Ο ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ, Ο ΑΠΟΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ 5 ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ ΚΙ Ο ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΙΑΣΤΙΑΣ-ΙΩΝΙΚΗΣ & ΔΩΡΙΚΗΣ ΑΡΜΟΝΙΑΣ
έρευνα και συγγραφή: Ιωάννης Γ. Βαφίνης
έρευνα και συγγραφή: Ιωάννης Γ. Βαφίνης
Μια ιδιαίτερη συγκυρία μας οδηγεί αναφανδόν στην ανεύρεση του μουσικού θεωρήματος της περικιόνιας δομής του Παρθενώνα. Είναι πλέον αποδεδειγμένη η γεωμετρική δομή του ναού με κυρίαρχο αριθμό το 5. Η δομή του ναού στηρίχθηκε εις την θεωρία της ύπαρξης των 5 ανθρωπίνων αισθήσεων, της οράσεως, της ακοής, της όσφρησης, της αφής και της γεύσης. Περί της ανθρώπινης αισθήσεως, όπου ο καταμερισμός της αναλογίας προς τον αριθμό 5 αντιστοιχεί στο γράμμα Ε(ΨΙΛΟΝ), αναφέρεται και ο Άγιος Συμεών ο μεταφραστής, στην "Ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως", λέγοντας το εξής: «αἰσθήσεων φώτισον ἀπλῆν πεντάδα·»
Εν τούτοις, η εν λόγω σκέψη των αθηναίων αρχιτεκτόνων επιδίωκε την κατασκευαστική προσομοίωση του ιερού ναού με τον άυλο κόσμο, όπου μόνον οι αισθήσεις μπορούν να προσεγγίσουν άνευ πειστηρίων. Ο Πλούταρχος, λέγει για το 5 ότι, θεωρείται ιερός αριθμός και δια τούτο επονομάσθηκε και επιγαμία του 2 με το 3.
Ωστόσο, πέραν του αριθμού 5, ένας άλλος αριθμός που κυριαρχεί στον Παρθενώνα είναι το 8. Ο αριθμός 8, που συνδέεται με τον ερχομό του Θησέα από την Κρήτη και την μουσική αναλογία 1:2, αποτελεί στην θεωρητική μουσική το σύνολο της αρμονικής οκτάβας.
Εν τούτοις, η εν λόγω σκέψη των αθηναίων αρχιτεκτόνων επιδίωκε την κατασκευαστική προσομοίωση του ιερού ναού με τον άυλο κόσμο, όπου μόνον οι αισθήσεις μπορούν να προσεγγίσουν άνευ πειστηρίων. Ο Πλούταρχος, λέγει για το 5 ότι, θεωρείται ιερός αριθμός και δια τούτο επονομάσθηκε και επιγαμία του 2 με το 3.
Ωστόσο, πέραν του αριθμού 5, ένας άλλος αριθμός που κυριαρχεί στον Παρθενώνα είναι το 8. Ο αριθμός 8, που συνδέεται με τον ερχομό του Θησέα από την Κρήτη και την μουσική αναλογία 1:2, αποτελεί στην θεωρητική μουσική το σύνολο της αρμονικής οκτάβας.
Εαν, λοιπόν μετρήσουμε τους κίονες της ανατολικής όψης του ναού θα αριθμήσουμε τον αριθμό 8. Επιπλέον, αριθμόντας τους κίονες της βορινής πλευράς βρίσκουμε το 16. Άρα, η αναλογία των κιόνων του βορειοανατολικού Παρθενώνος είναι 16:8. Οι αναλογίες αυτές θα μπορούσαν να συγκριθούν με τις πυθαγόριες αναλογίες της αρμονικής συμφωνίας, ήτοι της ουράνιας μουσικής.
Διαιρώντας την αναλογία του 16:8 βρίσκουμε τον δεκαδικό αριθμό 2. Το εν λόγω αριθμητικό ποσό απεικονίζει τους 2 μουσικούς τόνους. Όπως διακρίνουμε στην εικόνα 1 η βορειοανατολική μεριά του Παρθενών ταυτίζεται με τον αριθμό 5. Γνωρίζοντας ότι, το 5 είναι για τους αρχαίους το γράμμα Ε, αναζητάμε λοιπόν, ποιός μουσικός φθόγγος στην αλφαβητική παρασημαντική αντιστοιχεί στο γράμμα αυτό. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή φθογγοσημία καταλήγουμε στην νότα ΜΙ όπου αναγράφεται και με το γράμμα Ε. Μετρώντας, λοιπόν, από την νότα ΜΙ δύο τόνους σχεδιαγράφεται η μελωδική γραμμή ΜΙ ΦΑ# ΣΟΛ# ΛΑ.
Παράλληλα στην νοτιοδυτική πλευρά του Παρθενώνα έχουμε πάλι την αναλογία 16:8 όπου προκύπτουν πάλι οι δύο τόνοι αλλά στην νότια μεριά επικρατεί ο αριθμός 4. Έτσι, το 4 αντιστοιχεί στο γράμμα Δ, άρα, στο χαλκιδικό - λατινικό αλφάβητο το D. Το D απευθύνεται στην νότα ΡΕ. Οπότε, έχουμε δύο τόνους όπου δηλαδή ΡΕ ΜΙ ΦΑ# ΣΟΛ#. Το σύνολο των δύο μελωδικών γραμμών μας κάνει την Ιωνική ή Ιάστεια αρμονία της αρχαίας Ελληνικής αρμονίας.
Επιπλέον, η πρόσοψη του ναού του Παρθενώνα οριοθετήθηκε από τις αναλογίες ορθογώνιων τριγώνων με αναλογίες ταυτόσημες με την χρυσή αναλογία φ=1,6, η επονομαζόμενη και Θεϊκή αναλογία ή χρυσή μετριότητα, χρυσός λόγος, χρυσός κανόνας ή κατά τον Ευκλείδη "άκρος και μέσος λόγος". Ο Αθηναίος φιλόσοφος Πλάτων θεωρούσε ότι, ο χρυσός αριθμός προέρχεταν από τον υπερουράνιο τόπο.
Εν κατακλείδι, το γράμμα Φ αντιπροσωπεύει την χρυσή τομή και η τιμή του είναι:
Ο συμβολισμός της χρυσής τομής ή χρυσός αριθμός, τέθηκε με το γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου Φ, προς χάριν του Αθηναίου γλύπτη Φειδία που κατασκεύασε τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα χρησιμοποιώντας τις αναλογίες του χρυσού αριθμού. Το Φ είναι το 15 σύμφωνο και το 23 γράμμα των 27 γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου όπου και αντιστοιχεί με τον αριθμό 500 (πυθμενικός αριθμός 5(00) ήτοι και το 23 > 2 + 3=5). Ανακαλύπτουμε λοιπόν ότι, ο αριθμητικός λόγος συνδέεται με το φ που είναι ο πυθμενικός αριθμός του 500 δηλ. 5.
Είναι ήδη γνωστόν περί της χρήσης του χρυσού αριθμού, από τους αρχαίους Έλληνες κιθαρωδούς, ενώ στην ευρωπαϊκή κλασσική μουσική, οι Κλώντ Ντεμπυσσύ και ο Ερίκ Σατιέ, ο Μπέλα Μπάρντοκ, ο Γιάννης Ξενάκης κ.α. χρησιμοποίησαν την χρυσή αναλογία σε μερικές από τις μουσικές τους συνθέσεις. Λέγεται δε ότι, ο Μότσαρτ είχε εφαρμόσει την αναλογία του χρυσού αριθμού φ σε πολλές από τις σονάτες του. Συνήθως χώριζε την χρονική αναλογία σε δύο μέρη ίσα με τον αριθμό Φ.
Σημαντική είναι και η θεωρία της σύγχρονης αρχιτεκτονικής έρευνας, που υποστηρίζει μια ιδαίτερη τάση των κατασκευαστών κιθάρας, στις αρχές του 20ου αιώνα, βασιζόμενη πάνω στον χρυσό αριθμό. Πιο συγκεκριμένα, τα χειροποίητα όργανα του Antonio Torres Jurado, Ramirez, Esteso, Santos, Arcangel, Fleta, Barbero, Gerundino, Bouchet, Romanillos, έχουν μια ιδιαίτερη μαγεία στην μουσική τους δόνηση.
Ως αναφορά, τον Παρθενώνα, είναι γνωστό ότι, ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του είναι ένας μοναδικός συνδυασμός δωρικού και ιωνικού. Εάν αντιπαραβάλλουμε την σύνθετη δωρικοϊωνική αρχιτεκτονική δομή του Παρθενώνα με τις ανάλογες αρμονικές κλίμακες της αρχαιοελληνικής μουσικής ανακαλύπτουμε έναν μουσικό συμβολισμό που συνδυάζεται με τους αρμονικούς νόμους δώριο και ιώνιο (ιαστί αρμονία).
Η δώριος κλίμακα του εναρμόνιου γένους, ήταν πρότυπος και ξεκινούσε από τον μουσικό φθόγγο ΜΙ, κι ακολουθούσε την ανέλιξη της οκτάβας χωρίς αλλοιώσεις. Επί παραδείγματι: ΜΙ-ΝΤΟ-(ΣΙ+)ΣΙ-ΛΑ-ΦΑ-(ΜΙ+)ΜΙ →τόνοι: 2, ¼’ ¼∙
Η ιώνια αρμονία είχε βάση της τον φθόγγο ΣΟΛ και εξελίσσονταν ομοίως δίχως αλλοιώσεις στην ανέλιξη της. Επί παραδείγματι: ΣΟΛ ΛΑ ΣΙ ΝΤΟ ΡΕ ΜΙ ΦΑ ΣΟΛ.
Οι δύο κλίμακες εμφανίζουν έναν συνδυασμό μουσικών φθόγγων με την διαφορά του διαστήματος τρίτης, με βάση την τονιαία βάση ΜΙ & ΣΟΛ. Παραδόξως, ο αριθμός 3 είναι ο συμβολικός αριθμός της Αθήνας, της επονομαζόμενης τριτογένειας.
Επιπλέον, η πρόσοψη του ναού του Παρθενώνα οριοθετήθηκε από τις αναλογίες ορθογώνιων τριγώνων με αναλογίες ταυτόσημες με την χρυσή αναλογία φ=1,6, η επονομαζόμενη και Θεϊκή αναλογία ή χρυσή μετριότητα, χρυσός λόγος, χρυσός κανόνας ή κατά τον Ευκλείδη "άκρος και μέσος λόγος". Ο Αθηναίος φιλόσοφος Πλάτων θεωρούσε ότι, ο χρυσός αριθμός προέρχεταν από τον υπερουράνιο τόπο.
Εν κατακλείδι, το γράμμα Φ αντιπροσωπεύει την χρυσή τομή και η τιμή του είναι:
Ο συμβολισμός της χρυσής τομής ή χρυσός αριθμός, τέθηκε με το γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου Φ, προς χάριν του Αθηναίου γλύπτη Φειδία που κατασκεύασε τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα χρησιμοποιώντας τις αναλογίες του χρυσού αριθμού. Το Φ είναι το 15 σύμφωνο και το 23 γράμμα των 27 γραμμάτων του ελληνικού αλφαβήτου όπου και αντιστοιχεί με τον αριθμό 500 (πυθμενικός αριθμός 5(00) ήτοι και το 23 > 2 + 3=5). Ανακαλύπτουμε λοιπόν ότι, ο αριθμητικός λόγος συνδέεται με το φ που είναι ο πυθμενικός αριθμός του 500 δηλ. 5.
Είναι ήδη γνωστόν περί της χρήσης του χρυσού αριθμού, από τους αρχαίους Έλληνες κιθαρωδούς, ενώ στην ευρωπαϊκή κλασσική μουσική, οι Κλώντ Ντεμπυσσύ και ο Ερίκ Σατιέ, ο Μπέλα Μπάρντοκ, ο Γιάννης Ξενάκης κ.α. χρησιμοποίησαν την χρυσή αναλογία σε μερικές από τις μουσικές τους συνθέσεις. Λέγεται δε ότι, ο Μότσαρτ είχε εφαρμόσει την αναλογία του χρυσού αριθμού φ σε πολλές από τις σονάτες του. Συνήθως χώριζε την χρονική αναλογία σε δύο μέρη ίσα με τον αριθμό Φ.
Σημαντική είναι και η θεωρία της σύγχρονης αρχιτεκτονικής έρευνας, που υποστηρίζει μια ιδαίτερη τάση των κατασκευαστών κιθάρας, στις αρχές του 20ου αιώνα, βασιζόμενη πάνω στον χρυσό αριθμό. Πιο συγκεκριμένα, τα χειροποίητα όργανα του Antonio Torres Jurado, Ramirez, Esteso, Santos, Arcangel, Fleta, Barbero, Gerundino, Bouchet, Romanillos, έχουν μια ιδιαίτερη μαγεία στην μουσική τους δόνηση.
Ως αναφορά, τον Παρθενώνα, είναι γνωστό ότι, ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του είναι ένας μοναδικός συνδυασμός δωρικού και ιωνικού. Εάν αντιπαραβάλλουμε την σύνθετη δωρικοϊωνική αρχιτεκτονική δομή του Παρθενώνα με τις ανάλογες αρμονικές κλίμακες της αρχαιοελληνικής μουσικής ανακαλύπτουμε έναν μουσικό συμβολισμό που συνδυάζεται με τους αρμονικούς νόμους δώριο και ιώνιο (ιαστί αρμονία).
Η δώριος κλίμακα του εναρμόνιου γένους, ήταν πρότυπος και ξεκινούσε από τον μουσικό φθόγγο ΜΙ, κι ακολουθούσε την ανέλιξη της οκτάβας χωρίς αλλοιώσεις. Επί παραδείγματι: ΜΙ-ΝΤΟ-(ΣΙ+)ΣΙ-ΛΑ-ΦΑ-(ΜΙ+)ΜΙ →τόνοι: 2, ¼’ ¼∙
Η ιώνια αρμονία είχε βάση της τον φθόγγο ΣΟΛ και εξελίσσονταν ομοίως δίχως αλλοιώσεις στην ανέλιξη της. Επί παραδείγματι: ΣΟΛ ΛΑ ΣΙ ΝΤΟ ΡΕ ΜΙ ΦΑ ΣΟΛ.
Οι δύο κλίμακες εμφανίζουν έναν συνδυασμό μουσικών φθόγγων με την διαφορά του διαστήματος τρίτης, με βάση την τονιαία βάση ΜΙ & ΣΟΛ. Παραδόξως, ο αριθμός 3 είναι ο συμβολικός αριθμός της Αθήνας, της επονομαζόμενης τριτογένειας.
ΕΙΚΟΝΑ 1.
ΕΙΚΟΝΑ 2
ΕΙΚΟΝΑ 3
Ενδεδειγμένα, το αρχιτεκτονικό ύφος του ναού του Παρθενώνος εκφράζει την διττή όψη των ρυθμών δωρικού και ιωνικού. Αυτή η σμίξη των αρχιτεκτονικών ρυθμών είναι μοναδική σε όλη την αρχαία ελληνική ναοδομία. Οι ρυθμοί της ναοδομίας του Παρθενώνα ταυτίζονται με την Δωρική και Ιωνική αρμονία. Συνοψίζοντας, επαναλαμβάνω τις μουσικές κλίμακες της αρχαίας ελληνικής αρμονίας που αποτελούνταν από τους εξής μουσικούς φθόγγους:
Δώριος εναρμονίου γένους: ΜΙ-ΝΤΟ-(ΣΙ+)ΣΙ-ΛΑ-ΦΑ-(ΜΙ+)ΜΙ
Ιωνικός διατονικού γένους: ΣΟΛ-ΛΑ-ΣΙ-ΝΤΟ-ΡΕ-ΜΙ-ΦΑ-ΣΟΛ
Ο συγγραφεύς και ερευνητής του πονήματος τούτου, όταν το 1997, ανήλθε εις τον ιερό βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών, ως προσκυνητής, κατά την διάβαση του από τα προπύλαια ενεπνεύσθει την κάτωθι ορχηστρική μελωδία. Όταν την ηχογράφησε με ψιλή κιθάριση την ονόμασε Πυρρίχιος εν Αθήναις. Η μελωδική γραμμή στηρίζεται σε διττό τρόπο αρμονίας. Οι δύο κλίμακες είναι ταυτόσημες με τον διττό ρυθμό του Παρθενώνα.
Έτσι λοιπόν, ενώ το πρώτο μέρος της μελωδίας εκτελείται στην Δώριο αρμονία του εναρμόνιου γένους (σε συγκερασμένη μορφή), έπειτα από την μεταβολή κατά τρόπον, η μελωδική γραμμή οδηγείται στην ιωνική αρμονία εκ πρώτης σε τονιαία βάση ΛΑ και έπειτα στην τονιαία βάση ΜΙ. Μεταξύ των δύο μελωδικών γραμμών στην τονική τους βάση, ΜΙ στον Δώριο και ΛΑ για τον Ιωνικό, δημιουργείται το διάστημα της 4ης, το οποίο συνάδει με την αναλογία 16:8 που συναντάτε στην νότια μεριά του Παρθενώνα καθόσον εκεί επικρατεί ο αριθμός 4.
Το κιθαριστικό μέλος του Πυρρίχιου Εν Αθήναις εξελίσσεται και σε τρίτο μέρος (τριμερής), όπου εκτελούνται μουσικοί φθόγγοι σε διαστήματα 5ης αντανακλώντας την μαθηματική αναλογία της βορειοανατολικής μεριάς του Παρθενών, όπου ταυτίζεται με τον αριθμό 5. Επίσης, η τριπλή δομή του συνθετικού μέλους απορρέει εκ του αριθμού 3 ο θεωρούμενος ως συμβολικός αριθμός της Αθήνας της εχούσας την επωνυμία Τριτογένεια.[1]
Ο Πυρρίχιος εν Αθήναις από την ηχογράφηση που συμπεριλήφθηκε στο
σύμπακτο δίσκο (CD) με τίτλο "Ανήσυχα Ταξίδια" από το συγκρότημα
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ (εκδ. RIA music 1998). Ερμηνεύουν οι μουσικοί:
Ιωάννης Βαφίνης(κιθάρα), Μάνος Αβαράκης (δίαυλο & αυλό του Πανός),
Γιώργος Ροϊλός (Τύμπανο)
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]Παραδόξως, η Αθηνά, η εκφραζόμενη δια της θεϊκής σοφίας συμβολίζονταν με τον αριθμό 3, ο οποίος θεωρείται και ιερός συμβολικός αριθμός της Παναγίας Τριάδας στην Ελληνορθόδοξη πίστη, στην οποία έχει ορισθεί και το Σύμβολο της Πίστεως. Συνοπτικά τα Τρία πρόσωπα της Θεότητος είναι ο Πατήρ, που είναι η μοναδική αρχή, η Συνείδηση, ο Υιός η βούληση του Πατρός, γεννηθείς εκ του Πατρός και ίσος με Αυτόν, και το Άγιο Πνεύμα, (Σοφία του πατρός), εκπορευομένη από Αυτόν. Αυτή είναι και δογματική θέση της Ελληνορθόδοξης πίστεως περί Τριαδικού Θεού, εξόν και το Απολυτίκιο: Δ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου