ЭIЄ

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΦΡΟΝΗΜΑ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΜΗΔΩΝ

Ἔρευνα καὶ συγγραφή: Ἰωάννης Γ. Βαφίνης 

   Ὁ Αἰσχύλος εἰναι γνωστὸ τοῖς πᾶσι ὅτι, ὑπῆρξε ὁ ὀγκόλιθος τῆς θεατρικῆς σκηνῆς τῶν Ἀθηνῶν καὶ πατέρας τῆς Ἀθηναϊκῆς τραγωδίας. Τὸ ταλέντο του ἀνεξίτηλο χάραξε τὴν ἀπαρχὴ τοῦ τρόπου τῆς ὑποκριτικῆς τέχνης τῶν διονυσιακῶν θιάσων. 

 Ἔμελλε, μάλιστα, εἰς τὴν πορείαν του νὰ πρωτοστατήσει ἐπὶ τῆς γενεᾶς τῶν τραγικῶν ποιητῶν τῆς λαμπρότερης περιόδου τῶν θεατρικῶν δρωμένων τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν. 

 Ἡ γέννηση τοῦ ἀνάγεται εἰς τὸν 6ο αἰῶνα γύρω στὸ 525 ἢ 524 π.Χ. στὴν Ἐλευσῖνα. Τὸ γένος του ἀνῆκε στὴν Ἱπποθοωντίδα φυλὴ καὶ συσχετίζονταν μὲ τὴν γενιά των Κοδριδῶν. 

 Ἦταν γιὸς τοῦ εὐγενοῦς Ἀθηναίου γαιοκτήμονα Εὐφορίωνα καὶ ἴσως ἡ εὔπορη κατάσταση τοῦ πατρός του νὰ τὸν εὐνόησε νὰ συμμετάσχει ἀπὸ νωρὶς στοὺς δραματικοὺς ἀγῶνες, καθὼς λέγουν ἦταν μόλις εἰκοσιέξι χρονῶν. 

 Στὰ ἔργα τοῦ Αἰσχύλου, διανθίζεται ἡ ἔννοια τοῦ δίκαιου. Συμφώνως δέ, μὲ τὸν Βρετανὸ φιλόλογο Τζὸρτζ Ντέρβεντ Τόμσον, ὁ Ἀθηναῖος τραγωδός, ὑπῆρξε ἀκόλουθος τῶν ἰδεῶν τοῦ Πυθαγόρα. 

 Ἡ εἰσαγωγή του εἰς τὸν κόσμο τῶν πυθαγορείων ἰδεῶν τὸν προέτρεψε εἰς τὴν χρήση τῶν τραγικῶν διαλόγων του πολλῶν πυθαγορικῶν ρήσεων, ἐποπτεύοντας μὲ μιὰ ἐπιπλέον προσωπικὴ διύληση τῶν πνευματικῶν μέτρων καὶ τῶν νοημάτων. 

       Ἀπεικόνιση στιγμιότυπου τῆς τραγωδίας τοῦ Αἰσχύλου εὑρισκόμενη σὲ Ἀττικὸ μελανόμορφο ἀγγεῖο. Ὁ ἀγγειογράφος φαίνεται ὅτι παρουσιάζει τὸν Προμηθέα ὡς δεσμώτη εἰς Καύκασον ὅπου συντελεῖται ἡ σκηνὴ μὲ τὸν Αἰσχύλο νὰ πρωταγωνιστῆ διὰ στόματος Προμηθέα καὶ νὰ προφητεύει τὸν ἐρχομὸ τοῦ Θεάνθρωπο λυτρωτή 

τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ποὺ θὰ καταλύσει τὴν ἐξουσία τοῦ Διός 

μετὰ ἀπὸ δεκατρεῖς γενιές. 

   Ἡ δικαιοσύνη, ὡς ὑπέρτατος νόμος τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης, ἔπλασε στὴν ἰδιοσυγκρασία τοῦ τραγωδοῦ Αἰσχύλου τὴν ἔννοια ἑνὸς ἐς ἀεὶ μαχόμενου δικαίου πολίτη. Τὸ δίκαιο, συνυφασμένο μὲ τὴν οὐράνια προέλευση τῆς πνευματικότητας, τὸν ἔφερε στὰ χνάρια τῆς ἀληθινῆς Θεότητας, τῆς ἄγνωστης μέχρι τότε γιὰ τοὺς ἀνθρώπους τῆς γῆς. 

 Ἡ θεία πνεύση τὸν φώτισε νὰ παρουσιάσει, στὴν τραγωδία του "Προμηθέας Δεσμώτης", μιὰ προφητικὴ ρήση γιὰ τὴν ἔλευση τοῦ σωτῆρα ἡμῶν Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, λέγοντας: «...τρίτος γὲ γένναν πρὸς δὲκ’ ἄλλαισιν γοναίς...» (στ.774) μετάφραση: [«...θὰ γεννηθεῖ μετὰ ἀπὸ ἄλλες δεκατρεῖς γενιές...»]. 

  Αὐτὸ δὲν εἶναι μιὰ ἐπινόηση κάποιων σύγχρονων ἐρευνητῶν, ἀλλά, ἡ ἔνδειξη τῆς πνευματικῆς σύνδεσης τοῦ Αἰσχύλου μὲ τὸ φρόνημα τῆς δικαιοσύνης ποὺ ἀπονέει ὁ ἀληθινὸς Θὲὸς ὁ δίκαιος Θεάνθρωπος Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ὁ καθ' ὄλαν Δίκαιος Υἱὸς Τοῦ Θεοῦ καὶ δημιουργὸς τοῦ σύμπαντος κόσμου! 

  

Ἰχνογράφηση τοῦ τραγωδοῦ Αἰσχύλου ἀπὸ τὸν ἐρευνητὴ καὶ συγγραφέα τοῦ αὐτοῦ τοῦ ἄρθρου.

  Τὰ ἔργα του ἔμειναν διαχρονικὰ εἰς τοὺς αἰῶνας, καθ' ὅσον, ἡ βαθυτάτη πλοκὴ τῶν δραματικῶν θεμάτων του συνεχίζει νὰ ἀπασχολεῖ καὶ νὰ ἐπιδρᾶ εἰς τὴν κοινωνία, ὅπως καὶ νὰ ἐπηρεάζει πολλοὺς ἀπ' τοὺς ἐκπροσώπους τῆς ὁποιασδήποτε μορφῆς τέχνης. 

 Φρόντισε, μάλιστα, αὐθαιρέτως νὰ ἐπεισέλθει στὰ μυστικὰ τῶν ἱεροπραξιῶν τῆς ἐλευσινιακῆς μυσταγωγίας, ὡς ἕνας ἀπὸ τοὺς μύστες τῶν Ἐλευσινίων μυστηρίων. 

 Στὰ κείμενα του, παραδόξως, ἀποκαλύφθηκαν πρόσφατα, ἀπὸ διαφόρους φιλολόγους σχολιαστάς, κεκαλυμμένοι μυστικοὶ χρησμοὶ κι ἀπόκρυφα σχόλια ποὺ ἴσως νὰ προέρχονταν ἐκ τοῦ ἐλευσινιακοῦ ἱερατείου. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ δεχθεῖ ἀπὸ τοὺς ἐλευσινίους ἱερεῖς ἕναν ἀνηλεῆ διωγμὸ ποὺ τοῦ στέρησαν γιὰ ἀρκετὰ χρόνια τὴν παρουσία στὴν γενέτειρα πόλιν του Ἀθήνα. 

 Παρὰ τὴν μύηση τοῦ στὰ Ἐλευσίνια μυστήρια τῆς Δήμητρας, τοῦ Διόνυσου καὶ τῆς Περσεφόνης, ὅπου ἐπιβάλλονταν ἡ σιωπή, ἡ ἐλεύθερη φωνή του προτίμησε νὰ μοιραστεῖ τὶς ἀλήθειες, μὲ τοὺς ἀθηναίους συμπολῖτες του εἰς τὶς τραγωδίες ποὺ συνέθεσε. 

 Ἀπὸ ὅσα γνωρίζουμε οἱ τραγωδίες του ἦταν οἱ ἑξῆς: 

• Πέρσαι (472 π.Χ.) 
• Αἰτναῖαι (470 π.Χ.) 
• Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας (467 π.Χ.) 
• Ἱκέτιδες (463 ; π.X.) 
• Προμηθεὺς Δεσμώτης 
• Ὀρέστεια [τριλογία] (458 π.Χ.) 
• Ἀγαμέμνων 
• Χοηφόροι 
• Εὐμενίδες 

  Ὁ Αἰσχύλος εἶχε δύο ἀδέρφια, τὸν Κυναίγειρον καὶ τὸν Ἀμεινία, καὶ τὰ δύο ἥρωες εὐπατρίδες ὀνομαστοὶ γιὰ τὴν προσφορά τους εἰς τὴν ἐλευθερία τῶν πάτριων ἐδαφῶν. 

 Ὁ Ἀθηναῖος τραγωδὸς συμπολέμησε μὲ τὸν ἀδερφό του Κυναίγειρον, εἰς τὴν μάχη τοῦ Μαραθῶνα, τὰ βαρβαρικὰ στίφη τῶν Περσῶν. Ἦταν τόσο περήφανος γι' αὐτὸ τὸ κατόρθωμα ὅπου αὐτοανακηρρύχθηκε μαραθωνομάχος. 

 Ἔκτοτε μνημόνευε μονάχα αὐτήν του τὴν διάκριση καὶ οὐχὶ τὰ ἔπαθλα τῶν δραματικῶν του ἀγώνων. Παράλληλα ὅμως, συμμετεῖχε καὶ στὴν ναυμαχία του Ἀρτεμισίου, ἀλλά, καὶ τῆς Σαλαμίνας. 

 Τὸ ἀγωνιστικόν του πνεῦμα ἀλλὰ καὶ τὸ ἐπίτευγμα τῆς πολεμικῆς τοῦ παρουσίας στὸν Μαραθῶνα τὸν ἀκολουθοῦσε σὲ ὅλον του τὸν βίον ἐπιρρεάζοντας τὸν ὁλοκληρωτικὰ εἰς τὰ ἔργα του. 

 Ὁ περιηγητὴς Παυσανίας, τέσσερις αἰῶνες μετὰ τὴν ἐποχὴ τῆς πολιτιστικῆς ἀκμῆς τῶν Ἀθηνῶν, συλλέγοντας τὶς διασώζουσες φῆμες περὶ τοῦ ὑπέρμετρου ἀγωνιστικοῦ πνεύματος τοῦ ποιητῆ Αἰσχύλου, κατέγραψε ἐνταῦθα τὰ ἑξῆς: «φρονῆσαι δὲ Ἀθηναίους ἐπὶ τῇ νίκῃ ταύτῃ μάλιστα εἰκάζω· καὶ δὴ καὶ Αἰσχύλος, ὥς οἱ τοῦ βίου προσεδοκᾶτο ἡ τελευτή, τῶν μὲν ἄλλων ἐμνημόνευσεν οὐδενός, δόξης ἐς τ<ος>οῦτο ἥκων ἐπὶ ποιήσει καὶ πρὸ Ἀρτεμισίου καὶ ἐν Σαλαμῖνι ναυμαχήσας· ὁ δὲ τό τε ὄνομα πατρόθεν καὶ τὴν πόλιν ἔγραψε καὶ ὡς τῆς ἀνδρίας μάρτυρας ἔχοι τὸ Μαραθῶνι ἄλσος καὶ Μήδων τοὺς ἐς αὐτὸ ἀποβάντας.» μετάφραση: [Ὑποθέτω, ὅτι οἱ Ἀθηναῖοι εἶναι πολὺ περήφανοι γιὰ τὴν νίκη τους αὐτὴ στὸν Μαραθῶνα. Διότι κι ὁ Αἰσχύλος, ὅταν ἔφτανε τὸ τέλός της ζωῆς του, δὲν περηφανεύτηκε γιὰ τίποτε ἄλλο, ἂν καὶ φημισμένος γιὰ τὴν ποιητική του τέχνη, παρὰ μόνο γιὰ τὴν συμμετοχή του πολεμῶντας στὴν ναυμαχία του Ἀρτεμισίου καὶ τῆς Σαλαμίνας. Ἀκόμη στὸν τάφο του ἔγραψε τὸ ὄνομα τοῦ πατέρα του καὶ τῆς πόλης του, προσθέτοντας ὅτι μάρτυρες τῆς ἀνδριοσύνης τοῦ εἶχε τὸ ἄλσος τοῦ Μαραθῶνα καὶ τοὺς Μήδους ποὺ πολέμησε ὅταν ἀποβιβάστηκαν ἐκεῖ](Παυσανίου, Ἑλλάδος περιήγησις-Ἀττικά, 14.5). 

 Σύμφωνα μὲ τὴν ἱστορικὴ καταγραφή του Παυσανίου, ἐπιβεβαιώνεται ἐνταῦθα ὅτι, πρὶν νὰ ἐπέλθει ὁ θάνατος του, ὁ πρωτοπόρος τῆς Ἀθηναϊκῆς τραγωδίας, εἶχε ἀφήσει τὴν ἐντολὴ νὰ γραφθεῖ στὴν πλάκα τοῦ νεκρικοῦ του μνημείου τὸ ἑξῆς ἐπιτύμβιο: 

 

Αἰσχύλον Εὐφορίωνος Ἀθηναῖον τόδε κεῦθει μνῆμα καταφθίμενον πυροφόροιο Γέλας· ἀλκὴν δ' εὐδόκιμον Mαραθώνιον ἄλσος ἄν εἴποικαὶ βαθυχαιτήεις Μῆδος ἐπιστάμενος.

  Ἐν ὀλίγοις, ὁ Αἰσχύλος, κλείνοντας τὰ μάτια του κι ἀποχαιρετῶντας μιὰ γιὰ πάντα τὸν μάταιον τοῦτον κόσμον, ἄφησε μιὰ πλούσια παρακαταθήκη ὑψηλῶν ἰδανικῶν, μηνύματα φιλοπατρίας καὶ  βαθιᾶς θρησκευτικότητος στοὺς Ἕλληνες καὶ δὴ στοὺς Ἀθηναίους συμπολῖτες του. 

 Ἔτσι, ἐν μέσῳ τῶν ποιητικῶν του ἔργων ἐνίσχυε τὸ πατριωτικὸ καὶ θρησκευτικὸ συναίσθημα καθὼς ἐτοῦτο ἅρμοζε σ' ἕναν Ἀθηναῖο εὐγενῆ τῶν ἀρχαϊκῶν χρόνων. 

ΧΑΙΡΕΤΕ!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•Παυσανίου, Ἑλλάδος περιήγησις - Ἀττικά 

•Αἰσχύλου, Προμηθέας Δεσμώτης 

•THOMSON GEORGE, "Μελέτες στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ κοινωνία - Οἱ πρῶτοι φιλόσοφοι" 

Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ