ЭIЄ 

  Θήσειον τὸ βοτανολούλουδο

τοῦ ἥρωα Θησέα

Ἔρευνα & συγγραφὴ Ἰωάννης Γ. Βαφίνης 

 Εἰς τὴν ἐπιστήμη τῆς βοτανολογίας κρύβονται τὴ σήμερον πολλὰ μυστικὰ τῆς μακρινῆς ἀρχαιότητος θαμμένα ἀπὸ τὸν χρόνο τῆς γεωλογικῆς ἐπίχωσης. 

 Ἡ μόνη ἐλπίς, τῆς ἀποκάλυψεως τῶν κεκρυμμένων μυστικῶν τῆς μητέρας φύσης, παραμένει τὸ συνολικὸ ἔργο τῆς καταγραφῆς τῶν μελετητῶν τῆς βοτανολογίας ἀπὸ τῶν ἀρχαίων χρόνων. 

 Ἡ πολύωρη καὶ βασανιστικὴ μελέτη τῶν ἐπαϊόντων συγγραφέων τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδας μας παρέχει μετὰ βεβαιότητος  πληθώρα πληροφοριῶν γιὰ τὴν χλωρίδα τοῦ τόπου μας. 

 Οἱ συλλεγόμενοι "καρποὶ" στὸ συγκεκριμένο πόνημα, εἶναι θαλεροὶ καὶ ἀνθώδης, καθότι, τὸ κύριον θέμα ἀφορᾶ ἕνα βοτανολούλουδο ποὺ λέγεται Θήσειον ἢ Θησεῖον. 

 Τὸ Θήσειον ἔλαβε τὸ ὄνομα τοῦ ἀπὸ τὸν ἀρχαῖο ἥρωα καὶ ἡμίθεο βασιλιᾶ τῶν Ἀθηνῶν Θησέα κατὰ τὸν μετὰ θάνατο ἀφηρωισμό του. 

Θήσειον ἢ Thesium τὸ Ἀλπικόν 

 Τὶς πρῶτες πληροφορίες γιὰ τὸ Θήσειον συλλέγουμε ἔκ τοῦ ἀρχαίου βοτανολόγου φιλοσόφου Θεοφράστου, ποὺ καταθέτει τὰ ἑξῆς σχόλια: «νεὼς Θησέως, ἐφ' ὄν οἱ ἀποδιδράσκοντες κατέφευγον. δηλοῖ δὲ καὶ φυτὸν τι ποιόν» μετάφραση: [ναός του Θησέως όπου οι φυγάδες ζητούσαν άσυλο. η ονομασία δηλώνει κι ένα φυτό](Theophr. VII 12, 3).

   Τὸ βοτανολούλουδο Θήσειον εἶναι ἕνα πανάρχαιο φυτό, ἀγγειόσπερμο ἢ καὶ ποῶδες, ποὺ ἀνήκει στὴν οἰκογένεια τῶν σανταλωδών [(σανταλίδες (santalaceae)]. 

 Τὸ γένος Θήσειον (λατινιστὶ Thesium) συμπεριλαμβάνει γύρω στὰ 245 εἴδη ποὺ φύονται κυρίως στὶς εὔκρατες περιοχὲς τοῦ πλανήτη καὶ σύμφωνα μὲ τὸν ὅρο τῆς βιολογίας εἰς τὶς περιοχὲς τοῦ παλαιοῦ κόσμου, δηλαδὴ στὴν Εὐρώπη, τὴν Ἀφρικὴ καὶ τὴν Ἀσία. 

  Ὁ παλαιὸς κόσμος ἔλαβε τὴν ὀνομασία του λόγῳ τῆς ἀρχαιολογικῆς του συνάφειας μὲ τὴν ἐποχὴ τοῦ Χαλκοῦ. 

  Εἶναι ἐκείνη ἡ ἐποχὴ ποὺ μεγαλούργησε ὁ Θησέας, συνεπικουρούμενος τῆς φυλῆς τῶν Ἑλλήνων - Ἀθηναίων - Ἰώνων, ὅπου καὶ διέσπειρε πολιτισμὸ στὴν γηραιὰ Εὐρώπη καὶ ἀσιατικὴ ἤπειρο. 

Εἰκόνες ἀπὸ τὸ Εἰκονογραφημένο Βοτανικόν - Φυτολογικὸν Λεξικὸν τοῦ Δημητρίου Σ. Καββαδᾶ (τόμος Ζ' ἐκδ. Πελεκάνος) 

  Συμφώνως, λοιπόν, μὲ τὴν ἀναφορὰ εἰς τὴν "Ἐπιτομὴ τῆς νεότερης ἐγκυκλοπαίδειας τοῦ ΗΛΙΟΥ", ἑπτὰ εἴδη του Θήσειον φύονται στὴν Ἑλλάδα, ὅπως ἐπὶ παραδείγματι: τὰ ἀγριολίναρα, οἱ ἁρμύρες (ἁρμυρίκια, ἀλμυρίκια), οἱ ἀρμυρύθρες κ.α. (δὲς κάτωθι εἰκόνα). 

 Ἐν τούτοις τὸ ἄνθος του κατ' ἐξοχὴν βοτανολούλουδου τοῦ Θησέα τὸ λεγόμενο Thesium φύεται εἰς χρῶμα λευκὸν μὲ 4 σταυροειδῆ ἢ καὶ 5 ἀστεροειδῆ πέταλα καὶ σὲ ὁρισμένα εἴδη, στὸ κέντρο τοῦ ἄνθους, ὁ ὕπερος ἔχει τὸ σχῆμα ροπάλου-κορύνης.   Λέγουν δὲ οἱ σχολιαστὲς ὅτι, τὸ σχῆμα του ὕπερου προσομοιάζει μὲ τὸ ρόπαλο - κορύνη ποὺ κρατοῦσε ὡς ὅπλο ὁ ἀνίκητος ἥρωας Θησέας. 

Εἰκόνα περὶ τοῦ ἄνθους θήσειον ἀπὸ τὴν ἐπιτομὴ τῆς νεοτέρας ἐγκυκλοπαίδειας τοῦ ΗΛΙΟΥ 

  Τὰ ἀντιπροσωπευτικότερα εἴδη του Θήσειον θεωροῦνται τὰ ἑξῆς ἐπιγραφόμενα: τὸ ὀρεινό, τὸ διεστώς, τὸ χαμηλόν, τὸ βεργέρειον, τὸ ἀλπικὸν καὶ τὸ ἀκουμινάτουμ. 

 Συνάμα, εἰς στὸ λατινοελληνικὸν λεξικόν του Στέφανου Κουμανούδη, ἐμπεριέχεται ἡ λέξη Thesion ἢ Thesium ὡς ἡ λατινικὴ ἀπόδοση τῆς ἑλληνικῆς λέξης του Θήσειον ὅπως βλέπουμε στὴν κάτωθι εἰκόνα. 

 Γενικά, τὸ Θήσειον, συναντᾶτε σὲ διάφορες ἐγκυκλοπαιδικὲς καταγραφὲς τῶν βοτανολόγων μὲ τὸν λατινικὸ ὅρο Thesion ἢ Thesium ἢ Thessium. 

Εἰκόνα ἀπὸ τὸ Λατινοελληνικὸν λεξικόν του Στέφανου Κουμανούδη 

  Ἐν τούτοις, ἡ πρώτη μαρτυρία τοῦ βοτάνου τοῦ ἐπιλεγόμενου ὡς Θήσειον ἀνήκει στὸν ἀρχαῖον Ἕλληνα πρωτοπόρο καὶ θεμελιωτὴ τῆς βοτανολογίας Θεόφραστο. 

 Ὁ Θεόφραστος ἦταν ἀριστοτελιστὴς φιλόσοφος καὶ χρίστηκε συνεχιστὴς τῆς περιπατητικῆς σχολῆς τοῦ δασκάλου τοῦ Ἀριστοτέλη εἰς τὸ Λύκειο τῶν Ἀθηνῶν. 

Ἐξ ἀρχῆς διδασκόμενος ἀπὸ τὸν Ἀριστοτέλη ἔλαβε πολλὰ μυστικὰ τῆς βοτανικῆς ἐπιστήμης θέτοντας κυριολεκτικὰ τὰ θεμέλια τῆς βοτανολογίας στὸ μετέπειτα πορεία του.   Στὰ κείμενα τοῦ ἀναφέρεται ξεκάθαρα τὸ Θήσειον ὡς λουλουδοβότανο (δὲς κάτωθι εἰκόνα) μὲ τὴν ὀνομασία του χαρακτηρίζεται ὡς βότανο συνδεδεμένο μὲ τὴν ὕπαρξη τοῦ Θησέα ἢ ὅτι τὸ βότανο αὐτὸ φύονταν ἀπὸ τότε στὴν περιοχή του Θησείου (Φυτῶν Ἱστορία 7, 12, 3). 

 Ἡ ἐν λόγῳ ἀναφορά μας ὁδηγεῖ, εὐθύτατα σὲ ἕνα ἄλλο εἶδος φυτοῦ μὲ τὴν ὀνομασία Leontice Chrysogonum (Λεοντία χρυσόγονος) ἢ Bongardia chrysogonum. Ἡ Λεοντία χρυσόγονος φύεται στὴν Ἑλλάδα καὶ παρουσιάζει τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς ποώδης ἢ κονδυλώδης ρίζας. 

 Ἐν περιλήψει, κατὰ τὴν περίοδο τῆς ἀνθοφορίας της ἢ Λεοντία θαλλοφορεὶ λουλούδι σὲ χρῶμα κίτρινο ὅπως ὁ χρυσὸς ποὺ θεωρεῖται καὶ τὸ κατ' ἐξοχὴν βασιλικὸ χρῶμα. 

Ἡ Bogardia Chrysogonus

 Ὡστόσο, μία ἑτέραν καταγραφή, στὸ ἐγχειρίδιο "ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ ΕΡΕΣΙΟΥ ΤΑ ΣΩΖΟΜΕΝΑ", ὁ ἀρχαῖος βοτανολόγος φαίνεται ὅτι, ταυτοποιεῖ τὸ Θήσειον μὲ τὸ εἶδος Leontice Leontopetalon (δὲς κάτωθι εἰκόνα). Ἡ περιγραφή του Θεόφραστου λέγει τὰ ἑξῆς: «ῥίζαν μέλαιναν ὥςπερ γογγύλην, ἐξοχὰς ἔχουσαν, καθάπερ κονδύλους τινὰς». 

 Τὸ Λεοντοπέταλο φύεται σὲ πολλὲς περιοχὲς τοῦ κόσμου ἀλλὰ καὶ τῆς Ἑλλάδας. Ἡ ὀνομασία του προῆλθε ἀπὸ τὰ φύλλα του ποὺ ὁμοιάζουν μὲ τὴν κεφαλὴν λέοντος. 

 Τὸ παράδοξο, τῆς ὅλης ὑπόθεσης συσχετισμοῦ τοῦ λεοντοπέταλου μὲ τὸ Θήσειον, μοιάζει λίγο παραμυθένιο, καθότι, βρέθηκε ἡ ἀπεικόνιση ἀρχαίου νομίσματος μὲ τὴν κεφαλὴν τοῦ βασιλέα Θησέα νὰ φέρει λεοντοκεφαλήν, σὲ χαλκογραφία παλαιᾶς ἐποχῆς. 

  Συμπερασματικά, ὅλες οἱ περιπτώσεις των ἄνωθεν βοτανολούλουδων, μὲ κυρίαρχο τὸ Thesium, ἕλκουν τὴν καταγωγὴ τοὺς ἀπὸ τὸν ἑλληνικὸ βοτανόκηπο τῆς ἀρχαίας Ἀθήνας κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ χαλκοῦ, ἐποχὴ ποὺ βασίλευσε μὲ δόξα καὶ δικαιοσύνη ὁ ἥρωας Θησεύς!! 

Εἰκόνα ἀπὸ τὰ ἅπαντα τοῦ Θεοφράστου 

Leontice Leontopetalon

Τούτο εἶναι τὸ νόμισμα μετάλλιο μὲ τὴν πλαγιομετωπικὴ ὄψη τοῦ Θησέα ποὺ φέρει λεοντοκεφαλήν. Ἡ ἐπιγραφὴ λέει: 

ΘΗCEA NIKEEIC δηλαδὴ "Θησέας ὁ νικητής" 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ, Περὶ φυτῶν ἱστορία, 

•ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ ΕΡΕΣΙΟΥ ΤΑ ΣΩΖΟΜΕΝΑ, LIPSIAE 1821 TOMVS QVINTVS, λεξικὸ φυτῶν 

•Εἰκονογραφημένο Βοτανικόν - Φυτολογικὸν Λεξικὸν τοῦ Δημητρίου Σ. Καββαδᾶ (τόμος Ζ' ἐκδ. Πελεκάνος) 

•Στέφανου Κουμανούδη, Λατινοελληνικὸν λεξικόν, ἐκδ. Μ. Γρηγόρης 

•Ἐπιτομὴ τοῦ νεότερου ἐγκυκλοπαιδικοῦ λεξικοῦ τοῦ ΗΛΙΟΥ 

•Λεξικὸν Ἠσύχιου