Θήσειον το βοτανολούλουδο 
του ήρωα Θησέα
Έρευνα & συγγραφή Ιωάννης Γ. Βαφίνης

  Στην επιστήμη της βοτανολογίας κρύβονται πολλά μυστικά θαμμένα από τον χρόνο της ιστορικής επίχωσης. Η μόνη κρυφή ελπίδα, της αποκάλυψης κρυμμένων μυστικών που έθαψε ο χρόνος, είναι οι καταγραφές μελετητών επιστημόνων και ερευνητών. Η διάθεση χρόνου και πολύωρης βασανιστικής μελέτης επιφέρει, κατά το σύνηθες, πληθώρα καρπών. Οι συλλεγόμενοι καρποί, στο εν λόγω συγγραφικό πόνημα, είναι θαλεροί και ανθώδης, καθότι, το κύριον θέμα αφορά το βοτανολούλουδο Θήσειον ή Θησείον, που έλαβε το όνομα του από τον αρχαίο ήρωα και βασιλιά των Αθηνών Θησέα. 
  Ο Ησύχιος στο λεξικόν του αναφέρει συνάμα ότι η λέξη Θησείον σημαίνει ναός του Θησέως, ευρισκόμενος στην αρχαία αγορά των Αθηνών, αλλά παράλληλα δηλώνει και φυτόν που κατέγραψε πρώτος ο Θεόφραστος εν Αθήναις. Ιδού και τα γραφθέντα από του λήμματος "Θησείον": "νεὼς Θησέως, ἐφ' ὄν οἱ ἀποδιδράσκοντες κατέφευγον. δηλοῖ δὲ καὶ φυτὸν τι ποιόν (Theophr. VII 12, 3)"

Θήσειον ή Thesium το Αλπικόν

   Το βοτανολούλουδο Θήσειον είναι ένα πανάρχαιο φυτό, αγγειόσπερμο ή και ποώδες, που ανήκει στην οικογένεια των σανταλωδών [(σανταλίδες (santalaceae)]. Το γένος Θήσειον (λατινιστί Thesium) συμπεριλαμβάνει γύρω στα 245 είδη που φύονται κυρίως στις εύκρατες περιοχές του πλανήτη και σύμφωνα με τον όρο της βιολογίας στις περιοχές του παλαιού κόσμου, ήτοι την Ευρώπη, Αφρική, Ασία. Ο παλαιός κόσμος έλαβε την ονομασία του λόγω της αρχαιολογικής του συνάφειας κατά την εποχή του Χαλκού. Εκείνη την εποχή την οποία μεγαλούργησε κι ο Θησέας, ο οποίος με τους Έλληνες - Ίωνες - Αθηναίους διέσπειρε πολιτισμό στην γηραιά και ασιατική ήπειρο.

Εικόνες από το Εικονογραφημένο Βοτανικόν - Φυτολογικόν Λεξικόν 

του Δημητρίου Σ. Καββαδά (τόμος Ζ' εκδ. Πελεκάνος)

   Σύμφωνα, λοιπόν, με την επιτομή της νεότερης εγκυκλοπαίδειας του ΗΛΙΟΥ στην Ελλάδα φύονται επτά είδη του Θήσειον, όπως π.χ. τα αγριολίναρα, οι αρμύρες (αρμυρίκια, αλμυρίκια), οι αρμυρύθρες κλπ (δες κάτωθι εικόνα). Το άνθος του κατεξοχήν βοτανολούλουδου του Θησέα ή Thesium έχει άνθος λευκό με 4 σταυροειδή ή και 5 αστεροειδή πέταλα, ενώ, σε ορισμένα είδη, στο κέντρο του άνθους, ο ύπερος έχει το σχήμα ροπάλου-κορύνης. Το σχήμα του ύπερου παρομοιάζεται με το ρόπαλο-κορύνη που είχε για όπλο ο Θησέας. 

Εικόνα από την επιτομή της νεοτέρας εγκυκλοπαίδειας του ΗΛΙΟΥ

  Τα αντιπροσωπευτικότερα είδη του Θήσειον είναι το ορεινό, το διεστώς, το χαμηλόν, το βεργέρειον, το αλπικόν και το ακουμινάτουμ. Επιπλέον, εις στο λατινοελληνικόν λεξικόν του Στ. Κουμανούδη, εμπεριέχεται η λέξη Thesion ή Thesium ως απόδοση της ελληνικής λέξης του βοτάνου Θήσειον (δες κάτωθι εικόνα). Με τον λατινικό όρο Thesion ή Thesium ή Thessium, συναντάτε στις εγκυκλοπαιδικές καταγραφές των βοτανολόγων.   

Εικόνα από το Λατινοελληνικόν λεξικόν του Στ. Κουμανούδη

  Ωστόσο, η πρώτη μαρτυρία του βοτάνου Θήσειον ανήκει στον αρχαίον Έλληνα πρωτοπόρο και θεμελιωτή της βοτανολογίας  Θεόφραστο. Ο Θεόφραστος ήταν αριστοτελιστής φιλόσοφος και χρίστηκε  συνεχιστής της περιπατητικής σχολής του δασκάλου του Αριστοτέλη.
 Ο Θεόφραστος, διδασκόμενος από τον Αριστοτέλη πολλά μυστικά της βοτανικής επιστήμης, έθεσε κυριολεκτικά τα θεμέλια της βοτανολογίας. Στα κείμενα του αναφέρεται το εν λόγω λουλουδοβότανο με την ονομασία Θήσειον (δες κάτωθι εικόνα) δηλ. βότανο του Θησέα ή βότανο που φύονταν στην περιοχή του Θησείου (Φυτών Ιστορία 7, 12, 3).  
  Η αναφορά του αυτή μας οδηγεί, επίσης, σε ένα άλλο είδος φυτού με την ονομασία Leontice Chrysogonum (Λεοντία χρυσόγονος) ή Bongardia chrysogonum. Το φυτό αυτό φύεται στην Ελλάδα και έχει τα χαρακτηριστικά της ποώδης ή κονδυλώδης ρίζας. Κατά την περίοδο ανθοφορίας του θαλλοφορεί λουλούδι σε χρώμα κίτρινο όπως ο χρυσός που είναι και το βασιλικό χρώμα. 

Bogardia Chrysogonus

 Μια άλλη όμως καταγραφή, στο εγχειρίδιο "ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ ΕΡΕΣΙΟΥ ΤΑ ΣΩΖΟΜΕΝΑ", ταυτοποιεί το Θήσειον με το είδος Leontice Leontopetalon (δες κάτωθι εικόνα).  Η περιγραφή του Θεόφραστου λέγει τα εξής: "ῥίζαν μέλαιναν ὥςπερ γογγύλην, ἐξοχὰς ἔχουσαν, καθάπερ κονδύλους τινὰς". Το Λεοντοπέταλο φύεται σε πολλές περιοχές του κόσμου αλλά και της Ελλάδας. Η ονομασία του προήλθε από τα φύλλα του που ομοιάζουν με την κεφαλήν λέοντος. Το παράδοξο, της όλης υπόθεσης συσχετισμού του λεοντοπέταλου με το Θήσειον, μοιάζει λίγο παραμυθένια καθότι σε χαλκογραφία παλαιάς εποχής βρέθηκε η απεικόνιση αρχαίου νομίσματος με το κεφάλι του βασιλέα Θησέα που φέρει λεοντοκεφαλήν. 
  Έν κατακλείδι, όλες οι περιπτώσεις των άνωθεν βοτανολούλουδων, με κυρίαρχο το Thesium, έλκουν την καταγωγή τους από τον ελληνικό βοτανόκηπο της αρχαίας Αθήνας την εποχή του χαλκού, εποχή που βασίλευσε με δόξα και δικαιοσύνη ο ήρωας Θησεύς!!

εικόνα από τα άπαντα του Θεοφράστου 

Leontice Leontopetalon

Το νόμισμα μετάλλιο με την πλαγιομετωπική όψη του

Θησέα που φέρει λεοντοκεφαλήν. Η επιγραφή λέει: 

ΘΗCEA NIKEEIC δηλαδή Θησέας ο νικητής

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ, Περί φυτών ιστορία, 

-ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ ΕΡΕΣΙΟΥ ΤΑ ΣΩΖΟΜΕΝΑ,  LIPSIAE 1821  TOMVS QVINTVS, λεξικό φυτών

-Εικονογραφημένο Βοτανικόν - Φυτολογικόν Λεξικόν του Δημητρίου Σ. Καββαδά (τόμος Ζ' εκδ. Πελεκάνος)

-Στέφανου Κουμανούδη, Λατινοελληνικόν λεξικόν, εκδ. Μ. Γρηγόρης 

-Επιτομή του νεότερου εγκυκλοπαιδικού λεξικού του ΗΛΙΟΥ
-Λεξικόν Ησύχιου