Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΤΡΑΓΩΔΟΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΠΡΟΦΗΤΕΥΕΙ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΕΝΟΣ ΘΕΟΥ ΑΥΤΟΦΥΟΥΣ
Έρευνα & συγγραφή: ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΒΑΦΙΝΗΣ
Ο Ευριπίδης, υπήρξε γέννημα θρέμμα Αθηναίος και ελεύθερος πολίτης. Η παρουσία του επισέρχεται στα ιστορικά δρώμενα της Αθήνας κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. Θεωρείται ένας από τους τρεις θεμελιωτές του Αττικού διονυσιακού θεάτρου. Η διδασκαλία του, σε όσα έργα του έχουν διασωθεί, έχουν έναν ιεροπρεπή χαρακτήρα με πολλούς λεξολογικούς θεολογικούς όρους.
Στον κάτωθι και μόνο στίχο, σε αναπαιστικό μέτρο από την χαμένη τραγωδία του Πειρίθοος, θα ανακαλύψουμε στο μικρό διερευνητικό μας πόνημα ότι, ενυπάρχει μία μαρτυρία περί της ύπαρξης του Ενός Θεού, ο οποίος προσδιορίζεται ως αυτογέννητος-αυτοφυής. Ιδού, λοιπόν το αποσπασμάτιο των στίχων:
Ο εν λόγω αναπαιστικός στίχος αποτελείται από μια επίκληση προς τον δημιουργό Χρόνο και εκτελείται υπό την μορφή χορικού μέλους από τον χορό της τραγωδίας που αποτελείται από μύστες των Ελευσινίων μυστηρίων. Μάλιστα, ο Αθηναίος τραγωδός αποδίδει στο μελοποιημένο ποιητικό του κείμενο την προσωνυμία αυτοφυής, που σημαίνει αυτογέννητος ή αυτός που γεννιέται από τον ίδιο του τον εαυτό.
Η φερωνυμία αυτοφυής, χρησιμοποιήθηκε μεταγενέστερα κι από τους χριστιανούς συγγραφείς, δια να προσδιορίσουν θεολογικά κατά προσέγγιση τον Υπέρτατο Τριαδικόν Θεόν και δημιουργό του κόσμου. Επί παραδείγματι, ο Ευσέβιος Παμφιλίας, στο βιβλίο του "Εκκλησιαστική ιστορία" παραθέτει τον στίχο του Ευριπίδη θέλοντας να επισημάνει ότι, ο Θεός που αναφέρεται ο Ευριπίδης ταυτίζεται με τον αυτοφυή Θεό των θεολογικών κειμένων των Χαλδαίων και των Ιουδαίων.
Παράλληλα, στην μελέτη του Επισκόπου Κυκλάδων Ανθίμου Κομνηνού, "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΑ" μια θεολογική διδαχή σε ποιητικό μέτρο δανείζεται την αρχαία φράση της ευριπίδιας τραγωδίας για να διανθίσει την δεοντολογία του ελληνορθόδοξου δόγματος. Έτσι λοιπόν, ο Επίσκοπος γράφει το εξής: «Ἀπ' ἀνάγκην δὲν τὸν κάμνει, οὔτε εἶν᾽ ποτ᾽ ἐνδεὴς, τὸν παρόντα τοῦτον Κόσμον, ὡς Θεὸς αὐτοφυής»(Πρώτον βιβλίον σελ. 42).
Ωστόσο, η επωνυμία αυτοφυής είναι πανάρχαια και δη ελληνική. Θεωρείται δε, ως μυστηριακή επικλήση της κλειστής κάστας των μυημένων στα ελευσίνια μυστηρία. Τα λεχθέντα του Ευριπίδη, επηρεαζόμενα από την Ορφική θεολογία, δείχνουν εκ πρώτης να ομιλούν σαφέστατα για τον πανδαμάτορα θεό Χρόνο υπονοώντας, ωστόσο, τον Έναν Ύψιστο Θεό δημιουργό.
Επιπλέον δε, εις το πάλαι της Ελλαδικής ιστορίας, οι γνωστοί ως Σιβυλλικοί χρησμοί, καθώς αναφέρονται εις στον Ύψιστο Θεόν, εκφέρουν την έννοια της λέξεως αυτοφυής. Ιδού και το αρχαίο κείμενο: "1Ὑψιβρεμέτα, μάκαρ, οὐράνιε, ὃς ἔχεις τὰ Χερουβίμ 2 ἱδρυμένος, λίτομαι, παναληθέα φημίξασαν 3 παῦσον βαιόν με· κέκμηκε γὰρ ἔνδοθεν ἦτορ. 4 ἀλλὰ τί μοι κραδίη πάλι πάλλεται ἠδέ γε θυμός 5 τυπτόμενος μάστιγι βιάζεται ἔνδοθεν αὐδήν 6 ἀγγέλλειν πᾶσιν· αὐτὰρ πάλι πάντ´ ἀγορεύσω, 7 ὅσσα θεὸς κέλεταί μ´ ἀγορευέμεν ἀνθρώποισιν. 8 ἄνθρωποι θεόπλαστον ἔχοντες ἐν εἰκόνι μορφήν 9 τίπτε μάτην πλάζεσθε καὶ οὐκ εὐθεῖαν ἀταρπόν 10 βαίνετε, ἀθανάτου κτίστου μεμνημένοι αἰεί; 11 εἷς θεός ἐστι μόναρχος ἀθέσφατος αἰθέρι ναίων 12 αὐτοφυὴς ἀόρατος ὁρώμενος αὐτὸς ἅπαντα·" (Χρησμοί Σιβυλλιακοί βιβλίο Γ΄).
Εν κατακλείδι, τον Τριαδικό Θεό, όπου εμείς οι Έλληνες χριστιανοί πιστεύουμε σήμερον, φαίνεται ότι, ο Ευριπίδης, ομίλησε προχριστιανικά δια Αυτού και πίστευσε βαθύτατα εις την υπαρξή Του. Έπειτα δε, δια της καλλιτεχνικής του ιδιότητας, φρόντισε να διδάξει-προφητεύσει, εις στο θεατρικόν κοινόν των Αθηναίων πολιτών, την αλήθεια περί της ύπαρξης του Ενός Θεού, ο οποίος δηλούται ως αυτογέννητος δηλ. αυτοφυής και δημιουργός της φύσης των πάντων!!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-Eusebii Pamphili Historiae ecclesiasticae libri X, Τόμος 3, σελ. 225
-Ιωάννου Στοβαίου ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ, VOL.1, Λειψία σελ. 65
-Επισκόπου Ανθίμου Κομνηνού, Ορθόδοξος Διδασκαλεία, εκδ. τυπογραφ. Πέτρου Μαζαράκη, Εν Αθήναις 1837
Στον κάτωθι και μόνο στίχο, σε αναπαιστικό μέτρο από την χαμένη τραγωδία του Πειρίθοος, θα ανακαλύψουμε στο μικρό διερευνητικό μας πόνημα ότι, ενυπάρχει μία μαρτυρία περί της ύπαρξης του Ενός Θεού, ο οποίος προσδιορίζεται ως αυτογέννητος-αυτοφυής. Ιδού, λοιπόν το αποσπασμάτιο των στίχων:
«Σὲ
τὸν
αὐτοφυῆ,
τὸν
ἐν
αἰθερίῳ
ῤόμβῳ
πάντων
φύσιν
ἐμπλέξανθ᾽·
ὃν
περὶ μὲν φῶς, περὶ δ᾽ ὀρφναὶα
νὺξ αἰολόχρως, ἂκριτος τ᾽ ἂστρων
ὄχλος ἐνδελεχῶς άμφιχορεύει».
[(Καλώ) εσένα τον αυτοφυή, που στον αιθέριο
στρόβιλο ύφανες τη φύση όλων των όντων,
που γύρω σου το φως κι η μαύρη νύχτα
διάστικτη με λάμψεις, των αστεριών το πλήθος
το αξεχώριστο αδιάκοπα χορεύει]
(αποσπασμάτια ΠΕΙΡΙΘΟΟΣ α' ) & (Ιωάννου Στοβαίου ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ, VOL.1, Λειψία σελ. 65). Ο εν λόγω αναπαιστικός στίχος αποτελείται από μια επίκληση προς τον δημιουργό Χρόνο και εκτελείται υπό την μορφή χορικού μέλους από τον χορό της τραγωδίας που αποτελείται από μύστες των Ελευσινίων μυστηρίων. Μάλιστα, ο Αθηναίος τραγωδός αποδίδει στο μελοποιημένο ποιητικό του κείμενο την προσωνυμία αυτοφυής, που σημαίνει αυτογέννητος ή αυτός που γεννιέται από τον ίδιο του τον εαυτό.
Η φερωνυμία αυτοφυής, χρησιμοποιήθηκε μεταγενέστερα κι από τους χριστιανούς συγγραφείς, δια να προσδιορίσουν θεολογικά κατά προσέγγιση τον Υπέρτατο Τριαδικόν Θεόν και δημιουργό του κόσμου. Επί παραδείγματι, ο Ευσέβιος Παμφιλίας, στο βιβλίο του "Εκκλησιαστική ιστορία" παραθέτει τον στίχο του Ευριπίδη θέλοντας να επισημάνει ότι, ο Θεός που αναφέρεται ο Ευριπίδης ταυτίζεται με τον αυτοφυή Θεό των θεολογικών κειμένων των Χαλδαίων και των Ιουδαίων.
Παράλληλα, στην μελέτη του Επισκόπου Κυκλάδων Ανθίμου Κομνηνού, "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΑ" μια θεολογική διδαχή σε ποιητικό μέτρο δανείζεται την αρχαία φράση της ευριπίδιας τραγωδίας για να διανθίσει την δεοντολογία του ελληνορθόδοξου δόγματος. Έτσι λοιπόν, ο Επίσκοπος γράφει το εξής: «Ἀπ' ἀνάγκην δὲν τὸν κάμνει, οὔτε εἶν᾽ ποτ᾽ ἐνδεὴς, τὸν παρόντα τοῦτον Κόσμον, ὡς Θεὸς αὐτοφυής»(Πρώτον βιβλίον σελ. 42).
Ωστόσο, η επωνυμία αυτοφυής είναι πανάρχαια και δη ελληνική. Θεωρείται δε, ως μυστηριακή επικλήση της κλειστής κάστας των μυημένων στα ελευσίνια μυστηρία. Τα λεχθέντα του Ευριπίδη, επηρεαζόμενα από την Ορφική θεολογία, δείχνουν εκ πρώτης να ομιλούν σαφέστατα για τον πανδαμάτορα θεό Χρόνο υπονοώντας, ωστόσο, τον Έναν Ύψιστο Θεό δημιουργό.
Επιπλέον δε, εις το πάλαι της Ελλαδικής ιστορίας, οι γνωστοί ως Σιβυλλικοί χρησμοί, καθώς αναφέρονται εις στον Ύψιστο Θεόν, εκφέρουν την έννοια της λέξεως αυτοφυής. Ιδού και το αρχαίο κείμενο: "1Ὑψιβρεμέτα, μάκαρ, οὐράνιε, ὃς ἔχεις τὰ Χερουβίμ 2 ἱδρυμένος, λίτομαι, παναληθέα φημίξασαν 3 παῦσον βαιόν με· κέκμηκε γὰρ ἔνδοθεν ἦτορ. 4 ἀλλὰ τί μοι κραδίη πάλι πάλλεται ἠδέ γε θυμός 5 τυπτόμενος μάστιγι βιάζεται ἔνδοθεν αὐδήν 6 ἀγγέλλειν πᾶσιν· αὐτὰρ πάλι πάντ´ ἀγορεύσω, 7 ὅσσα θεὸς κέλεταί μ´ ἀγορευέμεν ἀνθρώποισιν. 8 ἄνθρωποι θεόπλαστον ἔχοντες ἐν εἰκόνι μορφήν 9 τίπτε μάτην πλάζεσθε καὶ οὐκ εὐθεῖαν ἀταρπόν 10 βαίνετε, ἀθανάτου κτίστου μεμνημένοι αἰεί; 11 εἷς θεός ἐστι μόναρχος ἀθέσφατος αἰθέρι ναίων 12 αὐτοφυὴς ἀόρατος ὁρώμενος αὐτὸς ἅπαντα·" (Χρησμοί Σιβυλλιακοί βιβλίο Γ΄).
Εν κατακλείδι, τον Τριαδικό Θεό, όπου εμείς οι Έλληνες χριστιανοί πιστεύουμε σήμερον, φαίνεται ότι, ο Ευριπίδης, ομίλησε προχριστιανικά δια Αυτού και πίστευσε βαθύτατα εις την υπαρξή Του. Έπειτα δε, δια της καλλιτεχνικής του ιδιότητας, φρόντισε να διδάξει-προφητεύσει, εις στο θεατρικόν κοινόν των Αθηναίων πολιτών, την αλήθεια περί της ύπαρξης του Ενός Θεού, ο οποίος δηλούται ως αυτογέννητος δηλ. αυτοφυής και δημιουργός της φύσης των πάντων!!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-Eusebii Pamphili Historiae ecclesiasticae libri X, Τόμος 3, σελ. 225
-Ιωάννου Στοβαίου ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ, VOL.1, Λειψία σελ. 65
-Επισκόπου Ανθίμου Κομνηνού, Ορθόδοξος Διδασκαλεία, εκδ. τυπογραφ. Πέτρου Μαζαράκη, Εν Αθήναις 1837
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου