χορογραφία ποὺ ἐκτελεῖται κυκλικὰ γύρω ἀπὸ τὸ βωμὸ τοῦ Θεοῦ. Πρῶτος ἐκεῖνος μὲ τὴν κιθάρα ἢ τὴν λύρα του καὶ ἀκολούθως ἡ Ἀριάδνη, ἐνῷ πίσω ἀκολουθοῦν οἱ ὑπόλοιποι διασωθέντες ἀπὸ τοῦ μινωταύρου παῖδες καὶ κόρες ἐξ Ἀθηνῶν! 

Ἀναπαράσταση τῆς ἱστορικῆς 

μονομαχίας δύο βασιλέων 

μὲ καλλιτεχνικὴ ὑπόσταση. 

Ὁ Ἐρεχθέας κιθαρωδὸς(δεξιά μὲ τὰ γένια) 

καὶ ὁ Εὔμολπος ἀοιδός(αριστερά). 

Οἱ βασιλεῖς, τότε, ἔπρεπε νὰ ἔχουν 

μουσικὴ παιδεία. Ἡ μουσικότητα

 θεωροῦνταν ἐπιστήμη. 

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΥ ΦΩΤΗ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ 

  Ἐν κατακλεῖδι, ἡ ὑμνωδικὴ γενιά των Ἐρεχθειδῶν, μὲ πρωτοστάτη τον Ἐρεχθέα, ἔδρασε ἐπὶ τοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου γιὰ πολλὰ χρόνια χαρακτηρίζοντας μιὰ χρυσῆ ἐποχὴ τῆς προϊστορικῆς μουσικῆς μνήμης. 

   Ἡ κληρονομικὴ συνέχεια ἴσως νὰ χάθηκε ἀπὸ τὸν βασιλικὸ οἶκο τῶν Ἀθηνῶν, μετὰ τὸν Θησέα, ὡστόσο, εἶναι πιθανόν, τὸ μουσικὸ γονίδιο νὰ ἄφησε ἀνεξίτηλα τὰ ἴχνη τοῦ εἰς τὶς ἐπερχόμενες γενιές, ὅπως τοῦ προομηρικοῦ μεγάλου Ἀθηναίου κιθαρωδοῦ Πάμφου ποὺ δὲν ἀνῆκε, ὡστόσο, σὲ βασιλικὴ γενιά. 

  Ἔτσι, λοιπόν, ἡ μουσικὴ τέχνη καὶ ἡ ἑρμηνεία της, λίγο πρὶν νὰ ἔρθει ὁ μυκηναϊκὸς κόσμος φεύγει λίγο - λίγο ἀπ' τὰ χέρια τῶν Ἑλλήνων βασιλέων τῶν πόλεων κρατῶν, ὅπερ καὶ ἐπέρχεται διακοπὴ τῆς βασιλικῆς κληρονομικότητας καὶ υἱοθετεῖτε πλέον ἡ καλλιτεχνικότητα ἀπὸ τὰ χαμηλότερα κοινωνικὰ στρώματα ποὺ ἔχουν τὴν βάση τους στὸν λαό. 

 Ὡστόσο, ἡ ἱερότητα αὐτῆς τῆς νέας συντεχνείας ἀοιδῶν τῆς ἐποχῆς τοῦ μυκηναϊκοῦ κόσμου, ποὺ διαβιοῦσε στὶς αὐλὲς τῶν ἀρχόντων, διατηρήθηκε καὶ τὸ εὐγενὲς ἀκροατήριον σέβονταν ἀπόλυτα τὴν παρουσία τους καὶ τοὺς παρακολουθοῦσε σιωπηρὸ (δὲς περὶ Δημόδοκου καὶ Φήμιου στὰ ἔπη τοῦ Ὁμήρου). 

 Ἐν τέλει, εἶναι πιθανὸν ἡ μουσικὴ κληρονομιὰ τοῦ βασιλικοῦ οἴκου τῶν Ἀθηνῶν νὰ μετέβει εἰς στὸν Ἱππόλυτο, ποὺ ναὶ μὲν ἔλαβε ἄριστη ἐκπαίδευση, ὅμως, δυστυχῶς, βρέθηκε πρόωρα ἀντιμέτωπος μὲ τὴν κακιά του μοῖρα μὴ δυνάμενος νὰ προβάλλει τὰ καλὰ στοιχεῖα της ἀριστείας του. 

   Οἱ ὑπόλοιποι γιοὶ τοῦ Θησέα, ὁ Ἀκάμας, ὁ Δημοφὼν καὶ ὁ Μελάνιππος (παραταύτα οὗτος δὲν ἔζησε εἰς τὴν Ἀθήνα) ἴσως νὰ ἔκαναν κάτι ἁπλούστερο, νὰ μετέφεραν τὸ μουσικὸ γονίδιο τῶν Ἐρεχθειδῶν στοὺς πολῖτες τῶν Ἀθηνῶν, ὡς γενάρχες, κληροδοτῶντας ἔτσι, γιὰ πολλοὺς αἰῶνες τὴν μουσικὴ τέχνη τῶν Εὐπαλάμων ὕμνων... 

    Συνελλόντι εἰπεῖν, ὁ κύκλος τῶν μουσικῶν - κιθαρωδὼν τῆς βασιλικῆς οἰκογένειας τοῦ Ἐρεχθέως, ἔκλεισε μὲ τὴν παρουσία τοῦ τελευταίου ἐνδόξου βασιλέα τῶν Ἀθηνῶν καὶ προφητάνακτα Θησέα ἀφήνοντας ξοπίσω του μόνο τὶς μνῆμες τῶν μεγάλων ὑμνωδικῶν στιγμῶν, ἀνεξίτηλες σὲ κάθε γωνιὰ καὶ κάθε ἱερὸ μνημεῖο τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν.     Δυστυχῶς, δὲν εὐρέθει κάποια μουσικὴ γραφὴ ἤτοι σημειογραφία, οὕτως ὥστε νὰ ἔχουμε μιὰ ἀκουστικὴ ἀντίληψη γιὰ τὴν μελωδική τους ἀξία! 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Πρόκειται γιὰ τὸν πατέρα τοῦ Ὀρφέα τοῦ γνωστοῦ κιθαρωδοῦ καὶ ὑμνολόγου - θεολόγου τῆς Θράκης. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-Νόννου Διονυσιακά 

-Ἀριστοφάνης Ἱππεῖς 

-Ὀρφικοὶ ὕμνοι 

-Ὁμήρου Ἰλιάς 

     ЭIЄ

ΟΙ "ΚΑΡΥΑΤΙΔΕΣ" ΤΟΥ ΕΡΕΧΘΕΙΟΥ ΕΙΝΑΙ 

ΟΙ ΥΑΚΙΝΘΙΔΕΣ ΚΟΡΕΣ ΤΟΥ ΕΡΕΧΘΕΑ

    Ἔρευνα & συγγραφή: Ἰωάννης Γ. Βαφίνης 

                                                                              

  Σὲ τούτη τὴν ἱστορική μας περιπλάνηση, ἔχουμε τὴν διάθεση νὰ ταξιδέψουμε σὲ χρόνους ἀμύθητους. Οἱ ἥρωες ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ζοῦσαν κάτω ἀπὸ ἄλλες συνθῆκες, οἱ ὁποῖες, σήμερα εἶναι ἀνεξερεύνητες. 

Ἐν τούτοις, ἐνῷ, τὸ ἐπίπεδο τοῦ πολιτισμοῦ τῆς προϊστορικῆς Ἑλλάδος ἐνδείκνυται εἰς μέτρο ὑψηλῶν προδιαγραφῶν οὐδεὶς ἔθεσε τὴν ἀπόλυτη ἐπιστημονικὴ τεκμηρίωση τῶν σύγχρονων καταλοίπων καὶ ἀρχαιολογικῶν εὑρημάτων. 

Ἔτσι, λοιπόν, ἡ ἐπιστήμη τῆς ἀρχαιολογίας, κωφεύει εἰς τὴν ἀναγνώριση τῶν δεδομένων καὶ κρατᾶ κλειστὰ τὰ χαρτιά της. Ἕνα ἁπλὸ παράδειγμα, εἶναι καὶ οἱ "Καρυάτιδες" τῆς νότιας πρόστασης τοῦ Ἐρεχθείου στὸν ἱερὸ βράχο τῆς Ἀκροπόλεως τῶν Ἀθηνῶν. 

 Τὸ Ἐρεχθεῖο, θεωρεῖται ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικὰ κτίρια τῆς Ἀκροπόλεως καὶ εἶναι βέβαιο ὅτι, οἰκοδομήθηκε ὡς βασιλικὸς οἶκος του Ἄνακτα τῶν Ἀθηνῶν Ἐρεχθέα. Ὀνομάστηκε ἀπὸ τοὺς μεταγενεστέρους καταγραφεῖς, ὡς Παλάτι του Ἐρεχθέως. Ὁ Ἐρεχθέας, κατὰ τὸν Ὅμηρο ἦταν γιὸς τοῦ Ἡφαίστου καὶ τῆς Γαίας, ἀλλά, οἱ ἱστορικοὶ συγγραφεῖς τὸν θεωροῦν τέκνο του Πανδίων καὶ τῆς Ζευξίππης. 

 Ὁ Ἐρεχθέας παντρεύτηκε τὴν Πραξιθέα καὶ ἀπέκτησε μαζί της τρία ἀγόρια, τὸν Κέκροπα τὸν νεότερο, τὸν Πάνδωρο καὶ τὸν Μητίονα, καὶ τέσσερα κορίτσια, τὴν Πρόκριδα, τὴν Κρέουσα, τὴν Χθονία καὶ τὴν Ὠρείθυια. Ὡστόσο, ἕτερες πηγές, αὐξάνουν τὸν ἀριθμὸ τῶν κοριτσιῶν - κορῶν του Ἐρεχθέως καὶ τῆς Πραξιθέας σὲ ἕξι ἢ ἑπτά. Δηλαδή, πρόσθεταν τὴν Μερόπη, τὴν Πανδώρα καὶ τὴν Πρωτογένεια (κατὰ τὴν παράδοση ἡ Πρωτογένεια καὶ ἡ Πανδώρα ταυτίζονταν, ὁπότε οἱ Ἐρεχθίδες Κόρες ἦταν ἕξι). 

Αἱ κόραι του Ἐρεχθείου 

  Μυθολογεῖτε λοιπὸν μιὰ ὑπόθεση ὅτι, οἱ ἕξι κόρες του Ἐρεχθέως θυσιάστηκαν γιὰ τὴν Ἀθήνα[1], ἔπειτα ἀπὸ σχετικὸ χρησμό, προκειμένου νὰ σωθεῖ ἡ πόλη ἀπὸ τὴν πεῖνα καὶ τὸ λοιμὸ ποὺ προκλήθηκε ἀπὸ τὴν πολιορκία των Ἐλευσίνιων μὲ τὴν παρότρυνση τοῦ βασιλιᾶ τῆς Θράκης Εὔμολπου. 

  Ὡστόσο, στὴν σημερινὴ ἐποχή, οἱ θηλυκὲς μορφὲς τῆς νότιας πρόστασης τοῦ Ἐρεχθείου φαίνεται νὰ παραμένουν ὡς ἕνα ἄλυτο μυστήριο. Οἱ ἀρχαιολόγοι καὶ οἱ ἱστορικοὶ ἀδυνατοῦν νὰ δώσουν μιὰ σαφῆ ἀπάντηση, οὕτως ὥστε νὰ ταυτοποιηθοῦν οἱ ἕξι μορφὲς μὲ τὴν πραγματική τους ὑπόσταση. 

  Ἡ ἐκτίμηση ὅτι πρόκειται γιὰ Καρυάτιδες, ἀπὸ τὶς Καρυές της Λακωνίας, παρουσιάζει πολλὰ κενά. Ἐν ὀλίγοις, ἠδύνατο, στὸ κεντρικὸ σημεῖο τοῦ ἱεροῦ βράχου τῶν Ἀθηνῶν, ὅπου οἰκοδομήθηκε τὸ παλάτι τοῦ γηγενῆ βασιλέα τῆς Ἀθήνας νὰ καλλιτεχνήθηκαν μορφὲς μὲ σπαρτιακὴ προέλευση; Ἡ Σπάρτη, ἦταν ὁ κατ' ἐξοχὴν ἀντίπαλος τῆς Ἀθήνας καὶ τῶν Ἀθηναίων. Ἄρα, αὐτὴ ἡ τοποθέτηση πρέπει νὰ ἀναιρεθεῖ. 

 Ἡ πληροφορία, προερχόμενη ἀπὸ παλιὲς ἐγκυκλοπαίδειες, ποὺ ἀναφέρει ὅτι, πρότερον οἱ "Καρυάτιδες" ὀνομάζονταν κόρες, μᾶς ὁδηγεῖ σ' ἕνα ἐπισφαλὲς συμπέρασμα. Ἔτσι, λοιπόν, στὸ "Νεότερο ἐγκυκλοπαιδικὸ λεξικὸ τοῦ ΗΛΙΟΥ", καταγράφετε ὅτι: «Ἐπὶ τῆς νότιας πλευρᾶς του Προστομιαίου ὑπῆρχεν ἄλλην μικρὴν πρόστασις, ἡ καλούμενη τῶν Κορῶν (ἢ τῶν Καρυάτιδων)...(λήμμα Ἐρεχθεῖον)». Μετὰ τούτου, ἐὰν ὁδηγηθοῦμε στὴν λέξη κλειδί, ποὺ εἶναι οἱ Κόρες ἢ ἡ Κόρη, καὶ ψάξουμε στὴν ἴδια ἐγκυκλοπαίδεια τὸ λῆμμα της φερωνυμίας, ἀνακαλύπτουμε τὰ ἑξῆς σχόλια: «ΚΟΡΗ. Αἱ κόραι του Ἐρεχθείου, νεανίς, κορίτσι κοπέλλα. Εἰδικώτερον, παρθένος, ἄγαμος γυνή...Εις τὴν ἀρχαιολογίαν: ἄγαλμα γυναικός: «Αἱ κόραι του Ἐρεχθείου» ἄλλως Καρυάτιδες. Ὡς κύριον ὄνομα Κόρη = Περσεφόνη» [2]. 

  Ἑτέραν μαρτυρία, ἔρχεται νὰ συνδεθεῖ ἀπόλυτα μὲ τὰ γεγονότα καὶ νὰ ἀποκαλυφθεῖ τὸ πρόσωπο τῶν Παρθένων Κορῶν του Ἐρεχθείου. Στὸ "Λεξικὸν Ἱστορίας καὶ Γεωγραφίας", στὸ λῆμμα ΥΑΚΙΝΘΟΣ, διαβάζουμε τὰ ἑξῆς: «Λακεδαιμόνιος, μεταβὰς εἰς Ἀθήνας, περὶ οὐ ἐλέγετο ὅτι, ἑπόμενος χρησμῷ, ἐθυσίασε τὰς θυγατέρας του ἐπὶ τοῦ τάφου τοῦ Κύκλωπος Γεραιστοῦ πρὸς λύτρωσιν τῆς πόλεως ἀπὸ τοῦ λιμοῦ, ὑφ' οὐ ἐμαστίζετο κατὰ τὸν μετά του Μίνωος πόλεμον. Αἱ εἰς τὴν Ἀθήνα ἡ τὴν Περσεφόνην θυσιασθεῖσαι θυγατέρες αὐτοῦ ἦσαν γνωσταὶ ὑπὸ τὸ ὄνομα Ὑακινθίδες. Κατὰ τινας ἦσαν θυγατέρες του Ἐρεχθέως, ὠνομάσθησαν δὲ Ὑακινθίδες ἀπὸ τοῦ χωρίου Ὑακίνθου, ὅπου ἐθυσιάσθησαν, ὅτε αἱ Ἀθῆναι προσεβλήθησαν ὑπό των Ἐλευσινίων καὶ Θρακῶν ἢ Θηβαίων. Διαφόρως ἐκτίθεται 0 ἀριθμὸς καὶ τὰ ὀνόματα αὐτῶν. Κατὰ τὸν Ἀπολλόδωρον ὅμως ἦσαν 4 καὶ ἔγγαμοι, ἐνῷ ἐθυσιάσθησαν ὡς κόραι, ὑφ' ὦ καὶ ἐκαλοῦντο ἐνίοτε παρθένοι». 

Δὲν εἶναι τυχαῖο, λοιπόν, ὅτι, οἱ Παρθένες Κόρες τοῦ βασιλέως Ἐρεχθέα θυσιάστηκαν πρὸς τιμὴν τῆς Περσεφόνης, τῆς ἐπονομαζόμενης καὶ Κόρης, διὰ τὴν σωτηρία τῆς πατρίδος τους. 

 Ἐπιπλέον, στὴν ἐγκυκλοπαίδεια, ὁ "ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΣ", ἀναφέρεται στὸ λῆμμα "Καρυάτιδες" ὅτι: «Δὲν εἶναι βέβαιο, ἂν τὸ ὄνομα δόθηκε ἀπὸ τὶς Καρυάτιδες τῆς Πελοποννήσου ἢ ἀπὸ τὶς κανηφόρες κόρες τῶν Παναθηναίων». 

 Ἄρα, οἱ Παρθένες Νύμφες ἱέρειες τῶν μυστηρίων πρὸς τιμὴν τῆς Ἀθηνᾶς Παρθένου, ποὺ ἀπεικονίζονται στὰ γυναικεῖα ἀγάλματα τῆς πρόστασης τοῦ Ἐρεχθείου δὲν δύναται νὰ εἶναι ἄλλες ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἕξι Κόρες του Ἐρεχθέα.          Πολλοὺς αἰῶνες μετέπειτα, οἱ Κόρες του Ἐρεχθέα, οἱ ὁποῖες θυσιάστηκαν γιὰ νὰ ἀποφευχθεῖ ἡ ὑποδούλωση τῆς Πόλεως τῶν Ἀθηνῶν ἀπὸ τοὺς Ἐλευσίνιους, τιμήθηκαν δεόντος ἀπὸ τὴν πολιτεία τῶν Ἀθηνῶν. 

 Οἱ Ἀθηναῖοι ἀνάθεσαν στὸν γλύπτη - ἀρχιτέκτονα Καλλίμαχο νὰ τὶς ἀποθανατίσει κοιτάζοντας πρὸς τὴν μεριὰ ποὺ βρίσκεται ὁ τάφος τοῦ πατέρα τους Ἐρεχθέα, ὁ ὁποῖος μονομάχησε μὲ τὸν Εὔμολπο καὶ νίκησε στὴν πρώτη γνωστὴ μονομαχία στὴν ἱστορία τοῦ ἀνθρώπου. Κάτωθι, τῆς προστάσεως τῶν Κορῶν τοῦ ἥρωα βασιλιᾶ Ἐρεχθέα ἐχτίσθει τὸ κενοτάφιο τοῦ προγόνου του καὶ πατριάρχου τῶν Ἀθηναίων Κέκροπα. 

  Συμφώνως μὲ τὴν παλαιοτέρα ἀναφορὰ ἀπὸ τὸ "Λεξικὸ Σουϊδας", ἡ ὁποία ἀφορᾶ την ἐτυμολόγηση της λέξως Παρθένος, ἐπισημαίνεται ἡ συνταύτιση τῶν κορῶν του Ἐρεχθέως ὡς Παρθένων ποὺ ἔλαβαν καὶ τὴν προσωνυμία Ὑακινθίδες. Ἔτσι λοιπὸν διαβάζουμε ἐπιγραμματικά τα λεγόμενα: «Παρθένοι. Τὰς Ἐρεχθέως θυγατέρας οὕτως ἔλεγον καὶ ἐτίμων. Ἦσὰν δὲ ἀριθμὸν ἕξ. Πρεσβυτάτη μὲν Πρωτογένεια· δευτέρα δὲ Πανδώρα· τρίτη Πρόκρις· τετάρτη Κρέουσα· πέμπτη Ὠρείθυια· ἕκτη Χθονία. Τούτων λέγεται Πρωτογένεια καὶ Πανδώρα δοῦναι ἑαὺτὰς σφαγῆναι ὑπὲρ τῆς χώρας, στρατιᾶς ἐλθούσης ἐκ Βοιωτίς. Ἐσφαγιάσθησαν δὲ ἐν τῷ Ὑακὶνθῳ καλουμὲνῳ πὰγῳ ὑπὲρ τῶν Σφενδονίων. Διὸ καὶ οὕτως καλοῦνται παρθένοι Ὑακινθίδες, καθάπερ μαρτυρεῖ Φανόδημος ἐν τῇ πέμπτῃ Ἀτθίδι, μεμνημένος τῆς τιμῆς αὐτῶν.». 

  Συνελόντι εἰπεῖν, οἱ ἕξι γυναικεῖες μορφές, ποὺ σμιλεύτηκαν ἀπὸ Πεντελικὸ μάρμαρο, εἶναι ἐκεῖνες τῶν Παρθένων κορῶν του Ἐρεχθέα.

 Οἱ Κόρες, λαμβάνοντας μιὰ διττὴ ὑπόσταση τόσο τῆς Ἀθηνᾶς ὅσο καὶ τῆς Ἄρτεμης, χρησίμευσαν ὡς κορυφαῖα πρόσωπα καὶ στυλοβάτες τοῦ νότιου οἰκοδομήματος τοῦ ἀνακτορικοῦ συγκροτήματος. Τὰ κάνιστρα εἰς τὴν κεφαλή τους συσχετίζονται μὲ τὰ Ἀθήναια τὰ μετέπειτα Παναθήναια, ἀλλά, καὶ τὰ Σκιροφόρια - Ἀρρηφόρια πρὸς τιμὴν τῆς Ἀθηνᾶς Πολιάδος του Πολιέως Διός. 

 Στὰ κάνιστρα, οἱ Παρθένες Κόρες, μετέφεραν τοὺς ἱεροὺς λίθους ποὺ ἔκρυβαν τὸ μυστικὸ τοῦ Ἀθανάτου πυρός. Τὴν ἰδέα τῶν φλεγόμενων λίθων τῆς ἑλληνικῆς μυθολογίας, ἔκλεψε ὁ Στῆβεν Σπίλμπεργκ καὶ τὴν τοποθέτησε στὴν ταινία του Ἰντιάνα Τζόουνς: "Ὁ Ἰντιάνα Τζόουνς καὶ ὁ Ναὸς τοῦ Χαμένου Θησαυροῦ". Ἡ ταινία ἀσχολεῖται μὲ τὸν πολιτισμὸ τῆς Ἰνδίας, ὅπου οἱ ἱερὲς πέτρες ποὺ ἐν καιρῷ πυρακτώνονται ὀνομάζονται Σιβαλίνγκα. 

 Γιὰ νὰ μὴν θεωρηθοῦν τὰ γραφόμενα φανταστικὲς μυθοπλασίες, σημειώνω παράλληλα καὶ τὶς πεποιθήσεις τῶν Ἑλλήνων καλλιτεχνῶν τῆς κλασσικῆς περιόδου ποὺ βρίσκονταν χρονικὰ στὸ ἐνδιάμεσο τῆς μεγάλης χρονικῆς ἀποστάσεως ποὺ μᾶς χωρίζει ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς μυθολογικοὺς προγόνους μας. 

 Ἔτσι, ἰχνηλατῶντας τοὺς κατασκευαστὲς τῶν μνημείων τοῦ ἱεροῦ βράχου τῆς Ἀκρόπολης τῶν Ἀθηνῶν, μιὰ μυστηριακὴ σχέση ἀποτυπώνεται, ἀπὸ τὸν γλύπτη Καλλίμαχο, τὸν Ἀθηναῖο, στὰ κάνιστρα τῶν πεπλοφόρων τῆς θεᾶς Ἀθηνᾶς, ὅπου ἐδῶ τὰ φέρουν οἱ Νύμφες Κόρες του Ἐρεχθέα στὴν κεφαλή τους.    Φαίνεται, ξεκάθαρα ἡ ἀνύποπτη φανέρωση τοῦ μυστηριακοῦ χαρακτῆρα τῶν Παρθένων Ἐρεχθίδων ποὺ φέρουν στὰ κάνιστρα τοὺς ἱεροὺς λίθους τῆς ζωῆς ἢ φωτεινοὺς λίθους ποὺ χάρισε ἡ Ἀθηνᾶ στὴν πόλη της. 

 Αὐτοὶ οἱ λίθοι εἶναι συνδεδεμένοι μὲ τὰ ἱερὰ μεγαλιθικὰ οἰκοδομήματα καὶ τὶς δυνάμεις τῶν ἠλεκτρομαγνητικῶν πόλων, τῶν ὁποίων ἡ θέσις ἔδινε τὸ δικαίωμα στὰ ἡλιακὰ ἅρματα τῶν θεῶν καὶ τῶν ἡρώων νὰ ταξιδεύουν εἰς τοὺς οὐρανούς. 

 Τὸ πρῶτο πλοῖο, κατασκευάσθηκε ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν Παλλάδα Ἀθηνᾶ. Ἡ ναῦς ὀνομάστηκε Ἀργῶ καὶ φυσικὰ πρώτη Ἀργοναύτης χρίστηκε ἡ ἴδια ἡ Ἀθηνᾶ. Ἐν εὐθέτῳ χρόνο, ἐπακολούθησαν καὶ οἱ Παρθένες Κόρες του Ἐρεχθέα, οἱ ὁποῖες πολὺ πιθανὸν νὰ χρησιμοποιοῦσαν τὴν ἱπτάμενη ὑπερτεχνολογία, ἐφόσον, ὁ πατέρας τους Ἐρεχθέας θεωρεῖτε ὁ πρῶτος ποὺ ἔζευξε τὸ ἅρμα, κατὰ τὴν μυθολογία... 

  Οἱ Παρθένες κόρες, μὲ τὸ ἅρμα τους - ὅπως ἡ Ἀθηνᾶ, ἀλλά, ὁμοίως καὶ ἡ Παναγία Παρθένος μὲ τὸ ἅρμα της[3] ποὺ τὸ ὁδηγοῦν τὰ Σεραφεὶμ καὶ τὰ Χερουβείμ - στέκουν αἰῶνες τώρα, ἀγέρωχες κι ἀκούραστες, ὑποβαστάζοντας τὸν θριγκό της πρόστασης τοῦ Ἐρεχθείου, ὅπου κάτωθεν αὐτῶν ὑπάρχει τὸ κενοτάφιο τοῦ Πατριάρχη τῶν Ἑλλήνων Ἀθηναίων, Κέκροπα τοῦ πρώτου, κι ἀπέναντι ἡ κιβωτὸς τῆς ἰονισμένης βιολογικῆς λήκυθου τοῦ Ἐρεχθέα. 

  Τοῦτο τὸ θέαμα ἀτενίζουν οἱ Κόρες του, τὸ θαῦμα τοῦ Ἀθανάτου Πυρὸς εἰς τὴν κρύπτην κάτωθι τοῦ ναοῦ ποὺ ἐνταφιάσθηκε ὁ Ἐρεχθέας - Ἐριχθόνιος, κατὰ τὴν ἀνατολὴ τοῦ ἄστρου τῆς Αὐγῆς ἢ ἄστρου τοῦ Κυνὸς ἤτοι τὸν Σείριο. 

 Ὁμοίως, λοιπόν, διαβάζουμε στὴν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου τὰ ἑξῆς λόγια τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ τοῦ Ζῶντος: «Ἐγὼ Ἰησοῦς ἔπεμψα τὸν ἄγγελόν μου μαρτυρῆσαι ὑμῖν ταῦτα ἐπὶ ταῖς ἐκκλησίαις. ἐγὼ εἰμι ἡ ρίζα καὶ τὸ γένος Δαύΐδ, ὁ ἀστὴρ ὁ λὰμπρὸς ὁ πρωϊνός» (᾿Ἀποκ. κβ´ 16). 

Ἁγιογράφια τοῦ μικροῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὡς Ἐμμανουήλ (ἐκ τοῦ ἑλληνικοῦ: μεθ' ἡμῶν (μὲ ἐμᾶς) ὁ ἥλιος(ο Θεὸς)) μὲ τὴν συνοδεία Σεραφεὶμ καὶ Χερουβεὶμ ποὺ ὁδηγοῦν τὸ ἡλιακὸ ἅρμα. Ὁ μικρὸς Ἰησοῦς βρίσκεται μέσα στὸ κοίλωμα ἑνὸς ἐξάκτινου ἀστέρος. 

Οἱ ἀκτῖνες του εἶναι ὅσες καὶ οἱ 6 Κόρες του Ἐρεχθείου, ὅπως τὸ ἀστέρι τοῦ Δαυίδ, ἐκ τοῦ Πυθαγόρειου ἀστέρα, ἀντιγραφὴ τῆς ὄψεως τοῦ ἐξάκτινου ἀστέρα Σείριου Α΄ ἢ Ὑπερίωνα Ἀπόλλων

 Ὁ ἀείμνηστος Θεόδωρος Ἀξιώτης, στὸ βιβλίο του "Ἀργῶ", ἀναλύει διεξοδικὰ τὴν περίπτωση τοῦ Ἐριχθονίου - Ἐρεχθέα γράφοντας: «Ὁ Ἐριχθόνιος εἶναι πολὺ κοντὰ στὸ παραμύθι τοῦ μαγικοῦ λυχναριοῦ του Ἀλαντίν. Ὅπως τὸ τζίνι μποροῦσε νὰ μπεῖ στὸ μαγικό του λυχνάρι, τὸ ἴδιο καὶ ὁ Ἐριχθόνιος, στὰ πρῶτα στάδια τῆς γέννησής του. μποροῦσε νὰ χωρέσει στὴ μαγικὴ θήκη τῆς Ἀθηνᾶς. Φυσικὰ ὄχι σὰν Ἐριχθόνιος, ἀλλὰ ἴσως σὰ μιὰ μαγικὴ πέτρα ποὺ ἐκπέμπει ἀκτινοβολίες ἀπὸ τὸ «Ἀθάνατο πῦρ».» (ΑΡΓΩ - Ἡ ΠΡΩΤΗ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΣΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ). 

  Ἐν κατακλεῖδι, οἱ ἱερὲς πέτρες μὲ ἀθάνατο πῦρ εἶναι οἱ ἴδιες μὲ ἐκεῖνες ποὺ πετοῦσαν πίσω τους ὁ Δευκαλίων καὶ ἡ Πύρρα καὶ δημιουργήθηκε ὁ ἑλληνικὸς λαὸς ἐκ τοῦ λάς = λίθος/πέτρα. Τὸ ἀθάνατο πῦρ συμβολίζει τὸ θεῖο πνεῦμα ποὺ ἔλαβε ὁ ἄνθρωπος τῆς Ἐλλανίας γῆς. 

 Τὸ πνεῦμα τοῦ λαοῦ τῶν Ἑλλήνων, ὅπου ἀνέπτυξε τὸν πολιτισμό, τὴν φιλοπατρία καὶ τὴν ἠθικὴ τάξη τοῦ ἀνθρώπου, ἀντανακλᾶται στὴν καλλιτεχνικὴ ἀπεικόνιση τῶν Παρθένων Κορῶν του Ἐρεχθείου. 

  Ἴσως,  τελικά, οἱ ἀφηρωισμένες Κόρες του Ἐρεχθείου νὰ συμβολίζουν τὴν ἀγάπη γιὰ τὸν ἄνθρωπο (πολιτισμός), τὴν θυσία γιὰ τὴν πατρίδα (φιλοπατρία), τὸ ἦθος (Παρθενία πρὸ τοῦ γάμου) καὶ τὴν εὐπρέπεια τοῦ ἀνθρώπινου βίου (σεμνὴ ἔνδυση, σώφρων καὶ εὐγενικὴ συμπεριφορὰ πρὸς τὸν συνάνθρωπο)! 

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Κατ’ ἄλλη ἐκδοχή, θυσιάστηκαν οἱ 4 κόρες τοῦ Ὑάκινθου, Σπαρτιάτη, ποὺ βρισκόταν στὴν Ἀθήνα τὴν ἐποχὴ ποὺ τὴν πόλη πολιορκοῦσε ὁ Μίνωας. Ὁ μῦθος λέει πὼς ὅλες ἢ μερικὲς ἀπὸ τὶς Ὑακινθίδες θυσιάστηκαν γιὰ τὴν Ἀθήνα, ἔπειτα ἀπὸ σχετικὸ χρησμὸ τοῦ μαντείου τῶν Δελφῶν. Ὡστόσο, μιὰ παραλλαγὴ τοῦ μύθου, οἱ ἐπονομαζόμενες Ὑακινθίδες ἦταν οἱ 6 θυγατέρες του Ἐρεχθέως, οἱ ὁποῖες, ἔπειτα ἀπὸ κάποιο χρησμὸ θυσιάστηκαν στὸν «Λόφο τοῦ Ὑακίνθου» γιὰ νὰ σωθεῖ ἡ πόλη τῶν Ἀθηνῶν ἀπὸ τὴν πολιορκεία των Βοιωτών. 

[2]Ἡ Καρυάτιδα ἢ Κόρη, σωστότερα, τὴν ὁποία ἔκλεψε ὁ Ἔλγιν, ἦταν μεταξὺ τῶν ὑπολοίπων ἡ ὡραιότερη, ἴσως γιατί ἦταν ἡ πιὸ καλοδιατηρημένη. Ἕνας λαϊκὸς μῦθος λέει ὅτι, ὅταν οἱ ἐργάτες ποὺ πῆραν τὴν ἐντολὴ νὰ μεταφέρουν τὸ ἄγαλμα στὸν Πειραιᾶ, παραδόξως, ἄκουσαν θρήνους μέσα στὸ κιβώτιό ποὺ τὴν εἶχαν τοποθετήση. Ἡ Κόρη ἔμοιαζε νὰ κλαίει σπαραχτικὰ διὰ τὴν παραμονή της στὸ κυτίο. Μετὰ φόβου καὶ τρόμου οἱ ἐργάτες ἄρχισαν νὰ ἀρνοῦνται πεισματικὰ νὰ ἀγγίξουν τὸ φορτίο. Ἡ ἐνθύμηση τῆς θρηνητικῆς αὐδὴς ποὺ ἀκούσανε μέσα ἀπὸ τὸ κιβώτιο ἦταν τόσο ζωντανή, ἔτσι ὥστε, νὰ μετουσιωθεῖ γιὰ πάρα πολλὰ χρόνια σὰν παραμύθι, ὅπου καὶ παραδόθηκε στόμα μὲ στόμα στοὺς ἀπογόνους τῶν αὐτήκοων μαρτύρων. Κατὰ τὸν γνωστὸ ἱστοριοδίφη καὶ Ἀθηναιογράφο Δημήτριο Καμπούρογλου φαίνεται προφανῶς ὅτι, ὁ ἐν λόγῳ θρῦλος, παραδόθηκε ἀπὸ τὴν Μαριάννα Μπουζίκη, ποὺ εἶχε γεννηθεῖ τὴ χρονιὰ τῆς κλοπῆς τῆς Κόρης - Καρυάτιδας ποὺ τῆς τὸν εἶχε διηγηθεῖ ἡ μητέρα της, Εὐφροσύνη Τυρναβίτου, ὡς ἑξῆς: «Ἔκλαιγε ἡ ἁρπαγμένη βασιλοπούλα καὶ ζητοῦσε ἱκετευτικὰ βοήθεια ἀπὸ τὶς ἀδερφές της, ποὺ ἀπόμειναν στὸ Κάστρο. Ἔκλαιγαν καὶ φώναζαν κι ἐκεῖνες. Μά, τί μποροῦσαν νὰ κάνουν σὰν ἦταν ἔτσι μαρμαρωμένες; Πρῶτα ἀκούστηκε μιὰ βουὴ κι ἔπειτα, ἕνα μοιρολόϊ, ποὺ τὰ λυπημένα λόγια του ἔκαναν τοὺς ἀνθρώπους νὰ ξεσποῦν σὲ κλάματα καὶ σὲ λυγμούς. Ἔμοιαζε μὲ τραγούδι ἀργό, ἀπὸ φωνὲς ἀργόσυρτες καὶ τραβηχτές, ποὺ σοῦ προξενοῦσε ἀνατριχίλα...». 

[3] Λέτε νὰ εἶναι τυχαῖο ποὺ ὅλοι οἱ ἀρχαῖοι ναοὶ στὴν Ἀκρόπολη τῶν Ἀθηνῶν μετὰ τὴν ἀποδοχὴ τῆς χριστιανικῆς πίστεως ἀφιερώθηκαν στὴν Θεομήτωρ; Πρῶτος ἀπ' ὅλους ὁ Παρθενῶνας, ὅπου μάλιστα, ἕνας ἐμβριθὴς πανεπιστημιακὸς μελετητής, πρόσφατα, συνέγραψε ἕνα βιβλίο "Ὁ Βυζαντινὸς Παρθενὼν" ποὺ ἀποδεικνύει μὲ ἱστορικὲς καὶ ἀρχαιολογικὲς μαρτυρίες τὴν ἀνοικοδόμηση τοῦ Παρθενῶνα πρὸς τιμὴν τῆς Παρθένου Μαρίας Μήτηρ τοῦ Θεοῦ, βάση μιᾶς προφητείας τῆς Δελφικῆς Σίβυλλας. Παράλληλα, τὸ Ἐρέχθειο ἀφιερώθηκε, κατὰ τοὺς πρωτοχριστιανικοὺς χρόνους στὴν Παναγία, ἀλλά, μετέπειτα στὴν Ἁγία Τριάδα. Ἄλλωστε, στοὺς χαιρετισμοὺς τῆς Παναγίας Θεοτόκου Μητέρας τοῦ φωτὸς σημειώνονται οἱ ἑξῆς δύο συμβολικοὶ στίχοι: «Χαῖρε, καλὴ κουροτρόφε παρθένων» & «Τεῖχος εἶ τῶν παρθένων» (στάση Δ').

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•Νεότερο ἐγκυκλοπαιδικὸ λεξικὸ τοῦ ΗΛΙΟΥ 

•Λεξικὸν Ἱστορίας καὶ Γεωγραφίας, τυπογραφεῖον ὁ "ΠΑΛΑΜΗΔΗΣ", Ἐν Ἀθήναις 1890 

•ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΣ μεγάλη παιδικὴ καὶ σχολικὴ ἐγκυκλοπαίδεια, Χαρ. Θ. Μηχιώτη 

•Θεόδωρος Ἀξιώτης, ΑΡΓΩ - Ἡ ΠΡΩΤΗ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΥΘΟ ΣΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ, ἐκδ. Σμυρνιωτάκης, Ἀθῆναι 1983