ЭIЄ

  Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΡΑΓΩΔΟΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΠΡΟΦΗΤΕΥΕΙ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΕΝΟΣ ΘΕΟΥ ΑΥΤΟΦΥΟΥΣ   

Ἔρευνα & συγγραφή: Ἰωάννης Γ. Βαφίνης 

  Ὁ Εὐριπίδης, ὑπῆρξε γέννημα θρέμμα Ἀθηναῖος καὶ ὡς ἐκ τούτου ἐλεύθερος πολίτης. Ἡ παρουσία τοῦ ἐπισέρχεται στὰ ἱστορικὰ δρώμενα τῆς ἀκμάζουσας Ἀθήνας τὸν 5ο αἰῶνα π.Χ. 

 Τοῦτος ὁ τραγικὸς ποιητὴς καὶ μουσικοδιδάσκαλος θεωρεῖται ἕνας ἀπὸ τοὺς τρεῖς θεμελιωτὲς τοῦ Ἀττικοῦ διονυσιακοῦ θεάτρου. Εἰς τὴν διδασκαλία του, μέσα ἀπὸ τὰ ἔργα ποὺ ἔχουν διασωθεῖ, διακρίνεται ἕνας ἱεροπρεπὴς κι ἀπόκοσμος χαρακτῆρα μὲ πολλοὺς λεξολογικοὺς θεολογικοὺς ὅρους. 

 Εἰσερχόμενοι στὸν στίχο, σὲ ἀναπαιστικὸ μέτρο, ἀπὸ τὴν χαμένη τραγωδία του "Πειρίθοος", ἀποκαλύπτεται μία μαρτυρία ποὺ χαρακτηρίζει τὸ εἰς βάθος ἰδεολογικὸ πιστεύω, τοῦ Ἀθηναίου τραγωδοῦ, περὶ τῆς ὕπαρξεως τοῦ Ἑνὸς Θεοῦ, τὸν ὁποῖο καὶ προσδιορίζει ὡς αὐτογέννητο - αὐτοφυῆ. Ἰδού, λοιπὸν τὸ ἄγνωστο ἀποσπασμάτιο τῶν στίχων ἀπὸ τὸν Πειρίθοο: 

«Σὲ τὸν αὐτοφυῆ, τὸν ἐν αἰθερίῳ ῤόμβῳ 

πάντων φύσιν ἐμπλέξανθ᾽· 

ὃν περὶ μὲν φῶς, περὶ δ᾽ ὀρφναὶα 

νὺξ αἰολόχρως, ἂκριτος τ᾽ ἂστρων 

ὄχλος ἐνδελεχῶς άμφιχορεύει». 

μετάφραση: [(Καλῶ) ἐσένα τὸν αὐτοφυῆ, ποὺ στὸν αἰθέριοστρόβιλό ὕφανες τὴ φύση ὅλων τῶν ὄντων, ποὺ γύρω σου το φῶς κι ἡ μαύρη νύχτα διάστικτη μὲ λάμψεις, τῶν ἀστεριῶν τὸ πλῆθος τὸ ἀξεχώριστο ἀδιάκοπα χορεύει] (ἀποσπασμάτια ΠΕΙΡΙΘΟΟΣ α' ) & (Ἰωάννου Στοβαίου ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ, VOL.1, Λειψία σελ. 65). 

 Ὁ ἐν λόγῳ ἀναπαιστικὸς στίχος ἀποτελεῖ μιὰ ἐπίκληση πρὸς τὸν δημιουργὸ Χρόνο καὶ ἐκτελεῖται ὑπὸ τὴν μορφὴ χορικοῦ μέλους, δηλαδή, τὸν τραγωδικὸ χορό, ὅπου οἱ συντελεστές του εἶναι μύστες τῶν Ἐλευσινίων μυστηρίων. 

 Ἐμφανῶς, ὁ Ἀθηναῖος τραγωδὸς, εἷς το μελοποιημένο ποιητικό κείμενο τοῦ δράματος Πειρίθοος, προσδίδει εἰς τὸν Θεό τὴν προσωνυμία αὐτοφυής. Ἡ ἔννοια αὐτή θεωρεῖται ταυτόσημη μὲ τὴν λέξη αὐτογέννητος ἤτοι ἐκεῖνος ὅπου γεννιέται ἀπὸ τὸν ἴδιο του τὸν ἑαυτό. 

 Ἀργότερα, ἡ φερωνυμία αὐτοφυής, χρησιμοποιήθηκε κι ἀπὸ τοὺς χριστιανοὺς συγγραφείς, γιὰ νὰ προσδιοριστεῖ κατὰ μία θεολογικὴ προσέγγιση, τὸ Ὑπέρτατο Ὀν ποὺ εἶναι ὁ Τριαδικὸς Θεὸς - Πλάστης καὶ Δημιουργὸς τοῦ παντός. 

 Ἐν τούτοις, στὸ βιβλίο "Ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία" του Εὐσέβιου Παμφιλίας, παρατίθεται ὁ στίχος τοῦ Εὐριπίδη ἐπισημαίνοντας ὅτι, ὁ Θεός, ποὺ ἀναφέρει ὁ Εὐριπίδης συνταυτίζεται μὲ τὸν αὐτοφυῆ Θεὸ τῶν θεολογικῶν κειμένων τῆς Χαλδαϊκῆς καὶ τῶν Ἰουδαϊκῆς θρησκείας. 

Συνάμα, στὴν μελέτη τοῦ Ἐπισκόπου Κυκλάδων Ἀνθίμου Κομνηνοῦ, "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΑ", μιὰ θεολογικὴ διδαχή, σὲ ποιητικὸ ὕφος, δανείστηκε τὴν ἀρχαία φράση τῆς εὐριπίδιας τραγωδίας διανθίζοντας τοιουτοτρόπως τὴν πίστη τοῦ ἑλληνορθόδοξου δόγματος. Ἔτσι λοιπόν, ὁ Ἐπίσκοπος γράφει τὸ ἑξῆς: «Ἀπ' ἀνάγκην δὲν τὸν κάμνει, οὔτε εἶν᾽ ποτ᾽ ἐνδεὴς, τὸν παρόντα τοῦτον Κόσμον, ὡς Θεὸς αὐτοφυής» (Πρῶτον βιβλίον σελ. 42). 

 Ἐν ὀλίγοις, ἡ φερωνυμία τῆς φράσης, "αὐτοφυὴς" ἐτυμολογεῖται ὡς παναρχαία καὶ ξεκάθαρα ἑλληνική. Θεωρεῖται δέ, μία ἐκ τῶν μυστηριακῶν ἐπικλήσεων τῆς κλειστῆς κάστας τῶν μυημένων στὰ ἐλευσίνια μυστηρία. 

 Τὰ λεχθέντα τοῦ Εὐριπίδη, ἐπηρεαζόμενα ἀπὸ τὴν Ὀρφικὴ θεολογία, ὁμιλοῦν σαφέστατα γιὰ τὸν πανδαμάτορα θεὸ Χρόνο ὑπονοῶντας, ἐν ὀλίγοις, τὸν Ἕναν Ὕψιστο Θεὸ δημιουργό. 

 Ἐν ταυτῷ, κατὰ τὴν ἐποχὴν τῆς Ἑλληνικῆς μυθιστορίας, οἱ Σιβυλλικοὶ χρησμοί, ἀναφερόμενοι ἐκτενῶς εἰς στὸν Ὕψιστο Θεόν, προσδίδουν, παραλλήλως, εἰς τὸν Ἕναν Θεόν, καὶ τὴν λέξη αὐτοφυής. Ἰδοὺ καὶ τὸ ἀρχαῖο κείμενο ὡς ἀποδεικτικόν στοιχεῖον: «Ὑψιβρεμέτα, μάκαρ, οὐράνιε, ὃς ἔχεις τὰ Χερουβίμ ἱδρυμένος, λίτομαι, παναληθέα φημίξασαν παῦσον βαιόν με· κέκμηκε γὰρ ἔνδοθεν ἦτορ. ἀλλὰ τί μοι κραδίη πάλι πάλλεται ἠδέ γε θυμός τυπτόμενος μάστιγι βιάζεται ἔνδοθεν αὐδήν ἀγγέλλειν πᾶσιν· αὐτὰρ πάλι πάντ´ ἀγορεύσω,  ὅσσα θεὸς κέλεταί μ´ ἀγορευέμεν ἀνθρώποισιν. 8 ἄνθρωποι θεόπλαστον ἔχοντες ἐν εἰκόνι μορφήν τίπτε μάτην πλάζεσθε καὶ οὐκ εὐθεῖαν ἀταρπόν  βαίνετε, ἀθανάτου κτίστου μεμνημένοι αἰεί;  εἷς θεός ἐστι μόναρχος ἀθέσφατος αἰθέρι ναίων  αὐτοφυὴς ἀόρατος ὁρώμενος αὐτὸς ἅπαντα·»(Χρησμοὶ Σιβυλλιακοὶ, βιβλίο Γ΄). 

 Ἐν κατακλεῖδι, περὶ τῆς ὑπάρξεως τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ, ὅπου σήμερον ἡμεῖς οἱ Ἕλληνες χριστιανοὶ πιστεύομεν καὶ λατρεύομεν, εἶναι φανερὸ ὅτι, στὰ προχριστιανικὰ χρόνια, ὁ Εὐριπίδης, ὅπως κι ἄλλοι ποιητὲς καὶ φιλόσοφοι, προσέγγισαν τὴν παρουσία Του, καὶ ὁμολογῶντας πιστεύσαντες εἰς Αὐτόν.   Πράγματι, ὁ τραγωδὸς Εὐριπίδης ὑπῆρξε ὁμολογητὴς τῆς Τριαδικῆς Θεότητος καὶ διὰ μέσου τῆς καλλιτεχνικῆς του ἰδιότητας, φρόντισε νὰ διδάξει προλαλήσαντας, εἰς στὸ θεατρικὸ κοινό της Ἀθήνα, τὴν ἀλήθεια ἐκείνη περὶ τῆς ὑπάρξεως τοῦ Ἑνὸς Θεοῦ, ὁ ὁποῖος δηλοῦται ὡς αὐτογέννητος δηλ. αὐτοφυὴς καὶ δημιουργὸς τῆς φύσης τῶν πάντων!! 

ΧΑΙΡΕΤΕ! 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•Eusebii Pamphili Historiae ecclesiasticae libri X, Τόμος 3, σελ. 225 

•Ἰωάννου Στοβαίου ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ, VOL.1, Λειψία σελ. 65 

•Ἐπισκόπου Ἀνθίμου Κομνηνοῦ, Ὀρθόδοξος Διδασκαλεῖα, ἐκδ. τυπογραφ. Πέτρου Μαζαράκη, Ἐν Ἀθήναις 1837